Safra Reflüsü Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Safra reflüsü, sindirim sisteminde meydana gelen bir rahatsızlık olarak tanımlanır ve sıklıkla mide asidi reflüsü ile karıştırılır. Ancak, safra reflüsü mide asidi reflüsünden farklı bir süreçle meydana gelir. Safra, karaciğer tarafından üretilen ve yağların sindirilmesine yardımcı olan bir sıvıdır. Normalde safra, safra kesesinden ince bağırsağa geçer ve burada yiyeceklerin sindirilmesine yardımcı olur. Ancak bazı durumlarda safra, ince bağırsaktan mideye ve hatta yemek borusuna geri dönebilir. Bu durum, mide ve yemek borusu mukozasında tahrişe yol açar ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Safra Reflüsü Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Safra reflüsünün ortaya çıkış mekanizması oldukça karmaşıktır ve genellikle altta yatan başka bir sağlık sorunu ile ilişkilidir. Safra sıvısının mideye geri kaçması, safra kesesi ameliyatı geçiren bireylerde veya mide-bağırsak sistemi üzerinde cerrahi işlem görmüş hastalarda daha yaygın görülür. Bu durumun belirtileri mide yanması, göğüste ağrı ve mide bulantısı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Safra reflüsü, uzun süreli kontrol altına alınmazsa, mide ve yemek borusunda ciddi hasarlara yol açabilir. Bu hasar, yemek borusu hücrelerinin kansere dönüşmesine neden olabilecek “Barrett özofagusu” gibi hastalıklara sebebiyet verebilir.

Safra reflüsü teşhis edilmesi zor bir rahatsızlık olabilir, çünkü belirtileri sık sık mide asidi reflüsü ile karışır. Ancak doğru teşhis, uygun tedavi yöntemlerini belirlemek için son derece önemlidir. Safra reflüsü tedavisinde genellikle diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve bazı durumlarda cerrahi müdahaleler yer alır. Bu nedenle, hastaların belirtileri ciddiye alması ve bir sağlık uzmanına danışmaları büyük önem taşır.

Bu makalede safra reflüsünün nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemlerine odaklanacağız. Ayrıca, safra reflüsünü tetikleyen faktörleri ele alacak ve bu rahatsızlıktan korunma yollarını inceleyeceğiz. Safra reflüsü hakkında daha fazla bilgi edinmek ve bu rahatsızlığa karşı önlem almak için, yazının devamında sunulan detaylı bilgileri incelemeniz önerilir.

Safra Reflüsü Belirtileri

Safra reflüsünün belirtileri, mide asidi reflüsü ile benzerlik gösterse de, bu iki durumun neden olduğu rahatsızlıklar arasında bazı farklar vardır.

Safra reflüsü yaşayan kişilerde sık görülen belirtiler şunlardır:

1. Şiddetli Mide Yanması

Safra reflüsünde, mide ve yemek borusu mukozası safra sıvısına maruz kalır ve bu durum şiddetli yanmaya neden olur. Bu yanma hissi özellikle yemeklerden sonra daha belirgin hale gelir.

2. Göğüs Ağrısı

Safra reflüsü, mide asidi gibi yemek borusuna kaçtığında göğüs ağrısına yol açabilir. Bu ağrı, kalp krizi belirtilerine benzeyebilir ve hastalarda paniğe neden olabilir. Göğüs ağrısı genellikle keskin ve yanıcı bir nitelikte olur.

3. Kronik Öksürük ve Boğaz Yanması

Yemek borusuna kaçan safra sıvısı, boğazda tahrişe yol açarak kronik öksürüğe ve boğaz yanmasına neden olabilir. Bu durum özellikle geceleri, yatar pozisyonda daha da kötüleşebilir.

4. Mide Bulantısı ve Kusma

Safra reflüsünün yaygın belirtilerinden biri de mide bulantısıdır. Bazı hastalarda bu bulantı, safra içeren kusma ile sonuçlanabilir. Safra kusmuğu, sarı-yeşil bir renkte ve acı bir tatta olur.

