Spondilolizis Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Spondilolizis, omurganın belirli bir bölümünde, özellikle bel omurlarında görülen bir stres kırığı durumudur. Genellikle sporcular ve fiziksel olarak aktif kişilerde daha sık ortaya çıkar. Bu durum, özellikle omurgaya aşırı baskı uygulayan hareketlerin sürekli tekrarlanması sonucunda meydana gelir. Bel ağrısının en yaygın nedenlerinden biridir ve omurların yanlış hizalanmasına yol açarak ciddi ağrılara ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Ancak, uygun tedavi yöntemleri ve rehabilitasyon ile bu durum yönetilebilir ve iyileştirilebilir.

Spondilolizis Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Spondilolizisin kökeni, Latince “spondylo” (omurga) ve “lysis” (çözülme ya da kırılma) kelimelerinden gelir. Bu terim, omurga kemiklerinin bir kısmında oluşan küçük bir kırığı ya da yırtığı ifade eder. Spondilolizis çoğunlukla L5 omuru dediğimiz beşinci bel omurunda meydana gelir, ancak diğer omurlar da etkilenebilir. Çocuklar, ergenler ve genç yetişkinler, özellikle büyüme çağında oldukları için spondilolizis açısından daha fazla risk altındadır. Çoğu durumda, bu durum fiziksel aktivite sırasında ağrıya neden olabilir, ancak bazı bireylerde hiçbir belirti göstermeden de var olabilir.

Spondilolizisin kesin nedeni genellikle çok faktörlüdür. Anatomik zayıflıklar, genetik yatkınlık ve tekrarlayan travmalar bu durumu tetikleyebilir. Sporla uğraşan bireyler, özellikle güreş, jimnastik ve futbol gibi omurganın aşırı bükülmesi ve zorlanmasına neden olan aktivitelerle uğraşan kişiler bu hastalığa daha yatkındır. Ayrıca, yoğun fiziksel aktiviteye erken yaşta başlayan çocuklarda spondilolizisin görülme olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle, özellikle genç sporcularda erken tanı ve tedavi önem taşır.

Spondilolizis, hastaların yaşam kalitesini etkileyebilecek kronik bir durum olabilir. Ancak doğru tedavi yöntemleri ile ağrı kontrol altına alınabilir ve omurga işlevi korunabilir. Hastalığın yönetiminde cerrahi olmayan tedaviler genellikle ilk basamaktır. Dinlenme, fizik tedavi, kas güçlendirme egzersizleri ve omurgaya binen yükün azaltılması, çoğu durumda başarılı sonuçlar verir. Ancak bazı ağır vakalarda cerrahi müdahale gerekli olabilir. Bu makalede, spondilolizis belirtileri, nedenleri, tanısı ve tedavi yöntemlerine dair kapsamlı bir inceleme sunulacaktır.

Spondilolizis Nedir?

Spondilolizis, omurganın bel bölgesinde, özellikle beşinci lumbar vertebranın (L5) pars interarticularis adı verilen ince kemik köprüsünde meydana gelen bir kırık ya da çatlak olarak tanımlanır. Bu bölge, omurga kemikleri arasında hareketin en yoğun olduğu alanlardan biridir ve zamanla aşırı yüklenme nedeniyle stres kırıkları oluşabilir. Pars interarticularis bölgesindeki bu küçük kırık, omurga yapısının stabilitesini etkileyerek hareket sırasında ağrıya ve diğer rahatsızlıklara yol açabilir.

Bu rahatsızlık, genellikle omurganın çok fazla gerildiği veya büküldüğü spor dallarıyla uğraşan kişilerde görülür. Özellikle genç sporcularda, omurga henüz tam olarak gelişmediği için spondilolizis daha sık karşılaşılan bir sorundur. Jimnastik, güreş, ağırlık kaldırma ve futbol gibi sporlar, omurga üzerine tekrarlayan stres uygulayan hareketleri içerdiği için spondilolizis riski yüksek olan aktiviteler arasında yer alır.

