Akalazya Tedavisi, Belirtileri ve Nedenleri

Akalazya, yemek borusunun (özofagus) alt kısmında yer alan kas halkası olan alt özofageal sfinkterin (LES) düzgün bir şekilde gevşeyememesi sonucu ortaya çıkan nadir bir hastalıktır. Normalde, LES yemek yutulduğunda gevşeyerek yiyeceklerin mideye geçişini sağlar. Ancak akalazya hastalarında LES gevşemez, bu da yiyeceklerin yemek borusunda birikmesine neden olur ve bu durum yemek yutma güçlüğü (disfaji) ile sonuçlanır. Bu hastalık genellikle ilerleyici bir seyir izler ve tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.

Akalazya Tedavisi, Belirtileri ve Nedenleri

Yemek borusunun düzgün çalışması için, yemek borusundaki kasların koordineli bir şekilde kasılıp gevşemesi gerekmektedir. Akalazya, bu koordinasyonun bozulmasıyla karakterizedir. Bu durumda, yemek borusunun peristaltik hareketleri (yutma işlemini destekleyen dalga benzeri kas hareketleri) anormal hale gelir ve yiyecek mideye düzgün bir şekilde iletilemez. Akalazyanın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik faktörler, otoimmün reaksiyonlar ve sinir hücrelerinde oluşan hasarların bu hastalığın gelişimine katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Her yaş grubunda görülebilmesine rağmen, en sık 30 ila 60 yaşları arasında teşhis edilir. Kadın ve erkeklerde benzer oranlarda görülür. Ancak, hastalığın nadir olması nedeniyle erken teşhis edilmesi zor olabilir. Bu nedenle, belirtiler ortaya çıktığında hızlı ve doğru bir teşhis konması büyük önem taşır. Zamanında müdahale edilmediğinde, yemek borusunda kalıcı hasar oluşmasına ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

İlk kez 17. yüzyılda tanımlanmış olmasına rağmen, modern tıpta teşhis ve tedavi yöntemleri hızla gelişmiştir. Endoskopik ve cerrahi yöntemlerin yanı sıra farmakolojik tedavilerle de bu hastalığın yönetimi mümkündür. Bu yazıda, akalazya belirtileri, nedenleri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri hakkında detaylı bilgi sunulacak ve hastalığın modern tıptaki yeri incelenecektir.

Akalazya Nedir?

Akalazya, yemek borusu kaslarının ve LES’in gevşeme fonksiyonundaki bozulmanın bir sonucudur. Bu bozukluk, yiyeceklerin mideye geçişini engeller ve sonuç olarak yemek borusunda yiyecek birikmesine neden olur. Yemek borusundaki kas hareketlerinin bozulması nedeniyle yiyecek ve sıvıların geçişi zorlaşır, bu da hastalarda yemek yutma zorluğu ve göğüs ağrısı gibi belirtilere yol açar.

Akalazya Belirtileri

Akalazya, genellikle ilerleyici bir hastalıktır ve belirtiler zamanla şiddetlenir.

Bu hastalığın en yaygın belirtileri şunlardır:

• Disfaji (yutma güçlüğü): En yaygın ve en belirgin belirtidir. Katı ve sıvı yiyeceklerin yutulması zorlaşır ve bu da hastaların yutarken boğulma hissi yaşamasına neden olabilir.
• Göğüs ağrısı: Yutma sırasında veya sonrasında ortaya çıkan göğüs ağrısı, hastaların sıkça şikayet ettiği bir diğer belirtidir. Bu ağrı genellikle göğüs kemiğinin arkasında hissedilir ve bazı durumlarda mide ekşimesiyle karıştırılabilir.
• Regürjitasyon: Yiyeceklerin yemek borusundan mideye geçememesi nedeniyle, yiyecek ve sıvılar ağıza geri gelebilir. Bu durum genellikle yemeklerden sonra ortaya çıkar ve hastalar için son derece rahatsız edici olabilir.
• Kilo kaybı: Hastalar, yiyecekleri yutmakta zorlandıkları için yeterli beslenemezler ve bu da kilo kaybına neden olabilir.
• Geğirme ve hıçkırık: Akalazya hastalarında sıklıkla geğirme ve hıçkırık şikayetleri görülür.