5. Ses Kısıklığı

Safra reflüsü ses tellerine zarar verebilir ve bu da hastalarda ses kısıklığına neden olabilir. Bu durum özellikle uzun süreli reflü vakalarında daha belirgin hale gelir.

6. Ağızda Acı Tat

Safra sıvısı ağıza kadar ulaşabilir ve acı bir tat bırakabilir. Bu durum, hastalar için oldukça rahatsız edici bir belirti olarak bilinir.

Safra Reflüsü Nedenleri

Safra reflüsü, genellikle sindirim sistemi ile ilgili bazı yapısal veya fonksiyonel sorunlar sonucunda ortaya çıkar. Bu sorunların başında safra sıvısının geri kaçışını engelleyen doğal mekanizmaların bozulması gelir. Safra reflüsüne neden olan başlıca faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Safra Kesesi Ameliyatı

Safra reflüsü, safra kesesi alınmış kişilerde daha yaygın olarak görülür. Safra kesesi, safra sıvısının depolandığı bir organdır ve yiyeceklerin sindirilmesi gerektiğinde bu sıvıyı ince bağırsağa salar. Ancak safra kesesi alındığında, safra sıvısının düzenli bir şekilde depolanması ve salınması mümkün olmaz. Bu da safra sıvısının sürekli olarak karaciğerden ince bağırsağa ve oradan mideye geri kaçmasına yol açabilir.

2. Mide Ameliyatları

Mide üzerinde gerçekleştirilen cerrahi işlemler de safra reflüsüne neden olabilir. Özellikle mide bypass ameliyatı gibi prosedürler, mide ve ince bağırsak arasındaki normal anatomiyi değiştirebilir. Bu durumda safra sıvısı, mideden yemek borusuna doğru geri kaçabilir ve reflüye yol açabilir.

3. Pilor Yetmezliği

Pilor, mide ve ince bağırsak arasındaki geçişi kontrol eden kaslı bir kapaktır. Bu kapağın doğru çalışmaması durumunda safra sıvısı, ince bağırsaktan mideye geri kaçar. Pilor yetmezliği, genellikle yaşlılarda veya belirli mide hastalıklarına sahip bireylerde daha sık görülür.

4. Mide Asidi Reflüsü ile Kombinasyon

Mide asidi reflüsü ile safra reflüsü birbirine paralel olarak görülebilir. Mide asidinin yemek borusuna kaçması, aynı zamanda safra sıvısının da yukarı doğru hareket etmesine neden olabilir. Bu durum, hastalarda daha ciddi belirtilerin ortaya çıkmasına yol açar.

5. Aşırı Alkol ve Sigara Tüketimi

Aşırı alkol ve sigara kullanımı, sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir. Bu maddeler, mide kaslarını gevşeterek safra sıvısının geri kaçışını kolaylaştırır ve reflüyü tetikler.

6. Diyet ve Beslenme Alışkanlıkları

Yağlı ve ağır yiyeceklerin aşırı tüketimi, safra sıvısının aşırı üretilmesine ve ince bağırsaktan mideye geri kaçmasına neden olabilir. Özellikle baharatlı yiyecekler, çikolata, kafeinli içecekler ve kızartmalar safra reflüsünü tetikleyebilir.

Komplikasyonları

Safra reflü gastriti mide kanseriyle ilişkilendirilmiştir. Safra reflüsü ve asit reflü kombinasyonu aynı zamanda aşağıdaki komplikasyon riskini de artırır:

