Pankreas Kanseri Belirtileri, Nedenler ve Tedavisi

Pankreas kanseri, dünya genelinde en agresif ve ölümcül kanser türlerinden biri olarak bilinir. Pankreas, karın boşluğunun üst kısmında, midenin arkasında yer alan bir organdır ve hem sindirim hem de endokrin sistemlerin bir parçası olarak çalışır. Sindirim enzimlerinin ve hormonların üretiminde önemli bir rol oynar. Pankreasın kanserli hale gelmesi, genellikle geç evrelerde teşhis edilir ve bu da tedavi seçeneklerini sınırlı hale getirir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre pankreas kanseri, kanser ölümleri arasında önde gelen nedenlerden biri olup, genellikle teşhis konulduktan sonraki 5 yıl içinde yaşam süresi düşük kalmaktadır.

Pankreas Kanseri Belirtileri, Nedenler ve Tedavisi

Pankreas kanserinin ölümcüllüğünü artıran başlıca faktörlerden biri, hastalığın başlangıç aşamasında belirgin semptomların ortaya çıkmamasıdır. Pankreas derin bir organdır ve erken evredeki tümörler genellikle komşu organlara yayılmadan fark edilmez. Semptomlar ortaya çıktığında ise kanser çoğunlukla ilerlemiş ve ameliyat gibi tedavi seçenekleri kısıtlanmış olur. Bu nedenle, tıpta “sessiz katil” olarak adlandırılmaktadır. Tedaviye başlanmadan önce hastalığın ne kadar yayıldığı ve hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurulur, ancak tedavi şansları genel olarak sınırlıdır.

Pankreas kanseri teşhisinde en büyük zorluk, tanının genellikle ileri evrelerde konulmasıdır. İlk evrelerde hastalık sinsi bir şekilde ilerlerken, ileri evrelerde kanserin yayılma hızı artar ve ameliyat, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi seçenekleri zorlaşır. Araştırmalar yoğun bir şekilde devam etmekte, özellikle erken tanı ve tedavi yöntemlerinde ilerlemeler kaydedilmek istenmektedir. Günümüzde pankreas kanserine karşı en etkili yöntemlerden biri, düzenli sağlık taramaları ve risk faktörlerinin kontrol edilmesidir.

Bu makalede, pankreas kanserinin ne olduğunu, belirtilerini, nedenlerini, tanı yöntemlerini, tedavi seçeneklerini ve türlerini ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz. Pankreas kanseri ile ilgili bilimsel ve klinik bilgilerin ötesinde, hastalıkla başa çıkma stratejileri ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik öneriler de ele alınacaktır. Ayrıca, pankreas kanserinin dünya genelindeki yaygınlığı ve bireysel risk faktörleri üzerine yapılan son araştırmalar ışığında, gelecekte bu hastalığın yönetiminde hangi gelişmelerin yaşanabileceği üzerinde durulacaktır.

Pankreas Kanseri Nedir?

Pankreas kanseri, pankreas hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde büyümesi ve yayılması ile karakterize edilen bir hastalıktır. Pankreasın ana işlevi, sindirim enzimleri ve insülin gibi hormonlar üretmektir. Kanserli hücreler, bu fonksiyonları bozar ve çevredeki doku ve organlara zarar verebilir. Adenokarsinom (pankreas kanallarını etkileyen) ve nöroendokrin tümörler (hormon üreten hücrelerden kaynaklanan) olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Adenokarsinom, pankreas kanserlerinin %95’ini oluşturan en yaygın türdür.

Pankreas kanseri genellikle vücudun diğer bölgelerine metastaz yapmadan önce herhangi bir belirti göstermeyebilir. Bu nedenle, sıklıkla ileri evrelerde tespit edilir. Bunun sonucunda hastalık tedavi edilemez hale gelir ve hastaların büyük bir kısmı maalesef yaşamlarını kaybeder. Pankreas kanseri, dünya genelinde en ölümcül kanser türlerinden biridir ve tüm kanser ölümlerinin %5’ini oluşturur. Son yıllarda yapılan tıbbi ilerlemelere rağmen, pankreas kanserinde sağkalım oranı oldukça düşüktür.

Pankreas Kanseri Belirtileri

Pankreas kanseri belirtileri, tümörün yerleşimine, boyutuna ve metastaz yapıp yapmadığına bağlı olarak değişiklik gösterir. Genellikle ilk evrelerde belirgin semptomlara rastlanmaz; bu da hastalığın ilerleyene kadar fark edilmemesine neden olur.

