Ergen Çocuklarda Yumurtalık Kisti (Over Kisti)

Ergenlik dönemi, hem fiziksel hem de psikolojik değişimlerin yaşandığı bir süreçtir. Bu dönemde vücuttaki hormonal değişiklikler, çocukların gelişim sürecinde önemli roller oynar. Ancak bu dönemde meydana gelebilecek bazı sağlık sorunları, ergenlerin gelişim sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu sorunlardan biri de yumurtalık kistleridir. Yumurtalık kistleri, ergenlik çağındaki kız çocuklarında sıkça görülebilen, ancak çoğu zaman fark edilmeyen veya gecikmiş teşhisle tespit edilen bir durumdur. Genellikle iyi huylu olmasına rağmen, bu kistlerin zamanında fark edilmemesi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Ergen Çocuklarda Yumurtalık Kisti (Over Kisti)

Yumurtalık kistleri, genellikle yumurtalıkların içinde veya yüzeyinde sıvı dolu kesecikler şeklinde oluşur. Bu kistler, ergenlik dönemindeki hormonal değişikliklerle ilişkilendirilebileceği gibi, başka sağlık sorunlarının bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Yumurtalık kistlerinin çoğu zararsızdır ve kendiliğinden kaybolabilir. Ancak bazı durumlarda kistlerin boyutu artabilir, patlayabilir ya da yumurtalığın dönmesine neden olabilir, bu da acil tıbbi müdahaleyi gerektirebilir. Bu nedenle, ergenlik dönemindeki çocuklarda yumurtalık kistlerinin erken teşhisi ve tedavisi büyük önem taşır.

Ergenler çocuklarda yumurtalık kisti belirtileri bazen hafif olabilir ve bu da tanıyı zorlaştırabilir. Çoğu durumda bu kistler, rutin jinekolojik muayeneler sırasında veya başka nedenlerle yapılan ultrason tetkikleri sırasında tesadüfen keşfedilir. Ancak bazı belirtiler dikkate alındığında, erken tanı mümkün olabilir. Ergenlik döneminde düzensiz adet döngüleri, karın ağrısı, şişkinlik gibi semptomlar yumurtalık kistlerinin varlığına işaret edebilir. Özellikle büyüyen kistler, ağrı ve diğer ciddi belirtilerle kendini gösterebilir.

Bu makalede, ergen çocuklarda yumurtalık kistlerinin ne olduğunu, belirtilerini, nedenlerini, tanı yöntemlerini ve tedavi seçeneklerini detaylı olarak inceleyeceğiz. Yumurtalık kistleri ile ilgili bilgi sahibi olmak, ebeveynlerin ve sağlık profesyonellerinin bu sorunla karşı karşıya kalan çocuklara en iyi şekilde yardım edebilmesi için önemlidir. Ayrıca, kistlerin potansiyel riskleri hakkında farkındalık oluşturmak, hem sağlık kontrollerinin düzenli yapılmasını teşvik edecek hem de erken müdahale şansını artıracaktır.

Ergen Çocuklarda Yumurtalık Kisti Nedir?

Yumurtalık kisti, genellikle yumurtalıklarda oluşan ve sıvı dolu bir keseciği andıran yapılardır. Yumurtalıklar, kadın üreme sisteminin bir parçası olup, doğurganlıkla doğrudan ilişkili olan hormonları ve yumurtaları üretir. Ergenlik döneminde bu yumurtalıklar, ilk kez yumurta üretmeye başladığında hormonal değişiklikler yoğun bir şekilde yaşanır. Bu süreçte, yumurtalık kistlerinin oluşumu daha sık görülebilir. Yumurtalık kistleri, fonksiyonel ve patolojik olmak üzere iki ana gruba ayrılabilir.