Akalazya Nedenleri

Akalazyanın kesin nedeni bilinmemektedir, ancak hastalığın gelişimine katkıda bulunan birkaç faktör üzerinde durulmaktadır.

Bu faktörler şunlardır:

• Nöronal hasar: Yemek borusunun sinir hücrelerinin (özellikle miyenterik pleksus) hasar görmesi sonucu ortaya çıkabilir. Sinir hücrelerindeki bu hasar, yemek borusu kaslarının düzgün bir şekilde kasılıp gevşememesine neden olur.
• Otoimmün reaksiyon: Bazı araştırmalar, akalazyanın otoimmün bir hastalık olabileceğini öne sürmektedir. Bağışıklık sistemi, yanlışlıkla yemek borusundaki sinir hücrelerine saldırarak bu hücrelere zarar verebilir.
• Genetik faktörler: Bazı durumlarda, hastalık aile içinde görülebilir, bu da genetik faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynayabileceğini düşündürmektedir.

Akalazya Türleri

Akalazya genellikle üç ana tipe ayrılır:

1. Tip I Akalazya (Klasik Akalazya): Bu tipte, yemek borusu kasları tamamen işlevsiz hale gelir ve yemek borusu hiçbir peristaltik hareket göstermez.
2. Tip II Akalazya: Yemek borusunun kasları hafifçe kasılır, ancak bu kasılmalar genellikle koordinasyon dışıdır ve yiyeceklerin mideye geçişine yardımcı olamaz.
3. Tip III Akalazya: Daha nadir bir türdür ve yemek borusunun kaslarının spazmodik kasılmalar gösterdiği bir durumdur. Bu tip, diğer tiplere göre daha karmaşık ve şiddetli semptomlar ile karakterizedir.

Akalazya Teşhisi

Akalazya teşhisi koymak için birkaç farklı tanısal yöntem kullanılır. Bu yöntemler, hastalığın teşhisinde ve tedavi planının belirlenmesinde büyük önem taşır.

1. Özofagus Manometrisi

Özofagus manometrisi, akalazya teşhisinde kullanılan en yaygın testlerden biridir. Bu test, yemek borusundaki kasların basıncını ve peristaltik hareketlerini ölçer. Akalazya hastalarında, manometrik incelemeler yemek borusu kaslarının zayıf veya tamamen işlevsiz olduğunu ve LES’in yutma sırasında yeterince gevşemediğini gösterir.

2. Baryum Yutma Testi

Bu testte, hastaya baryum içerikli bir sıvı verilir ve ardından röntgen çekilir. Baryum yutma testi, yemek borusunun yapısını ve yiyeceklerin yemek borusundan mideye geçişini değerlendirmek için kullanılır. Akalazya hastalarında, yemek borusunda baryum birikimi ve LES’in daralmış olduğu görülür.

3. Endoskopi

Endoskopi, yemek borusunun ve midenin iç yüzeyini incelemek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem, yemek borusunda tıkanıklık veya tümör gibi başka bir yapısal sorunun olup olmadığını değerlendirmek için kullanılır. Akalazya teşhisini doğrulamak için endoskopi genellikle baryum yutma testi ve manometri ile birlikte yapılır.

4. pH İzleme

Akalazya hastalarında, yemek borusuna asit reflü olup olmadığını kontrol etmek için pH izleme kullanılabilir. Ancak, bu test daha çok reflü hastalığının teşhisinde kullanılır ve akalazya tanısında sınırlı bir rol oynar.