Ancak ilerleyen evrelerde, aşağıdaki belirtiler sıklıkla görülür:

• Karın Ağrısı: Pankreasın midenin arkasında yer alması nedeniyle karın bölgesinde sürekli ve şiddetli ağrı hissedilebilir. Ağrı, genellikle sırta doğru yayılır ve öne eğilmekle azalabilir.
• İştah Kaybı ve Kilo Kaybı: Pankreasın sindirim enzimlerini üretme kapasitesinin azalması, sindirim sorunlarına yol açarak iştah kaybı ve istemsiz kilo kaybına neden olabilir.
• Sarılık: Safra kanalının tıkanması nedeniyle gözlerde ve ciltte sararma meydana gelir. Bu, pankreas başındaki tümörlerin tipik bir belirtisidir.
• Dışkı Renginde Değişiklikler: Yağ sindiriminin bozulması nedeniyle dışkı rengi açık olabilir ve dışkı yağlı bir görünüm alabilir.
• Şiddetli Yorgunluk: Vücudun enerji dengesindeki bozulma, pankreas kanseri olan hastaların kendilerini sürekli yorgun hissetmesine neden olabilir.

Bu belirtiler, başka hastalıkların da göstergesi olabilir. Bu nedenle, yukarıda bahsedilen belirtiler hissedildiğinde bir uzmana danışmak önemlidir.

Pankreas Kanseri Nedenleri

Pankreas kanserine yol açan kesin nedenler henüz tam olarak bilinmemektedir. Ancak hastalığın ortaya çıkışında bazı risk faktörlerinin rol oynadığı düşünülmektedir. Pankreas kanserinin gelişiminde genetik ve çevresel etkenler önemli rol oynar.

İşte pankreas kanseri riskini artıran başlıca faktörler:

• Sigara Kullanımı: Sigara, kanser riskini önemli ölçüde artırır. Yapılan araştırmalara göre, pankreas kanseri vakalarının %20 ila %30’u sigara kullanımına bağlanmaktadır.
• Obezite: Aşırı kilo ve obezite, pankreas kanseri riskini artırır. Özellikle karın bölgesinde yağ birikimi, pankreas üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir.
• Genetik Faktörler: Ailede pankreas kanseri öyküsü olan bireylerde bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. Bazı gen mutasyonları, kanser riskini artırabilir.
• Kronik Pankreatit: Uzun süreli pankreas iltihabı olan kişilerde pankreas kanseri riski yüksektir.
• Diyabet: Diyabet, pankreas fonksiyonlarında bozulmaya neden olabilir ve bu da kanser riskini artırabilir. Özellikle sonradan gelişen diyabet, pankreas kanseri belirtisi olabilir.

Bu faktörlere ek olarak, yüksek yağlı ve işlenmiş gıdalar tüketmek gibi sağlıksız yaşam tarzı alışkanlıkları da pankreas kanseri riskini artırabilir.

Pankreas Kanseri Tanısı

Pankreas kanserinin erken evrelerde teşhis edilmesi oldukça zordur. Bunun nedeni, hastalığın belirgin semptomlar göstermemesidir. Ancak, pankreas kanserinden şüphelenilen durumlarda bazı testler ve görüntüleme yöntemleri kullanılarak tanı konulabilir. Bu yöntemler şunlardır:

• Ultrason ve Bilgisayarlı Tomografi (BT): Bu görüntüleme teknikleri, pankreastaki tümörlerin boyutunu ve yerleşimini belirlemede kullanılır. BT taramaları, tümörün pankreas dışına yayılıp yayılmadığını gösterebilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): MR, pankreas kanserinin kesin tanısında kullanılan bir diğer görüntüleme tekniğidir. Tümörlerin ayrıntılı bir şekilde incelenmesini sağlar.
• Endoskopik Ultrasonografi (EUS): Bu yöntem, endoskop ile pankreasın detaylı bir şekilde görüntülenmesini sağlar. Gerekirse biyopsi alınarak laboratuvar ortamında incelenebilir.
• Biyopsi: Pankreas kanseri teşhisinin doğrulanması için en güvenilir yöntemdir. Biyopsi ile alınan doku örneği patolojik olarak incelenir ve kanser hücrelerinin varlığı tespit edilir.
• Kan Testleri: Pankreas kanseri tanısında kullanılabilecek spesifik bir kan testi olmamakla birlikte, CA 19-9 gibi tümör belirteçleri, hastalığın ilerleme durumunu izlemek için kullanılabilir.

Pankreas Kanseri Tedavisi

Tedavisi, genellikle hastalığın evresine, türüne ve genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir. Genellikle erken evrelerde fark edilmediği için çoğu zaman ileri evrelerde teşhis edilir.