• GERD. Yemek borusunda tahrişe ve iltihaplanmaya neden olan bu durum çoğunlukla asit fazlalığından kaynaklanır ancak safra asitle karışmış olabilir. İnsanlar güçlü asit baskılayıcı ilaçlara tam olarak yanıt vermediğinde veya hiç yanıt vermediğinde safranın GERD’ye katkıda bulunduğundan sıklıkla şüphelenilir .
• Barrett Özofagusu. Bu ciddi durum, mide asidine veya asit ve safraya uzun süreli maruz kalmanın yemek borusunun alt kısmındaki dokuya zarar vermesi durumunda ortaya çıkabilir. Hasar görmüş özofagus hücrelerinin kansere dönüşme riski yüksektir. Hayvan çalışmaları da safra reflüsünü Barrett özofagusuyla ilişkilendirmiştir.
• Yemek borusu kanseri. Asit reflü ile safra reflüsü ve yemek borusu kanseri arasında oldukça ileri aşamalara kadar teşhis edilemeyen bir bağlantı vardır. Hayvan çalışmalarında safra reflüsünün tek başına yemek borusu kanserine neden olduğu gösterilmiştir.

Safra Reflüsü Tanısı

Belirtilerinizin bir açıklaması ve tıbbi geçmişiniz hakkında bilgi genellikle doktorunuzun bir reflü problemini teşhis etmesi için yeterlidir. Ancak asit reflü ile safra reflüsünü birbirinden ayırmak zordur ve daha ileri testler gerektirir.

Ayrıca yemek borunuz ve midenizdeki hasarın yanı sıra kanser öncesi değişiklikleri kontrol etmek için de testler yaptırmanız muhtemeldir.

Testler şunları içerebilir:

• Endoskopi. Boğazınızdan kameralı (endoskop) ince, esnek bir tüp geçirilir. Endoskop safra, peptik ülser veya midenizde ve yemek borunuzda iltihaplanmayı gösterebilir. Doktorunuz ayrıca Barrett özofagusu veya özofagus kanserini test etmek için doku örnekleri alabilir.
• Ambulatuvar asit testleri. Bu testler, asitin yemek borunuza ne zaman ve ne kadar süreyle geri aktığını belirlemek için bir asit ölçüm probu kullanır. Ambulatuvar asit testleri doktorunuzun asit reflüyü ekarte etmesine yardımcı olabilir ancak safra reflüsünü dışlayamaz. Bir testte, ucunda bir sonda bulunan ince, esnek bir tüp (kateter) burnunuzdan yemek borunuza geçirilir. Prob, yemek borunuzdaki asidi 24 saatlik bir süre boyunca ölçer. Bravo testi adı verilen başka bir testte endoskopi sırasında prob yemek borunuzun alt kısmına takılır ve kateter çıkarılır.
• Özofagus empedansı. Bu test gaz veya sıvıların yemek borusuna geri akıp kaçmadığını ölçer. Asidik olmayan (safra gibi) ve asit probu tarafından tespit edilemeyen maddeleri kusan kişiler için faydalıdır. Standart bir prob testinde olduğu gibi, özofagus empedansında yemek borusuna bir kateter ile yerleştirilen bir prob kullanılır.

Safra Reflüsü Tedavisi

Yaşam tarzı düzenlemeleri ve ilaçlar, yemek borusuna asit reflüsünde çok etkili olabilir, ancak safra reflüsünün tedavisi daha zordur. Safra reflüsü tedavilerinin etkinliğini değerlendiren çok az kanıt vardır; kısmen semptomların nedeninin safra reflüsü olduğunu belirlemenin zorluğu nedeniyle.

İlaçlar

• Ursodeoksikolik asit. Bu ilaç semptomlarınızın sıklığını ve şiddetini azaltabilir.
• Sükralfat. Bu ilaç, mide ve yemek borusunun iç yüzeyini safra reflüsüne karşı koruyan koruyucu bir kaplama oluşturabilir.
• Safra asidi tutucuları. Doktorlar sıklıkla safra dolaşımını bozan safra asidi tutucuları reçete eder, ancak araştırmalar bu ilaçların diğer tedavilere göre daha az etkili olduğunu göstermektedir. Şişkinlik gibi yan etkiler şiddetli olabilir.

Cerrahi Tedaviler

İlaçlar şiddetli semptomları azaltamazsa veya midenizde veya yemek borunuzda kanser öncesi değişiklikler varsa doktorlar ameliyat önerebilir.

