Tabes Dorsalis Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Tabes dorsalis, sinir sistemini etkileyen ciddi bir hastalıktır ve genellikle ilerleyici bir seyir izler. Bu hastalık, merkezi sinir sisteminin bir parçası olan omuriliğin arka sütunlarındaki sinir liflerinin dejenerasyonu ile karakterizedir. Tabes dorsalis, 19. yüzyılda daha yaygın görülen bir hastalık olmasına rağmen, modern tıp ve antibiyotiklerin gelişimi sayesinde sıklığı önemli ölçüde azalmıştır. Ancak, hala bazı vakalarda görülmeye devam etmektedir ve tanı konulmazsa hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

Tabes Dorsalis Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Bu hastalığın en önemli nedenlerinden biri, sifiliz bakterisinin (Treponema pallidum) üçüncü evreye ilerlemesi sonucu sinir sisteminde hasar oluşturmasıdır. Sifiliz, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur ve tedavi edilmediğinde yıllar sonra tabes dorsalis gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Tabes dorsalis genellikle, sifiliz enfeksiyonunun tedavi edilmediği veya yetersiz tedavi edildiği durumlarda gelişir. Hastalığın belirtileri genellikle enfeksiyondan yıllar sonra ortaya çıkar ve bu durum hastalığın tanı ve tedavisini zorlaştırır.

Hastaların yaşadığı semptomlar genellikle yavaş yavaş gelişir ve başlangıçta fark edilmeyebilir. Bu semptomlar arasında ciddi nörolojik bozukluklar, koordinasyon kaybı, kas zayıflığı ve şiddetli ağrılar yer alır. Hastalık ilerledikçe, yürüme zorlukları ve mesane kontrol problemleri gibi günlük yaşamı etkileyen daha ciddi sorunlar ortaya çıkar. Hastalığın seyrini ve semptomlarını anlamak, doğru tedavi yöntemlerini belirlemek açısından oldukça önemlidir.

Tabes dorsalis tanısı konulan hastaların yaşam kalitesini artırmak ve semptomlarını hafifletmek için çeşitli tedavi yöntemleri geliştirilmiştir. Bu tedaviler arasında antibiyotik tedavisi, ağrı yönetimi, fizik tedavi ve hastanın yaşam kalitesini artırmaya yönelik destekleyici tedaviler yer alır. Bu makalede, tabes dorsalisin belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Tabes Dorsalis Belirtileri

Tabes dorsalis belirtileri genellikle yavaş ve sinsi bir şekilde gelişir. İlk aşamalarda, hastalar hafif semptomlar yaşadıkları için çoğu zaman fark etmezler. Ancak, hastalık ilerledikçe belirtiler daha belirgin hale gelir ve günlük yaşamı olumsuz etkilemeye başlar. Tabes dorsalisin başlıca belirtileri şunlardır:

1. Ağrı

• Dönemsel ve Şiddetli: Hastalar genellikle bacaklarda ve sırtın alt kısmında dönemsel ve şiddetli ağrılar yaşar. Bu ağrılar, genellikle ani ve keskin bir şekilde ortaya çıkar ve elektrik çarpmasına benzer bir his yaratır.
• Yanma ve Karıncalanma: Sinir hasarı nedeniyle hastalarda yanma ve karıncalanma hissi oluşabilir. Bu belirtiler sıklıkla gece daha fazla hissedilir ve uyku kalitesini düşürür.

2. Denge ve Koordinasyon Problemleri

• Ataksik Yürüyüş: Tabes dorsalis hastalarının yürüyüşü, ataksik yani dengesizdir. Bu hastalar, adım atarken ayaklarını yere sert bir şekilde vururlar ve denge sağlamakta zorlanırlar.
• Propriyoseptif Duyunun Kaybı: Vücut pozisyonunu algılamada zorlanma yaşanır. Bu durum hastaların gözleri kapalıyken dengede duramamasına ve yürürken sık sık düşmelerine neden olabilir.

3. Görme Problemleri

• Optik Atrofi: Hastalığın ilerleyen evrelerinde optik sinirlerde hasar oluşabilir. Bu durum görme kaybına, bulanık görmeye veya çift görmeye yol açabilir.
• Pupiller Anormallikler: Pupillerin ışığa tepkisi azalır ancak yakın objelere odaklanma yetisi korunur. Bu duruma Argyll Robertson Pupilleri denir ve tabes dorsalisin karakteristik belirtilerindendir.

4. Mesane ve Bağırsak Kontrol Problemleri

• İnkontinans: Hastalar idrarlarını ve dışkılarını kontrol etmekte zorlanırlar. Bu durum sosyal hayatı ciddi şekilde etkileyebilir ve hastaların özgüvenlerini zedeleyebilir.
• Fekal İnkontinans: İlerleyen vakalarda dışkı kaçırma problemleri de görülebilir. Bu, hastaların bağımsız yaşama kabiliyetini önemli ölçüde sınırlar.

