Antibiyotik Nedir, Antibiyotikler Nasıl Kullanılır?

Genellikle antibakteriyel olarak bilinen antibiyotik, bakterilerin büyümesini öldüren veya engelleyen ilaçtır. Bakterilerden kaynaklanan hastalıkların tedavisinde kullanılır. Yaygın öksürük, soğuk algınlığı ve grip gibi viral enfeksiyonlara karşı etkisizdir.

Antibiyotik Nedir, Antibiyotikler Nasıl Kullanılır?

Antibiyotik nedir?

Esasen insanlarda ve hayvanlarda bakterilerin neden olduğu enfeksiyonları , bakteriyi öldürerek veya bakterinin büyüme ve çoğalma yeteneğini engelleyerek tedavi etmek için kullanılır. Bazen vücutta olumsuz yan etkilere neden olabilir ve yalnızca gerekli olduğunda kullanılmalıdır. Gereksiz veya önerilmeyen antibiyotiğin alınması tehlikeli olabilir. Bu yazıda ilgili pek çok konu baştan aşağı geniş bir şekilde tartışılıyor.

Antibiyotik türleri nelerdir?

Aminoglikozidler

• Aminoglikozitler, protein sentezini inhibe ederek çalışan geniş bir etki spektrumuna sahiptit. Ayrıca hızla çoğalan veya tedavisi zor olan bakterilerin neden olduğu ciddi enfeksiyonların tedavisinde de kullanılır.
• Bakterisidal ilaçlar, bakterileri doğrudan yok eden aminoglikozit’tir. Bunu, bakterilerin varlıkları için gerekli olan proteinleri üretmesini engelleyerek yaparlar.
• Genellikle doğrudan vücudun damarlarına enjekte edilirler.
• Bazı aminoglikozit türleri ağızdan veya kulak damlaları yoluyla uygulanabilir.

Karbapenemler

• Karbapenemler, hem aerobik hem de anaerobik ortamlarda gram pozitif ve gram negatif bakterileri öldürebilen bir tür beta-laktam antibiyotiktir. Karbapenemler antibiyoterapi cephanemizin hayati bir bileşenidir. Karbapenemler en geniş aktivite aralığına sahiptir ve gram pozitif ve gram negatif bakterilere karşı çok etkilidir.

Sefalosporinler

• Sefalosporinler aynı zamanda hem gram pozitif hem de gram negatif bakterilerin neden olduğu enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan bir tür beta-laktam antibiyotiktir. Sefalosporinler dirençli bakterilere, menenjite, cilt enfeksiyonlarına ve diğer hastalıklara karşı etkili olan türdür.

Florokinolonlar

• Florokinolonlar, yüksek oral biyoyararlanım ve geniş antibakteriyel aktivite dahil olmak üzere çeşitli farmakokinetik avantajlara sahip son derece etkilidir. Florokinolonlara karşı antimikrobiyal direnç, bunların yaygın kullanımı sonucunda artmıştır.

Glikopeptitler ve lipoglikopeptitler

• Glikopeptitler ve lipoglikopeptitler, gram pozitif bakterilerin, bakterinin ölmesine neden olan hücre duvarı geliştirmesini önleyerek işlev görür.

Makrolidler

• Makrolidler, bir veya daha fazla deoksi şekerin, özellikle kladinoz ve desozaminin bağlı olduğu büyük bir makrosiklik lakton halkasından oluşan bir grup doğal bileşiktir.
• Azitromisin roksitromisin, eritromisin ve klaritromisin; makrolid sınıfına aittir.
• H.Pylori, klamidya , atipik toplum kökenli pnömoni ve akut spesifik olmayan üretritin tümü makrolidler için birinci basamak endikasyonlardır.

Monobaktamlar

• Monobaktamlar, yalnızca laktam kısmına (dört üyeli halkalı bir amid) sahip olan ve yalnızca gram negatif bakterilere karşı aktif olan türdür. Gram pozitif bakterilere karşı etkisizdirler.

Oksazolidinonlar

• Oksazolidinon, bakterilerin ribozomal 50S alt birimindeki protein sentezini inhibe ederek çalışan bir tür sentetik antibakteriyel ilaçtır. Bu, 70S başlatma kompleksinin bakteri oluşturmasını durdurur. Oksazolidinonlar gram pozitif enfeksiyonların tedavisinde kullanılır. Oksazolidinonlar bakteriyostatik veya bakterisidal olabilir.

Penisilinler

• Penisilinler çok çeşitli bakterilere karşı etkilidir. Penisilin keşfedilen ilk antibiyotik ilaçtır. Penisilinin keşfi ve geliştirilmesi tıbbın gidişatını değiştirdi, çünkü bunlar milyonlarca hayat kurtardı.