Spondilolizis, tek başına ciddi bir sorun oluşturmayabilir, ancak ilerlemesi durumunda spondilolistezise, yani omurların yerinden kaymasına neden olabilir. Bu durum, omurganın daha fazla dengesizleşmesine ve ciddi nörolojik komplikasyonlara yol açabilir. Spondilolizis erken tanı konduğunda ve tedavi edildiğinde genellikle iyi sonuç verir. Ancak, uzun süre tedavi edilmezse ilerleyici ağrı ve omurga fonksiyon bozukluklarına neden olabilir.

Spondilolizis Belirtileri

Spondilolizisin en yaygın belirtisi bel ağrısıdır. Bu ağrı, genellikle fiziksel aktivite ile artar ve dinlenme sırasında azalır. Ağrı, bel bölgesinde yoğunlaşabilir, ancak bazı durumlarda kalçalara veya bacaklara yayılabilir. Belirtiler, hastanın yaşına, aktivite düzeyine ve omurga üzerindeki hasarın ciddiyetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Spondilolizis belirtileri genellikle şunlardır:

• Bel Ağrısı: Özellikle aktivite sırasında artan, dinlenme ile hafifleyen sürekli bir ağrı.
• Hareket Kısıtlılığı: Omurgada esneklik kaybı ve hareketlerde zorluk.
• Kas Zayıflığı: Omurga çevresindeki kaslarda zayıflık ve gerginlik hissi.
• Bacak Ağrısı: Omurilik sinirlerine baskı olması durumunda bacaklarda ağrı, uyuşma veya karıncalanma.
• Duruş Bozuklukları: Omurganın yanlış hizalanması sonucu duruş bozuklukları.

Bazı kişilerde spondilolizis tamamen asemptomatik olabilir, yani herhangi bir belirti göstermeyebilir. Bu durumda, hastalık genellikle başka bir sağlık sorunu için çekilen görüntüleme testleri sırasında tesadüfen tespit edilir. Ancak, belirtiler ortaya çıktığında genellikle omurgada tekrarlayan ağrı ve hareket kısıtlılığı ile ilişkilidir.

Spondilolizis Nedenleri

Spondilolizisin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bir dizi faktör bu durumu tetikleyebilir. Genellikle spondilolizis, tekrarlayan stres ve omurga üzerine aşırı yüklenme ile ilişkilidir. Omurganın belirli hareketleri, özellikle bükülme, dönme ve gerilme hareketleri sırasında omurga kemiklerinde mikro kırıklar oluşabilir. Bu mikro kırıklar zamanla birleşerek spondilolizise yol açabilir.

Spondilolizis nedenleri şunlardır:

• Tekrarlayan Travma: Omurgaya sürekli baskı uygulayan aktiviteler ve sporlar spondilolizisin başlıca nedenlerinden biridir. Jimnastik, güreş, futbol gibi sporlar, omurgada tekrarlayan mikro travmalara neden olabilir.
• Genetik Yatkınlık: Bazı bireyler, omurga kemik yapılarının zayıflığı nedeniyle spondilolizise daha yatkındır. Genetik faktörler, bu duruma yatkınlığı artırabilir.
• Anatomik Zayıflıklar: Pars interarticularis bölgesinin doğuştan zayıf olması, spondilolizisin gelişmesine neden olabilir.
• Fiziksel Zorlama: Omurga üzerine aşırı yüklenme veya ağır kaldırma gibi fiziksel zorlama durumları, özellikle genç yaşlarda kemik yapısı tam olarak olgunlaşmamış bireylerde spondilolizis riskini artırır.

Genellikle ergenlik döneminde ya da genç yetişkinlikte ortaya çıkar. Bu dönemde, kemikler hala büyüme aşamasında olduğu için omurga üzerindeki stres, kemiklerde çatlakların oluşmasına neden olabilir. Çoğu durumda, bu çatlaklar iyileşir, ancak bazı durumlarda kalıcı hale gelerek spondilolizise yol açar.