Akalazya Tedavisi

Akalazya, kronik bir hastalık olmasına rağmen, çeşitli tedavi yöntemleri ile semptomlar hafifletilebilir ve hastalığın ilerlemesi durdurulabilir. Tedavi seçenekleri arasında ilaç tedavisi, endoskopik prosedürler ve cerrahi müdahaleler bulunur.

Ameliyatsız Tedavi

Cerrahi olmayan seçenekler şunları içerir:

• Pnömatik genişleme. Özofagus sfinkterinin merkezine endoskopi ile bir balon yerleştirilir ve açıklığı genişletmek için şişirilir. Özofagus sfinkteri açık kalmazsa bu ayakta tedavi prosedürünün tekrarlanması gerekebilir. Balon dilatasyonuyla tedavi edilen kişilerin neredeyse üçte birinin beş yıl içinde tedavinin tekrarlanması gerekiyor. Bu prosedür sedasyon gerektirir.
• Botoks (botulinum toksini tip A). Bu kas gevşetici, endoskopik bir iğne ile doğrudan yemek borusu sfinkterine enjekte edilebilir. Enjeksiyonların tekrarlanması gerekebilir ve tekrarlanan enjeksiyonlar, gerekirse daha sonra ameliyatın yapılmasını zorlaştırabilir.Botoks genellikle yalnızca yaşı veya genel sağlık durumu nedeniyle pnömatik dilatasyon veya ameliyat için iyi aday olmayan kişiler için önerilir. Botoks enjeksiyonları genellikle altı aydan fazla sürmez. Botoks enjeksiyonundan elde edilen güçlü iyileşme, akalazya tanısının doğrulanmasına yardımcı olabilir.
• İlaç tedavisi. Akalazya tedavisinde kullanılan ilaçlar, LES’in gevşemesini sağlamak ve yemek borusundaki basıncı azaltmak amacıyla verilir. Kalsiyum kanal blokerleri ve nitratlar gibi ilaçlar, LES üzerindeki basıncı düşürerek yiyeceklerin mideye daha kolay geçmesini sağlar. Ancak ilaç tedavisi genellikle kısa vadeli bir çözüm sunar ve hastalığın uzun vadeli yönetiminde etkili değildir.

Akalazya Ameliyatı

Akalazya tedavisinde cerrahi seçenekler şunları içerir:

• Heller miyotomi. Cerrah, yemeğin mideye daha kolay geçmesini sağlamak için yemek borusu sfinkterinin alt ucundaki kası keser. İşlem noninvaziv olarak yapılabilir (laparoskopik Heller miyotomi). Heller miyotomi geçiren bazı kişilerde daha sonra gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) gelişebilir.GERD ile ilgili gelecekteki sorunları önlemek için , fundoplikasyon olarak bilinen bir prosedür, Heller miyotomi ile aynı anda gerçekleştirilebilir. Fundoplikasyonda, cerrah midenizin üst kısmını alt yemek borusunun etrafına sararak bir anti-reflü valf oluşturarak asidin yemek borusuna geri gelmesini (GERD) önler. Fundoplikasyon genellikle minimal invazif (laparoskopik) bir prosedürle yapılır.
• Peroral endoskopik miyotomi (POEM). POEM prosedüründe cerrah, yemek borunuzun iç astarında bir kesi oluşturmak için ağzınızdan boğazınıza kadar sokulan bir endoskop kullanır. Daha sonra, Heller miyotomisinde olduğu gibi, cerrah yemek borusu sfinkterinin alt ucundaki kası keser.GERD’nin önlenmesine yardımcı olmak için POEM ayrıca daha sonra fundoplikasyonla birleştirilebilir veya ardından yapılabilir . POEM’i olan ve işlem sonrasında GERD gelişen bazı hastalar, günlük ağızdan ilaç tedavisi ile tedavi edilir.