Polipeptitler

• Bir polipeptit, peptit bağları ile bir arada tutulan, dallanmamış, sürekli bir amino asit zinciridir. Peptit bağı, bir amino asidin karboksil grubunu bir sonraki amino asidin amin grubuna birleştirerek bir amid oluşturur.
• Nükleik asitler, oligosakkaritler, polisakkaritler ve diğer biyolojik polimerler ve oligomerler gibi peptitler, biyolojik polimerler ve oligomerler olarak sınıflandırılır.

Rifamisinler

• Rifamisinler, amikolatopsis rifamisin bakterisi tarafından doğal olarak veya kimyasal olarak üretilen bir sınıftır. Bunlar daha büyük ansamisin ailesinin bir alt sınıfıdır.
• Rifamisinler mikobakterilere karşı çok etkili oldukları için tüberküloz, cüzzam ve Mycobacterium avium kompleksi (MAC) enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılırlar.

Sülfonamidler

• Bazen sülfa ilaçları olarak da bilinen sülfonamidler, enfeksiyonlara neden olan bakterileri hedef alır. Bunlar genellikle geniş bir bakteri yelpazesine karşı çalışan ve çeşitli bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan geniş spektrumlu antibiyotiklerdir.

Streptograminler

• Streptograminler, bakterilerin protein sentezlemesini önleyerek çalışır. Streptograminler iki tipe ayrılır: Streptogramin A (dalfopristin) ve Streptogramin B (kinupristin). Hem A hem de B streptograminler bakteri üremesini kendi başlarına engeller.

Tetrasiklinler

• Tetrasiklin, zatürre ve diğer solunum yolu enfeksiyonları gibi bakteriyel enfeksiyonların yanı sıra cilt, göz, lenfatik, bağırsak, vajinal ve idrar sistemlerindeki bulaşıcı hastalıkların tedavisinde kullanılır.

Antibiyotikler ne işe yarar?

Penisilin – Bakterileri öldürür

Penisilin özellikle gram pozitif bakterilere karşı etkilidir çünkü gram negatif bakteriler, penisilinin hücre duvarının peptidoglikan katmanına saldırmasını önleyen bir lipopolisakkarit ve protein katmanına sahiptir.

Bakteriyostatik – Bakterileri durdurur

Bakteriyostatik antibiyotikler, etki mekanizması bakteri ölümüne neden olmadan bakteriyel hücresel aktiviteyi durduran türdür. Bakteriyostatik, bakterilerin büyümesini engelleyen bir maddedir.

Antibiyotikler nasıl kullanılır?

• Yönergeleri her zaman dikkatle takip edin.
• Daima sadece doktorlarınızın yazdığı ilaçları kullanın, aksi halde ileride ciddi sorunlara yol açabilir.
• İlaç kullanımıyla ilgili tavsiyelere dikkatle uyun ve ilaçları daima zamanında alın.

Sonraya saklamayın!

• İlaçları asla daha sonra kullanmak üzere saklamayın. Sizin için doğru olmayabilirler. Ayrıca vücudunuzda istenmeyen hastalıklara neden olmaları da pek olası değildir.

Antibiyotiklerinizi başkalarıyla paylaşmayın!

• Asla başkası için reçete edilen ilaçları almayın veya başkasının ilaçlarınızı almasına izin vermeyin.

Başkası için yazılan antibiyotikleri almayın!

• Başka bir kişiye reçete edilen ilaçlar alınmamalıdır. Bu sizi daha hasta yapar veya vücudunuzda istenmeyen yan etkiler yaratır.

Antibiyotikler viral enfeksiyonları tedavi eder mi?

Virüsler bakterilerden farklıdır. Soğuk algınlığı ve grip gibi enfeksiyonlara virüsler neden olur. Çoğu durumda viral enfeksiyonların tedavisinde tercih edilmez.

• Boğaz ağrısı
  • Boğaz ağrılarına genellikle soğuk algınlığı veya grip virüsü gibi virüsler neden olur. Boğaz ağrısının önemli nedenlerinden bazıları mononükleoz, bademcik iltihabı ve boğaz ağrısıdır.
• Nezle
  • Grip bazen hafif bir hastalığa neden olabilir. Ancak 65 yaş üstü kişiler, yeni doğmuş bebekler ve bazı kronik rahatsızlıkları olan kişiler için tehlikeli, hatta ölümcül olabilir.
• Bronşit
  • Bronşit tedavisinde doksisiklin ve amoksisilin gibi antibiyotikler kullanılır. Azitromisin ve diğer makrolidler, daha az yaygın olan boğmaca bronşit (boğmaca öksürüğü) vakalarını tedavi etmek için kullanılır.
  • Yan etki olarak bulantı, kusma, ishal veya hafif deri döküntülerine neden olabilir.

Antibiyotiklerin Yan Etkileri Nelerdir?