5. Cinsel Fonksiyon Bozuklukları

• Erektil Disfonksiyon: Erkek hastalarda erektil disfonksiyon sık görülen bir belirtidir. Bu durum, hastaların yaşam kalitesini ve psikolojik durumunu olumsuz etkileyebilir.
• Cinsel İstek Azalması: Hem erkeklerde hem de kadınlarda cinsel istekte belirgin bir azalma gözlemlenebilir.

Tabes Dorsalis Nedenleri

Tabes dorsalisin başlıca nedeni, sifiliz enfeksiyonunun üçüncü evreye ilerlemesi sonucu merkezi sinir sisteminde oluşturduğu hasardır. Sifilizin bu aşamasında, Treponema pallidum bakterisi omurilikteki sinir hücrelerine ve liflerine zarar vererek tabes dorsalis gelişimine yol açar. İşte tabes dorsalisin başlıca nedenleri:

1. Tedavi Edilmemiş veya Yetersiz Tedavi Edilmiş Sifiliz

• Uzun Süreli Enfeksiyon: Sifiliz, genellikle cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olup, tedavi edilmediğinde yıllar sonra tabes dorsalis gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Enfeksiyonun uzun süre tedavi edilmemesi, bakterilerin merkezi sinir sistemine yayılmasına yol açar.
• Yanlış Tedavi: Uygun dozda ve sürede antibiyotik tedavisi uygulanmadığında, sifiliz tam olarak tedavi edilemez ve enfeksiyon ilerleyerek sinir sisteminde geri dönüşü olmayan hasarlara neden olabilir.

2. Bağışıklık Sisteminin Zayıflığı

• Bağışıklık Baskılanması: Bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar veya tedaviler (örneğin HIV/AIDS veya kemoterapi) tabes dorsalis riskini artırabilir. Zayıflamış bir bağışıklık sistemi, vücudun enfeksiyonlarla mücadele etme kapasitesini düşürür.
• İmmün Sistem Yetersizliği: Vücut, enfeksiyona karşı yeterli yanıt veremediğinde, bakteriler sinir sistemine yerleşebilir ve burada zarar verebilir.

3. Genetik Yatkınlık

• Aile Öyküsü: Bazı vakalarda, ailede sinir sistemi hastalıkları öyküsü olan bireylerde tabes dorsalis gelişme riski daha yüksektir. Bu durum, genetik yatkınlığın hastalığın gelişiminde rol oynayabileceğini düşündürmektedir.

4. Kötü Hijyen ve Sağlık Koşulları

• Enfeksiyonun Kolay Yayılması: Kötü hijyen koşulları ve yetersiz sağlık hizmetleri, sifiliz gibi enfeksiyonların yayılma riskini artırabilir. Bu durum, enfeksiyonun yeterince tedavi edilmemesi sonucunda tabes dorsalis gelişme olasılığını artırır.

Tabes Dorsalis Tedavisi

Tabes dorsalis tedavisi, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve semptomları yönetmek üzerine odaklanır. Tedavi, genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve hastanın durumuna göre farklı yöntemler kullanılabilir. İşte tabes dorsalis tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler:

1. Antibiyotik Tedavisi

• Penisilin: Sifiliz tedavisinde ilk tercih edilen antibiyotiktir. Penisilin, Treponema pallidum bakterisini yok ederek enfeksiyonun ilerlemesini durdurur. Ancak, tabes dorsalis gelişmiş hastalarda, antibiyotik tedavisi sinir hasarını geri döndüremez.
• Alternatif Antibiyotikler: Penisiline alerjisi olan hastalar için doksisiklin veya tetrasiklin gibi alternatif antibiyotikler kullanılabilir.

2. Semptomatik Tedavi

• Ağrı Yönetimi: Ağrıyı hafifletmek için çeşitli analjezikler ve nöropatik ağrı tedavisinde kullanılan ilaçlar (gabapentin, pregabalin) kullanılabilir. Bu ilaçlar, sinir ağrısını hafifletir ve hastanın yaşam kalitesini artırır.
• Kas Spazmı Tedavisi: Baclofen gibi kas gevşeticiler, kas spazmlarını ve ağrılı kas kasılmalarını azaltmak için kullanılabilir.

3. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

• Denge ve Koordinasyon Egzersizleri: Hastaların denge ve koordinasyon becerilerini geliştirmek için özel egzersiz programları uygulanabilir. Bu egzersizler, yürüme ve duruş bozukluklarını azaltmayı amaçlar.
• Kas Güçlendirme: Kas zayıflığını önlemek için kas güçlendirme egzersizleri önerilir. Bu egzersizler, hastaların günlük aktivitelerini daha rahat gerçekleştirmelerini sağlar.

4. Psikolojik Destek

• Depresyon ve Anksiyete Yönetimi: Tabes dorsalis, hastalarda depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu durumlar için psikoterapi ve gerekirse ilaç tedavisi önerilir.
• Destek Grupları: Hastaların, benzer durumu yaşayan diğer insanlarla bir araya gelmesi ve deneyimlerini paylaşması, hastalığı kabullenme ve başa çıkma sürecini kolaylaştırabilir.