Cerrahi Müdahale

1. Whipple Ameliyatı (Pankreatikoduodenektomi):
   • Pankreasın baş kısmı, onikiparmak bağırsağı, safra kesesi, ve bazen bir kısmı mide çıkarılır. Bu genellikle pankreas başı tümörleri için uygulanır.
2. Distal Pankreatektomi:
   • Pankreasın kuyruk kısmı ve bazen dalak da çıkarılır. Bu genellikle pankreas kuyruk tümörleri için uygulanır.
3. Total Pankreatektomi:
   • Tüm pankreas, mide, onikiparmak bağırsağı ve safra kesesi çıkarılır. Bu nadir durumlarda uygulanır.

Radyoterapi

1. Dış Radyoterapi:
   • Kanser hücrelerini yok etmek veya büyümelerini kontrol altında tutmak için dışarıdan uygulanan yüksek enerjili ışınlar kullanılır.
2. İnternal Radyoterapi (Brakiterapi):
   • Radyoaktif maddeler doğrudan tümör bölgesine yerleştirilir. Bu yöntem, özellikle tümörün diğer organlara yayıldığı durumlarda kullanılabilir.

Kemoterapi

1. Sistemik Kemoterapi:
   • İlaçlar, genellikle damar içine verilerek, vücuttaki kanser hücrelerini hedefler. Pankreas kanseri tedavisinde sıkça kullanılan kemoterapi ilaçları gemcitabine, nab-paklitaksel, 5-fluorourasil ve irinotekan gibi maddeleri içerebilir.
2. Hipertermik İntraperitoneal Kemoterapi (HIPEC):
   • Cerrahi müdahaleden sonra karın boşluğuna ısıtılmış kemoterapi ilaçları verilir.

Hedefe Yönelik Tedaviler

1. Targeted Therapy:
   • Bazı ilaçlar, kanser hücrelerini belirli hedeflere yönlendirir ve bu hücrelerin büyümesini durdurur. Erlotinib gibi epidermal growth factor receptor (EGFR) inhibitörleri bu sınıfa dahildir.
2. İmmünoterapi:
   • Bu tedavi, bağışıklık sistemini kanserle savaşmaya yönlendirmeyi amaçlar. Pankreas kanseri tedavisinde henüz geniş çaplı olarak kullanılmamakla birlikte, araştırmalar devam etmektedir.

Destekleyici Tedaviler

1. Ağrı Yönetimi:
   • Pankreas kanseri sıklıkla şiddetli ağrılara neden olabilir. Ağrı yönetimi, hastanın yaşam kalitesini artırmak için önemlidir.
2. Nutrisyonel Desteğ:
   • Pankreas kanseri, genellikle kilo kaybına neden olabilir. Beslenme uzmanları tarafından planlanan bir diyet, hastanın beslenme durumunu optimize etmeye yardımcı olabilir.
3. Psikososyal Destek:
   • Kanser tedavisi sürecinde hastalar ve aileleri için psikososyal destek sağlamak önemlidir. Destek grupları, terapi ve danışmanlık hizmetleri bu alanda yardımcı olabilir.

Pankreas kanseri tedavisi genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve tedavi planı, hastanın bireysel durumuna göre özelleştirilir. Erken teşhis ve tedaviye rağmen, pankreas kanseri genellikle agresif bir hastalıktır ve prognoz genellikle ciddidir. Bu nedenle, tedavi planının belirlenmesi ve uygulanması için bir onkologla işbirliği yapmak önemlidir.

Pankreas Kanseri Türleri

Pankreas kanseri, köken aldığı hücre tipine göre sınıflandırılır. En yaygın türler şunlardır:

• Pankreatik Adenokarsinom: Pankreas kanserlerinin %95’ini oluşturan bu tür, pankreasın kanallarında başlar. Pankreatik adenokarsinom, en agresif ve ölümcül pankreas kanseri türüdür.
• Nöroendokrin Tümörler: Pankreasın hormon üreten hücrelerinden kaynaklanan bu tümörler, daha nadir görülür. Bu tümörler genellikle daha yavaş büyür ve tedaviye daha iyi yanıt verebilir.
• Acinar Hücreli Karsinom: Pankreasın sindirim enzimlerini üreten hücrelerinde gelişen bu kanser türü, nadir görülür ve genellikle cerrahi müdahale ile tedavi edilebilir.
• Adenoskuamöz Karsinom: Pankreasın hem adenokarsinom hem de skuamöz hücreli kanser türlerini içerir. Bu kanser türü oldukça nadirdir ve agresif bir seyir izler.

Pankreas kanseri türü, tedavi planının belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Erken tanı konan vakalarda, tedavi seçenekleri daha etkili olabilirken, ileri evrelerde tedavi seçenekleri sınırlı kalmaktadır.

Korunma

Önlemek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:

• Sigara içmeyin ve alkolü sınırlayın.
• Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyin ve obeziteyi önlemeye çalışın.
• Diyabet kontrolü için doktorunuzla işbirliği yapın.
• Aile geçmişinizi göz önünde bulundurarak düzenli doktor muayeneleri yapın.