• İshal
  • Antibiyotiğe bağlı ishal, en sık görülen yan etkidir. Antibiyotiğiniz bağırsaklarınızdaki bakterilerin doğal dengesini bozarak ishale neden olur. Bu aynı zamanda mide tahrişine neden olabilir ve C. difficile gibi tehlikeli bakterilerden enfeksiyon riskini artırabilir.
• Mide bulantısı
  • Antibiyotiğiniz bazen vücudun bakteri dengesini etkilediğinde mide bulantısı ve ishal gibi yan etkilere neden olabilir. Probiyotik ve prebiyotik almanın mide bulantısının nedenlerinden biri olduğu söyleniyor.
• Kusma
  • Aşırı alınan antibiyotikler sindirim sisteminde sorunlara neden olabilir ve hastalarda kusma hissine neden olabilir.
• Döküntü
  • Halihazırda cilt rahatsızlığı teşhisi konmuş kişilere zararlı olabilir.İlaçlarını ancak doktor onayı alındıktan sonra alabilirler veya ciltte alerji ve döküntülere yol açabilirler.
• Mide rahatsızlığı
  • Bazen antibiyotiğin tüketimi yaşlılarda, özellikle de 60 yaş üstü kişilerde mide sorunlarına neden olabilir.
• Ağızdaki mantar enfeksiyonları
  • Ağız enfeksiyonlarına neden olan mantar aynı zamanda vajinal mantar enfeksiyonlarına da neden olur . Hastalığı çocuğunuza aktarmanız mümkündür. Prednizon ve inhale kortikosteroidler gibi vücudunuzdaki normal mikroorganizma dengesini bozan ilaçlar, ağız yoluyla enfeksiyon riskini artırabilir.

Antibiyotiklere Dikkat Edilmesi!

• Bir ameliyat geçiriyorsanız
  • Çoğu durumda antibiyoterapiye ameliyattan 60 dakika önce başlanmalı ve 24 saat içinde bitirilmelidir. Antibiyoterapi doğru kullanıldığında ameliyat nedeniyle enfeksiyona yakalanma riskinizi önemli ölçüde azaltabilir.
• Daha yüksek enfeksiyon riski varsa
  • Daha önceden bir hastalık öykünüz varsa ilacınızı seçerken dikkatli olmalı ve doktorunuzdan uygun tavsiye aldıktan sonra kullanabilirsiniz.
• Ne zaman doktora görünmeli?
  • Bir veya iki günlük tedaviden sonra kendinizi daha kötü hissediyorsanız veya vücudunuzda yeni belirtiler ortaya çıkıyorsa derhal doktorunuza başvurmalısınız.

Özet

Antibiyoterapi doğru kullanıldığında çok etkilidir. Antibiyotiğinizi her zaman doktorunuzla en iyi nasıl alacağınızı konuşun. Antibiyotiğin de reçete edilen dozda düzenli olarak uygulanması gerekir. Antibiyotiğe başladıktan sonraki birkaç gün içinde kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz ancak tedaviyi bırakmadan önce doktorunuza danışmalısınız.

1. Antibiyotik alırken ne yapmamalısınız?

• Alkol tüketmeyin
• Süt veya meyve suyuyla birlikte almayın
• Durumunuzu doktorunuza açıkça söylemekten çekinmeyin

2. Bol su içmem gerekir mi?

• Genellikle her dozun su ile alınması yönünde talimatlarla birlikte gelir. Ancak ilaçla fazla alınan su vücutta farklı reaksiyonlara neden olabilir ve hatta ciddi yan etkilere neden olabilir.

3. Midemi antibiyotiklerden nasıl koruyabilirim?

• Antibiyotik tedavisi sırasında ve sonrasında probiyotik almak ishal riskini azaltmaya ve bağırsak sağlığınızı iyileştirmeye yardımcı olabilir.

4. Yatmadan önce antibiyotik alabilir misiniz?

• Oral antibiyotiği kullanırken dozajı ve ilacı ne sıklıkla almanız gerektiğini anlamak çok önemlidir. Ayrıca, bu ilaçları yatmadan önce almak genellikle iyi bir fikir değildir çünkü yemek borusu rahatsızlığına neden olabilir.

5. Antibiyotik direnci nasıl oluşur?

• Bakteri ve mantarların antibiyotiğin varlığı nedeniyle uyum sağlamaya zorlanmasıyla ortaya çıkar.

6. Bir daha antibiyoterapi almalı mıyım?

• İlaçlarınızı asla daha sonra kullanmak üzere saklamayın
• Başkası için yazılan ilaçları asla almayın
• İlaçlarınızı asla başkasının almasına izin vermeyin

Referanslar:

1. Antibiyotik nedir, Nasıl kullanılır?
2. https://medlineplus.gov/antibiotics.html
3. https://www.nhs.uk/conditions/antibiotics/
4. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/16386-antibiotics
5. https://www.drugs.com/article/antibiotics.html