Fonksiyonel kistler, yumurtlama döngüsü sırasında meydana gelen ve genellikle zararsız olan kistlerdir. Folikül adı verilen bu kistler, yumurta salınımından önce oluşur ve çoğunlukla birkaç hafta içinde kendiliğinden kaybolur. Ancak, bu kistlerin büyümesi veya patlaması durumunda sorunlar ortaya çıkabilir. Patolojik kistler ise genellikle yumurtalıklarda anormal hücre büyümesinin bir sonucu olarak ortaya çıkar ve tedavi gerektirebilir. Bu tür kistler, nadiren kansere dönüşebilir, ancak bu olasılık ergenlik dönemindeki kızlarda oldukça düşüktür.

Ergen Çocuklarda Yumurtalık Kisti Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalık kistlerinin çoğu belirgin semptomlar göstermez ve bu nedenle fark edilmesi zor olabilir. Ancak bazı durumlarda kistlerin boyutuna ve yerleşimine bağlı olarak çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Ergenler çocuklarda yumurtalık kistinin belirtileri genellikle adet döngüsü ile ilişkilidir, ancak diğer semptomlar da gözlemlenebilir.

Yumurtalık kisti olan ergenlerde görülebilecek yaygın belirtiler şunlardır:

• Karın ve Pelvik Ağrı: Yumurtalık kistlerinin en sık görülen belirtilerinden biri karın alt bölgesinde hissedilen ağrıdır. Bu ağrı, kistin boyutuna ve konumuna göre değişiklik gösterebilir. Ağrı genellikle adet dönemlerinde artabilir.
• Düzensiz Adet Döngüleri: Yumurtalık kisti olan ergenlerde adet düzensizlikleri sıkça görülür. Adet gecikmeleri, aşırı kanama veya adet süresinin kısalması bu kistlerin varlığını işaret edebilir.
• Şişkinlik ve Basınç Hissi: Bazı ergenler, karın bölgesinde şişkinlik ve basınç hissi yaşayabilir. Kistler büyüdükçe bu belirtiler daha belirgin hale gelebilir.
• Bulantı ve Kusma: Özellikle büyük kistlerde veya kistin patlaması durumunda mide bulantısı ve kusma yaşanabilir. Bu, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durum olabilir.
• Sık İdrara Çıkma: Büyüyen kistlerin mesane üzerindeki baskısı nedeniyle sık idrara çıkma ihtiyacı ortaya çıkabilir.

Yumurtalık kistlerinin bu belirtilerinin fark edilmesi, erken tanı için önemlidir. Bu semptomlar başka sağlık sorunları ile de ilişkilendirilebileceği için, ergenlerin bu şikayetlerle doktora başvurması ihmal edilmemelidir.

Ergen Çocuklarda Yumurtalık Kisti Nedenleri

Yumurtalık kistlerinin oluşumunda birçok farklı etken rol oynayabilir. Ergenler çocuklarda yumurtalık kistinin en yaygın nedeni hormonal dengesizliklerdir. Ergenlik dönemi boyunca vücutta büyük hormonal değişiklikler yaşanır ve bu süreçte yumurtalıkların düzgün çalışması etkilenebilir. Yumurtlama döngüsündeki aksaklıklar ve hormonal dalgalanmalar, kist oluşumunu tetikleyebilir.

Ergenler çocuklarda yumurtalık kistinin nedenleri:

• Hormonal Dengesizlikler: Ergenlik döneminde vücut, henüz tam oturmamış bir hormonal denge içindedir. Özellikle östrojen ve progesteron hormonlarının dalgalanmaları, yumurtalık kisti oluşumuna yol açabilir.
• Polikistik Over Sendromu (PCOS): PCOS, yumurtalık kistlerinin sık görüldüğü bir durumdur. Bu sendrom, yumurtalıkların çok sayıda küçük kist oluşturmasına neden olur ve genellikle adet düzensizlikleri, kilo artışı ve tüylenme gibi belirtilerle birlikte görülür.
• Aile Geçmişi: Ailede yumurtalık kisti öyküsü olan bireylerde, kistlerin oluşma riski daha yüksektir. Genetik yatkınlık, ergenlik döneminde kist oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Enfeksiyonlar: Pelvik enfeksiyonlar, yumurtalıkların iltihaplanmasına ve kist oluşumuna neden olabilir. Bu tür enfeksiyonlar, üreme organlarının işleyişini olumsuz etkileyebilir.
• İlaçlar: Doğurganlığı artırmak amacıyla kullanılan bazı ilaçlar, yumurtalık kisti riskini artırabilir. Bu ilaçlar, yumurtalıkların fazla çalışmasına neden olabilir.