5. Destekleyici Tedaviler

• Mesane ve Bağırsak Eğitimi: Mesane ve bağırsak kontrol problemleri yaşayan hastalar için özel eğitim programları uygulanabilir. Bu programlar, idrar ve dışkı kaçırma sorunlarını azaltmayı hedefler.
• Diyet ve Beslenme: Dengeli beslenme, hastaların genel sağlık durumunu iyileştirebilir ve bağışıklık sistemini güçlendirebilir. Özellikle vitamin ve mineral desteği önemlidir.

Sonuç ve Öneriler

Tabes dorsalis, sifiliz enfeksiyonunun geç evrelerinde ortaya çıkan ciddi bir nörolojik bozukluktur. Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastalığın ilerlemesi durdurulabilir, ancak sinir sisteminde meydana gelen hasar geri döndürülemez. Bu nedenle, sifiliz enfeksiyonunun erken dönemde tanı konulması ve uygun antibiyotik tedavisinin yapılması büyük önem taşır. Tabes dorsalis tanısı konulan hastalar için multidisipliner bir tedavi yaklaşımı gereklidir ve tedavi, hastanın semptomlarına ve genel sağlık durumuna göre kişiselleştirilmelidir.

Hastalığın önlenmesi için cinsel sağlık eğitiminin artırılması, enfeksiyonların erken dönemde tanı ve tedavisinin sağlanması ve risk altındaki bireylerin düzenli olarak sağlık kontrollerinden geçmesi önemlidir. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerin, sifiliz enfeksiyonu ve tabes dorsalis gibi komplikasyonlar açısından daha dikkatli olmaları ve sağlık profesyonelleriyle düzenli iletişim halinde olmaları gerekmektedir.

Referanslar:

1. Tabes Dorsalis Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
2. Baumann, M. L., & Lanska, D. J. (1995). Tabes Dorsalis: A Historical Review and Discussion of Unanswered Questions. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 58(1), 112-117.
3. Marra, C. M., & Rourke, S. B. (2004). Syphilis and the Nervous System. Current Infectious Disease Reports, 6(4), 308-314.
4. Workowski, K. A., & Bolan, G. A. (2015). Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, 2015. MMWR. Recommendations and Reports, 64(RR-03), 1-137.
5. Kent, M. E., & Romanelli, F. (2008). Reexamining Syphilis: An Update on Epidemiology, Clinical Manifestations, and Management. Annals of Pharmacotherapy, 42(2), 226-236.
6. Berger, J. R., & Dean, D. (2000). Neurosyphilis. Handbook of Clinical Neurology, 17(2), 107-132.
7. Ghanem, K. G. (2010). Review: Neurosyphilis: A Historical Perspective and Review. CNS Neuroscience & Therapeutics, 16(5), 157-168.
8. Cox, D. L., & Radolf, J. D. (2001). Syphilis: A Re-Emerging Infection. American Journal of Medicine, 111(7), 400-406.
9. Zajac, A. J., & Hollier, L. M. (2005). Syphilis in Pregnancy. Clinical Obstetrics and Gynecology, 48(1), 211-219.
10. Tramont, E. C. (1995). Syphilis in the AIDS Era. Clinical Infectious Diseases, 21(3), 293-299.
11. Hook, E. W., & Peeling, R. W. (2004). Syphilis Control — A Continuing Challenge. New England Journal of Medicine, 351(2), 122-125.
12. Baughn, R. E., & Musher, D. M. (2005). Secondary Syphilitic Lesions. Clinical Microbiology Reviews, 18(1), 205-216.
13. Fiumara, N. J. (1974). The Diagnosis and Treatment of Syphilis. New England Journal of Medicine, 291(26), 1494-1497.
14. Levene, D. L., & Edwards, H. (1992). Tabes Dorsalis: Clinical Features and Treatment. Archives of Internal Medicine, 152(5), 1013-1020.
15. Fraser, C. M., Norris, S. J., & Weinstock, G. M. (1998). Complete Genome Sequence of Treponema Pallidum, the Syphilis Spirochete. Science, 281(5375), 375-388.
16. Holmes, K. K., Sparling, P. F., & Mardh, P. A. (2008). Sexually Transmitted Diseases. McGraw-Hill Medical Publishing.
17. Schmid, G. P., & Stoner, B. P. (2004). Risk Factors for and Impact of Syphilis in Developing Countries. Sexually Transmitted Diseases, 31(2), 35-40.
18. Ho, E. L., & Spudich, S. S. (2015). Neurosyphilis: A Historical Perspective and Review of Unanswered Questions. Future Microbiology, 10(10), 1553-1574.
19. Larsen, S. A., Pope, V., & Johnson, R. E. (1995). A Manual of Tests for Syphilis. American Public Health Association.
20. https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/tabes-dorsalis
21. https://medlineplus.gov/ency/article/000729.htm
22. https://www.physio-pedia.com/Tabes_Dorsalis