Spondilolizis Tanısı

Spondilolizis tanısı, hastanın öyküsü, fizik muayene ve görüntüleme yöntemleri ile konulur. Hastanın aktivite düzeyi, ağrının ne zaman ve nasıl başladığı gibi bilgiler tanıda önemli rol oynar. Fizik muayene sırasında doktor, omurga üzerinde hassasiyet olup olmadığını ve hareket kısıtlılığını değerlendirir. Ancak, kesin tanı için genellikle görüntüleme yöntemlerine başvurulur.

Tanı yöntemleri şunlardır:

• Röntgen: Spondilolizis tanısında ilk basamak olarak röntgen kullanılır. Röntgen görüntüleri, omurga kemiklerindeki kırıkları ve yerinden kaymaları tespit etmek için önemlidir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Röntgen ile tespit edilemeyen ince detaylar, BT taramaları ile daha net bir şekilde görülebilir. Bu yöntem, pars interarticularis bölgesindeki küçük kırıkları ortaya çıkarabilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): MR taramaları, omurgadaki yumuşak dokuları ve sinirleri görüntülemek için kullanılır. Ayrıca, sinir köklerine baskı yapıp yapmadığını değerlendirmek için bu yöntem tercih edilir.

Fiziksel muayene ve görüntüleme sonuçları birleştirilerek hastaya en uygun tedavi planı oluşturulur.

Spondilolizis Tedavisi

Spondilolizis tedavisi, semptomların şiddeti ve hastanın genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

1. İstirahat ve Aktivite Değişiklikleri: Bel ağrısını hafifletmek ve omurgayı korumak için istirahat önemlidir. Ağrılı dönemlerde ağır kaldırmaktan veya aşırı egzersiz yapmaktan kaçınılmalıdır. Fiziksel aktiviteler spondilolizi kötüleştirebileceğinden, doktorun önerdiği şekilde aktivite değişiklikleri yapılmalıdır.
2. Fizik Tedavi: Fizik tedavi, bel kaslarını güçlendirmek ve omuriliğin stabilitesini artırmak için kullanılır. Fizyoterapistler, hastalara özel egzersiz programları ve fiziksel terapiler sağlar.
3. İlaçlar: Ağrı ve inflamasyonu kontrol altına almak için doktor tarafından reçete edilen ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) veya ağrı kesiciler olabilir.
4. Omurga Korsesi: Omurga korsesi, beli desteklemek ve omuriliği stabilize etmek için kullanılabilir. Bu korseyi giymek, bel ağrısını hafifletebilir ve omurun iyileşmesine yardımcı olabilir.
5. İnfiltrasyon Tedavileri: Bazı durumlarda, ağrıyı hafifletmek ve inflamasyonu azaltmak için omuriliğin etrafına veya çevresine enjekte edilen kortikosteroidler veya diğer ilaçlar kullanılabilir.
6. Cerrahi: Nadir durumlarda, spondilolizis tedavisi için cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi seçenekler arasında çatlak omurun birleştirilmesi (füzyon) veya çatlamış omurun yeniden birleştirilmesi (spinal laminoplasti veya laminotomi) bulunabilir. Cerrahi, semptomları şiddetli olan ve diğer tedavi yöntemlerine yanıt vermeyen hastalar için düşünülür.

Spondilolizis tedavisi, hastanın semptomlarını hafifletmek, omurgayı stabil tutmak ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla yapılır. Tedavinin başarısı, hastanın düzenli olarak doktor kontrollerine gitmesi ve önerilen tedavi planına uyması ile sağlanır. Ayrıca, belirtiler devam ederse veya kötüleşirse, tedavi yeniden değerlendirilir ve gerektiğinde ayarlamalar yapılır. Spondilolizis tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirebilir ve bir fizyoterapist, ortopedist veya nörocerrah gibi uzmanların işbirliği yapması yaygın bir uygulamadır.

Sonuç

Spondilolizis, omurun belirli bir bölgesindeki bir kemik çatlaması veya kırılması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu rahatsızlık bel ağrısı ve diğer semptomlara yol açabilir. Tedavi seçenekleri semptomların şiddeti ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Doktorunuz, sizin için en uygun tedavi planını belirlemenize yardımcı olacaktır.