Yumurtalık kistlerinin oluşumunda hormonal dengesizlikler başta olmak üzere birçok faktör etkili olabilir. Ancak bu kistlerin çoğu zararsızdır ve genellikle kendiliğinden kaybolur. Yine de, bazı durumlarda kistlerin sürekli büyümesi veya patlaması gibi ciddi sorunlar meydana gelebilir.

Tanısı

Ergenler çocuklarda yumurtalık kistinin tanısı, genellikle fiziksel muayene ve görüntüleme yöntemleri ile konulur. Ergenlerde kistlerin teşhis edilmesi, belirtilerin hafif olabilmesi nedeniyle bazen zor olabilir. Bu nedenle, doktorlar belirtileri ciddiye alarak detaylı bir inceleme yaparlar. Yumurtalık kistlerinin tanısında kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Ultrason: Yumurtalık kistlerinin tanısında en yaygın kullanılan görüntüleme yöntemidir. Ultrason, kistlerin boyutunu, şeklini ve yerini net bir şekilde gösterir. Ayrıca kistin sıvı dolu mu yoksa katı yapılı mı olduğunu da belirleyebilir.
• Kan Testleri: Bazı yumurtalık kistleri, hormon seviyelerindeki anormal değişikliklere bağlı olarak gelişebilir. Kan testleri, hormonal dengesizlikleri tespit etmek için kullanılır. Ayrıca kanser riski olan kistlerde CA-125 adı verilen bir tümör belirteci testi de yapılabilir.
• Laparoskopi: Laparoskopi, kistlerin daha detaylı incelenmesi için kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Bu işlem sırasında karın içine ince bir tüp yerleştirilir ve yumurtalıklar doğrudan incelenir. Laparoskopi, kistin kötü huylu olup olmadığını anlamak için de kullanılabilir.
• MR ve BT: Daha karmaşık durumlarda manyetik rezonans (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi ileri görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.

Ergenlik döneminde yumurtalık kistlerinin erken teşhisi, komplikasyonların önlenmesi açısından büyük önem taşır. Düzenli jinekolojik kontroller ve görüntüleme yöntemleri, kistlerin zamanında fark edilmesine yardımcı olabilir.

Ergen Çocuklarda Yumurtalık Kisti Tedavisi

Yumurtalık kistlerinin tedavisi, kistin türüne, boyutuna ve neden olduğu semptomlara bağlı olarak değişiklik gösterir. Çoğu yumurtalık kisti kendiliğinden kaybolduğu için tedavi gerektirmeyebilir. Ancak bazı durumlarda kistlerin büyümesi veya ciddi belirtilere yol açması durumunda müdahale gerekebilir.

Ergenler çocuklarda yumurtalık kistinin tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Bekle ve Gör: Fonksiyonel kistler genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolur. Bu tür kistlerde, doktorlar herhangi bir müdahalede bulunmadan önce kistin boyutunu ve semptomlarını izlemeyi tercih edebilirler.
• Doğum Kontrol Hapları: Hormonal dengesizliklere bağlı olarak gelişen kistlerin tedavisinde doğum kontrol hapları kullanılabilir. Bu haplar, yumurtalıkların düzenli çalışmasını sağlar ve yeni kistlerin oluşumunu engelleyebilir.
• Cerrahi Müdahale: Kistlerin büyümesi, patlaması veya bükülmesi durumunda acil cerrahi müdahale gerekebilir. Laparoskopi veya laparotomi gibi cerrahi yöntemlerle kist alınabilir.
• Ağrı Kesiciler: Yumurtalık kistlerinin neden olduğu ağrıyı hafifletmek için ağrı kesiciler kullanılabilir. Ancak bu yöntem, yalnızca semptomların kontrol altına alınmasını sağlar ve kistin tedavisinde etkili değildir.