Bazı ameliyat türleri diğerlerinden daha başarılı olabilir, bu nedenle artılarını ve eksilerini doktorunuzla dikkatlice tartıştığınızdan emin olun.

Seçenekler şunları içerir:

• Diversiyon ameliyatı. Bu tip ameliyat sırasında doktor, safranın mideden uzaklaştırılması için ince bağırsağın daha aşağılarına doğru safra drenajı için yeni bir bağlantı oluşturur.
• Anti-reflü ameliyatı. Midenin yemek borusuna en yakın kısmı sarılır ve alt yemek borusu sfinkterinin etrafına dikilir. Bu prosedür valfi güçlendirir ve asit geri akışını azaltabilir. Ancak ameliyatın safra reflüsünde etkinliği hakkında çok az kanıt var.

Kendi Kendine Bakım

Asit reflüden farklı olarak safra reflüsü yaşam tarzı faktörleriyle ilgisiz görünmektedir. Ancak birçok insan hem asit reflüsü hem de safra reflüsü yaşadığından belirtileriniz yaşam tarzı değişiklikleriyle hafifletilebilir:

• Sigara içmeyi bırak. Sigara içmek mide asidi üretimini artırır ve yemek borusunun korunmasına yardımcı olan tükürüğü kurutur.
• Daha küçük öğünler yiyin. Daha küçük, daha sık yemek yemek, alt özofagus sfinkteri üzerindeki baskıyı azaltarak kapakçığın yanlış zamanda açılmasını önlemeye yardımcı olur.
• Yemek yedikten sonra dik durun. Yemekten sonra yatmadan önce iki ila üç saat beklemek, midenizin boşalması için zaman tanır.
• Yağlı yiyecekleri sınırlayın. Yüksek yağlı yemekler alt yemek borusu sfinkterini gevşetir ve yemeğin midenizden ayrılma hızını yavaşlatır.
• Sorunlu yiyecek ve içeceklerden kaçının. Bazı gıdalar mide asidi üretimini arttırır ve alt yemek borusu sfinkterini gevşetebilir. Kaçınılması gereken gıdalar arasında kafeinli ve gazlı içecekler, çikolata, turunçgiller ve meyve suları, sirke bazlı soslar, soğan, domates bazlı gıdalar, baharatlı gıdalar ve nane yer alır.
• Alkolü sınırlayın veya kaçının. Alkol içmek alt yemek borusu sfinkterini gevşetir ve yemek borusunu tahriş eder.
• Fazla kilolardan kurtulun. Aşırı kilo midenize ek baskı uyguladığında mide ekşimesi ve asit reflü oluşma olasılığı daha yüksektir.
• Yatağınızı yükseltin. Üst vücudunuzu 4 ila 6 inç (10 ila 15 santimetre) yukarıda tutarak uyumak, reflü semptomlarını önlemeye yardımcı olabilir. Yatağınızın başını bloklarla yükseltmek veya köpük takoz üzerinde uyumak, ekstra yastık kullanmaktan daha etkilidir.
• Rahatlamak. Stres altında olduğunuzda sindirim yavaşlar ve muhtemelen reflü semptomları kötüleşir. Derin nefes alma, meditasyon veya yoga gibi rahatlama teknikleri yardımcı olabilir.

Alternatif Tıp

Mide ekşimesi de dahil olmak üzere sık sık mide sorunları yaşayan birçok kişi, semptomları hafifletmek için reçetesiz veya alternatif tedaviler kullanır. Doğal tedavilerin bile, reçeteli ilaçlarla ciddi etkileşimler de dahil olmak üzere riskleri ve yan etkileri olabileceğini unutmayın. Alternatif bir tedaviyi denemeden önce daima dikkatli bir araştırma yapın ve doktorunuzla konuşun.