Referanslar:

1. Spondilolizis Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
2. Fredrickson, B. E., Baker, D., McHolick, W. J., Yuan, H. A., & Lubicky, J. P. (1984). The Natural History of Spondylolysis and Spondylolisthesis. Journal of Bone and Joint Surgery, 66(5), 699-707.
3. McTimoney, C. A., & Alexander, L. A. (2005). Lumbar spondylolysis and spondylolisthesis in young athletes: Presentation, imaging, and treatment. Sports Medicine and Arthroscopy Review, 13(1), 42-49.
4. Rossi, F., & Dragoni, S. (2001). Lumbar spondylolysis: Occurrence in competitive athletes. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 41(2), 187-193.
5. Standaert, C. J., & Herring, S. A. (2000). Spondylolysis: A critical review. British Journal of Sports Medicine, 34(5), 415-422.
6. Tallarico, R. A., Richetti, P., & Maffulli, N. (1996). Nonoperative management of spondylolysis and spondylolisthesis. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 24(3), 181-187.
7. Soler, T., & Calderón, C. (2000). The prevalence of spondylolysis in the Spanish elite athlete. American Journal of Sports Medicine, 28(1), 57-62.
8. Wiltse, L. L., Newman, P. H., & Macnab, I. (1976). Classification of spondylolisis and spondylolisthesis. Clinical Orthopaedics and Related Research, (117), 23-29.
9. Beutler, W., Fredrickson, B., Murtland, A., Sweeney, C., Grant, W. D., & Baker, D. (2003). Direct repair of the pars interarticularis defect in young patients with spondylolysis: A review of 78 cases. Spine, 28(3), 249-255.
10. Wynne, J. E., Smith, J. T., & Turner, J. (2011). Return to play following repair of lumbar spondylolysis: A systematic review. Journal of Athletic Training, 46(2), 252-259.
11. Congeni, J. A., & McCloy, L. (2009). Treatment of lumbar spondylolysis and spondylolisthesis in the adolescent athlete. Sports Health, 1(4), 317-322.
12. Micheli, L. J., & Wood, R. (1995). Back pain in young athletes: Significant differences from adults in causes and patterns. Archives of Pediatric and Adolescent Medicine, 149(1), 15-18.
13. Sakai, T., Sairyo, K., Suzue, N., Kosaka, H., & Yasui, N. (2010). Incidence and etiology of lumbar spondylolysis: Review of the literature. Journal of Orthopaedic Surgery and Research, 5(1), 1-6.
14. Seitsalo, S., Langenskiöld, A., & Hyvärinen, H. (1990). Spondylolisthesis in children and adolescents. A long-term follow-up study of 272 patients. Journal of Pediatric Orthopaedics, 10(2), 201-204.
15. Masci, L., Pike, J., Malara, F., Phillips, B., Bennell, K., & Brukner, P. (2006). Use of MRI in the diagnosis of active spondylolysis in elite fast bowlers. Clinical Journal of Sport Medicine, 16(5), 392-396.
16. Lonstein, J. E. (1999). Spondylolisthesis in children: Cause, natural history, and management. Spine, 24(24), 2640-2648.
17. Goldstein, J. D., Berger, P. E., Windler, G. E., & Jackson, D. W. (1991). Spine injuries in gymnasts and swimmers. Pediatric Clinics of North America, 38(4), 1183-1194.
18. Leone, A., Cianfoni, A., Cerase, A., Magarelli, N., & Bonomo, L. (2011). Lumbar spondylolysis: A review. Skeletal Radiology, 40(6), 683-700.
19. El Rassi, G., Takemitsu, M., Woratanarat, P., & Fischer, C. (2005). Lumbar spondylolysis and spondylolisthesis in children and adolescents. Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons, 13(8), 550-558
20. https://scholar.google.com/
21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
22. https://www.researchgate.net/
23. https://www.mayoclinic.org/
24. https://www.nhs.uk/
25. https://www.webmd.com/