Sonuç

Teşhis ve tedavi açısından zorlu bir hastalıktır. Erken teşhisin önemi vurgulanmalı ve risk faktörleri göz önünde bulundurulmalıdır. Daha fazla bilgi edinmek ve düzenli sağlık kontrolleri yapmak, hastalığın erken teşhis edilmesine ve etkili tedaviye katkı sağlayabilir. Sağlığınıza dikkat etmek, bu ölümcül kanser türünün riskini azaltmanıza yardımcı olabilir.

Referanslar:

1. Pankreas Kanseri Belirtileri, Nedenler ve Tedavisi
2. Wolfgang CL, Herman JM, Laheru DA, et al. Pancreatic cancer. Lancet. 2013.
3. Ryan DP, Hong TS, Bardeesy N. Pancreatic adenocarcinoma. N Engl J Med. 2014.
4. Neoptolemos JP, Kleeff J, Michl P, et al. Therapeutic developments in pancreatic cancer: current and future perspectives. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2018.
5. Hidalgo M. Pancreatic cancer. N Engl J Med. 2010.
6. Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, et al. Global cancer statistics 2018. CA Cancer J Clin. 2018.
7. Siegel RL, Miller KD, Jemal A. Cancer statistics, 2020. CA Cancer J Clin. 2020.
8. Conroy T, Desseigne F, Ychou M, et al. FOLFIRINOX versus gemcitabine for metastatic pancreatic cancer. N Engl J Med. 2011.
9. Rahib L, Smith BD, Aizenberg R, et al. Projecting cancer incidence and deaths to 2030. Cancer Res. 2014.
10. Vincent A, Herman J, Schulick R, et al. Pancreatic cancer. Lancet. 2011.
11. Ilic M, Ilic I. Epidemiology of pancreatic cancer. World J Gastroenterol. 2016.
12. Chang JC, Kundranda M. Pancreatic cancer: advancements in diagnosis, treatment, and palliation. World J Gastroenterol. 2018.
13. Manji GA, Olive KP, Saenger YM, et al. Current and emerging therapies in metastatic pancreatic cancer. Clin Cancer Res. 2017.
14. Luchini C, Capelli P, Scarpa A. Pancreatic ductal adenocarcinoma: A molecular pathology appraisal. Pathologica. 2020.
15. Kamisawa T, Wood LD, Itoi T, et al. Pancreatic cancer. Lancet. 2016.
16. Rahib L, Smith BD, Aizenberg R, et al. Projecting cancer incidence and deaths to 2030. Cancer Res. 2014.
17. Biankin AV, Waddell N, Kassahn KS, et al. Pancreatic cancer genomes reveal aberrations in axon guidance pathway genes. Nature. 2012.
18. Oberstein PE, Olive KP. Pancreatic cancer: why is it so hard to treat? Therap Adv Gastroenterol. 2013.
19. Mizrahi JD, Surana R, Valle JW, et al. Pancreatic cancer. Lancet. 2020.
20. Jones S, Zhang X, Parsons DW, et al. Core signaling pathways in human pancreatic cancers revealed by global genomic analyses. Science. 2008.
21. Hezel AF, Kimmelman AC, Stanger BZ, et al. Genetics and biology of pancreatic ductal adenocarcinoma. Genes Dev. 2006.
22. Bailey P, Chang DK, Nones K, et al. Genomic analyses identify molecular subtypes of pancreatic cancer. Nature. 2016.
23. Yachida S, Jones S, Bozic I, et al. Distant metastasis occurs late during the genetic evolution of pancreatic cancer. Nature. 2010.
24. Neuzillet C, Tijeras-Raballand A, Bourget P, et al. State of the art and future directions of pancreatic ductal adenocarcinoma therapy. Pharmacol Ther. 2015.
25. Kleeff J, Korc M, Apte M, et al. Pancreatic cancer. Nat Rev Dis Primers. 2016.
26. Maitra A, Hruban RH. Pancreatic cancer. Annu Rev Pathol. 2008.
27. Winter JM, Brennan MF, Tang LH, et al. Survival after resection of pancreatic adenocarcinoma: results from a single institution over three decades. Ann Surg Oncol. 2012.
28. Bardeesy N, DePinho RA. Pancreatic cancer biology and genetics. Nat Rev Cancer. 2002.
29. Biankin AV, Morey AL, Lee CS, et al. DPC4/Smad4 expression and outcome in pancreatic ductal adenocarcinoma. J Clin Oncol. 2002
30. https://scholar.google.com/
31. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
32. https://www.researchgate.net/
33. https://www.mayoclinic.org/
34. https://www.nhs.uk/
35. https://www.webmd.com/