Referanslar:

1. Akalazya
2. Gockel, I., et al. “Achalasia: Evolving Concepts and Future Treatment Strategies.” Digestive Diseases, 2012.
3. Richter, J. E. “Achalasia: Diagnosis and Management.” BMJ, 2021.
4. Vaezi, M. F., et al. “Achalasia: From Diagnosis to Management.” Annals of Surgery, 2019.
5. Patel, D. A., et al. “Diagnosis and Management of Achalasia.” Gastroenterology Clinics of North America, 2019.
6. Pandolfino, J. E., et al. “High-Resolution Manometry in Clinical Practice.” Gastroenterology, 2009.
7. Inoue, H., et al. “Peroral Endoscopic Myotomy: A Novel Less-Invasive Procedure for Esophageal Achalasia.” Annals of Surgery, 2010.
8. Boeckxstaens, G. E. “The Pathophysiology of Achalasia.” Gastroenterology, 2017.
9. Zaninotto, G., et al. “Laparoscopic Heller Myotomy for Achalasia: Long-Term Results.” Annals of Surgery, 2008.
10. Sadowski, D. C., et al. “Achalasia: An Overview of Diagnosis and Treatment.” Canadian Journal of Gastroenterology, 2010.
11. Ponds, F. A., et al. “Clinical Outcomes After Pneumatic Dilation Versus Laparoscopic Heller Myotomy for Primary Achalasia.” JAMA, 2019.
12. Eckardt, V. F. “Achalasia: What’s New in Pathophysiology and Treatment?” Digestive Diseases, 2014.
13. Kahrilas, P. J., et al. “Achalasia and Other Esophageal Motility Disorders.” New England Journal of Medicine, 2013.
14. Zaninotto, G., et al. “Surgical Treatment of Esophageal Achalasia.” Gastroenterology, 2018.
15. Vaezi, M. F., et al. “Achalasia: Updates in Epidemiology and Pathophysiology.” Gastroenterology, 2021.
16. Kessing, B. F., et al. “Esophageal Achalasia: An Overview of Diagnostic Tests and Treatment Options.” Scandinavian Journal of Gastroenterology, 2013.
17. Stavropoulos, S. N., et al. “POEM vs. Laparoscopic Heller Myotomy for Achalasia.” Gastrointestinal Endoscopy, 2013.
18. Fisichella, P. M., et al. “Achalasia: Current Treatment Options.” Journal of Gastrointestinal Surgery, 2014.
19. Sato, H., et al. “Achalasia and Esophageal Motility Disorders.” Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 2020.
20. Rohof, W. O., et al. “Esophageal Achalasia: Pathophysiology, Clinical Manifestations, and Diagnostic Approach.” Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 2015.
21. Moonen, A., et al. “Diagnostic and Therapeutic Challenges in Achalasia: A Review.” World Journal of Gastroenterology, 2020.
22. O’Neill, O. M., et al. “Achalasia: A Review of Clinical Diagnosis, Epidemiology, Treatment, and Outcomes.” World Journal of Gastroenterology, 2013.
23. Schlottmann, F., et al. “Pneumatic Dilation Versus Heller Myotomy for Achalasia: A Systematic Review and Meta-Analysis.” Annals of Surgery, 2018.
24. Patti, M. G., et al. “Treatment Options for Achalasia: What Is the Best for Which Patient?” Annals of Thoracic Surgery, 2020.
25. Tsuboi, K., et al. “Long-Term Outcomes of Peroral Endoscopic Myotomy (POEM) for Achalasia.” American Journal of Gastroenterology, 2017.
26. Katzka, D. A., et al. “Advances in the Diagnosis and Treatment of Achalasia.” Clinical Gastroenterology and Hepatology, 2020.
27. Herbella, F. A., et al. “Evolution of the Surgical Treatment of Achalasia.” World Journal of Surgery, 2011.
28. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519515/
29. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/achalasia
30. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17534-achalasia
31. https://www.nhs.uk/conditions/achalasia/