Safra Reflüsünden Korunma Yolları

Safra reflüsünü önlemek veya bu rahatsızlığın şiddetini azaltmak için alınabilecek bazı önlemler bulunmaktadır. Bu önlemler arasında şunlar yer alır:

• Düzenli ve dengeli beslenme: Yağlı, baharatlı ve ağır yiyeceklerden kaçınmak.
• Sigara ve alkol tüketimini sınırlandırma: Sindirim sistemi sağlığını olumsuz etkileyen bu maddelerin kullanımını bırakmak.
• Kilo kontrolü: Aşırı kilolu olmak, mide ve bağırsaklar üzerinde baskı oluşturarak reflüyü tetikleyebilir.
• Uyku pozisyonunu değiştirme: Yatarken başı yüksekte tutmak, safra sıvısının yemek borusuna kaçmasını önleyebilir.

Sonuç

Safra reflüsü, ciddi ve uzun süreli rahatsızlıklara yol açabilen bir sağlık sorunudur. Safra sıvısının mide ve yemek borusuna geri kaçması, hastalarda şiddetli yanma, ağrı ve diğer rahatsızlık verici belirtilere neden olabilir. Bu rahatsızlığın teşhis ve tedavisi zamanında yapılmazsa, yemek borusunda kalıcı hasar meydana gelebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahaleler ile safra reflüsü kontrol altına alınabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde bir uzmana başvurmak önemlidir.

Referanslar:

1. Safra Reflüsü Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
2. Cameron, J.L., & Cameron, A.M. (2016). Current Surgical Therapy (12th ed.). Elsevier.
3. Yeo, C.J., et al. (2017). Shackelford’s Surgery of the Alimentary Tract (8th ed.). Elsevier.
4. Jones, D.B., & Matthews, B.D. (2019). Surgical Management of Obesity. Springer.
5. DeMeester, T.R., & Peters, J.H. (2017). Esophageal Disorders: Pathophysiology and Therapy. Lippincott Williams & Wilkins.
6. Johnson, L.R. (2013). Gastrointestinal Physiology (8th ed.). Mosby.
7. Souza, R.F. (2019). “Gastroesophageal Reflux Disease.” The New England Journal of Medicine, 381, 1448-1460.
8. Orlando, R.C., et al. (2014). Mucosal Defense Mechanisms in the Esophagus. Springer.
9. Vakil, N., et al. (2006). “The Montreal Definition and Classification of Gastroesophageal Reflux Disease.” The American Journal of Gastroenterology, 101(8), 1900-1920.
10. Kahrilas, P.J., et al. (2013). “Advances in the Management of GERD.” Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 10(12), 699-710.
11. Kuipers, E.J. (2015). “Gastroesophageal Reflux Disease and Helicobacter Pylori.” Gut, 64(2), 320-324.
12. Richter, J.E., & Rubenstein, J.H. (2018). “Gastroesophageal Reflux Disease: Epidemiology, Pathogenesis, and Treatment.” Gastroenterology, 154(2), 267-276.
13. Boeckxstaens, G.E., et al. (2014). “Symptomatic Reflux Disease.” The Lancet, 383(9924), 1763-1773.
14. Sharma, P., et al. (2004). “Barrett’s Esophagus.” The New England Journal of Medicine, 350(7), 723-733.
15. Gawron, A.J., & Pandolfino, J.E. (2013). “Acid Reflux and Esophageal Cancer Risk.” Journal of Gastroenterology and Hepatology, 28(6), 930-935.
16. Spechler, S.J. (2013). Esophageal Reflux Disease and Its Complications. Springer.
17. Bor, S., et al. (2011). “Prevalence of Gastroesophageal Reflux Disease in Turkey.” The Turkish Journal of Gastroenterology, 22(5), 408-413.
18. Fass, R., et al. (2018). “The Relationship Between Symptoms and Gastroesophageal Reflux in the Diagnosis of GERD.” American Journal of Gastroenterology, 113(2), 181-190.
19. El-Serag, H.B. (2014). “Gastroesophageal Reflux Disease and Obesity.” Gut, 63(4), 708-714
20. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22056-bile-reflux
21. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3745208/
22. https://www.verywellhealth.com/bile-reflux-7197821
23. https://www.drugs.com/mcd/bile-reflux