Tedavi sürecinde doktorların yönlendirmesi büyük önem taşır. Kistlerin durumuna göre en uygun tedavi yönteminin belirlenmesi, komplikasyonların önlenmesi açısından kritik rol oynar.

Sonuç

Ergen çocuklarda yumurtalık kistleri, hormonal değişikliklerle sıkça karşılaşılan bir durumdur. Çoğunlukla zararsız olan bu kistler, erken tanı ve tedavi ile komplikasyonlara yol açmadan kontrol altına alınabilir. Ancak bazı durumlarda kistlerin büyümesi veya patlaması, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, ergenlerde görülen belirtilerin ihmal edilmemesi ve düzenli jinekolojik kontrollerin yapılması büyük önem taşır.

Referanslar:

1. Ergen Çocuklarda Yumurtalık Kisti (Over Kisti)
2. Jabbour HN, Kelly RW, Fraser HM, Critchley HO. Endocrine regulation of menstruation. Endocr Rev. 2006;27(1):17-46.
3. Grimes DA. Diagnostic evaluation of the adnexal mass. Am J Obstet Gynecol. 2002;187(5)
4. Eskenazi B, Warner ML. Epidemiology of endometriosis. Obstet Gynecol Clin North Am. 1997;24(2):235-58.
5. Barbieri RL. Etiology and epidemiology of endometriosis. Am J Obstet Gynecol. 1990;162(3):565-7.
6. Halvorson LM, Schorge JO, Bradshaw KD, Russell SK. Benign disorders of the ovary and oviducts. In: Berek JS, editor. Berek and Novak’s Gynecology. 15th ed. Lippincott Williams & Wilkins; 2012.
7. Vercellini P, Somigliana E, Viganò P, Abbiati A, Daguati R, Crosignani PG. Endometriosis: current therapies and new pharmacological developments. Drugs. 2009;69(6):649-75.
8. Fleischer AC, Cullinan JA, Kepple DM. Sonographic assessment of the pelvis and adnexa. J Clin Ultrasound. 1997;25(8):421-38.
9. Oktay K, Türkçüoğlu I, Rodriguez-Wallberg KA. Fertility preservation in cancer patients: new developments and future directions. Curr Opin Obstet Gynecol. 2010;22(3):202-10.
10. Woodruff TK, Shea LD. The role of the extracellular matrix in ovarian follicle development. Reprod Sci. 2007;14(8 Suppl):6-10.
11. Winer RL, Lee SJ, Hughes JP, Adam DE. Genital HPV infection: incidence and risk factors in a cohort of female university students. Am J Epidemiol. 2003;157(3):218-26.
12. Wright VC, Chang J, Jeng G. Assisted reproductive technology surveillance—United States, 2003. MMWR Surveill Summ. 2006;55(4):1-22.
13. Katz VL. Comprehensive Gynecology. 5th ed. Elsevier Mosby; 2007.
14. Mitchell C, Prabhu M. Pelvic inflammatory disease: current concepts in pathogenesis, diagnosis and treatment. Infect Dis Clin North Am. 2013;27(4):793-809.
15. Redwine DB. Endometriosis: a review of the pathophysiology and mechanisms of pain. Endometriosis. Springer; 2011.
16. Henderson JT, Webber EM, Sawaya GF. Screening for ovarian cancer: updated evidence report and systematic review for the US Preventive Services Task Force. JAMA. 2018;319(6):595-606.
17. Rice MS, Murphy MA, Vitonis AF, Cramer DW. Tubal ligation, hysterectomy and epithelial ovarian cancer in the Nurses’ Health Studies. Cancer Causes Control. 2012;23(6):949-55.
18. Holschneider CH, Berek JS. Ovarian cancer: epidemiology, biology, and prognostic factors. Semin Surg Oncol. 2000;19(1):3-10.
19. Farley JH, Nycum LR, Birrer MJ. Ovarian cancer. Obstet Gynecol Clin North Am. 2013;40(4):607-22
20. https://scholar.google.com/
21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
22. https://www.researchgate.net/
23. https://www.mayoclinic.org/
24. https://www.nhs.uk/
25. https://www.webmd.com/