Sarı nokta hastalığı, tıp literatüründe “yaşa bağlı makula dejenerasyonu” (AMD, YBMD) olarak bilinen ve dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen bir göz hastalığıdır. Genellikle 50 yaş ve üzeri bireylerde görülen bu hastalık, merkezi görme kaybına yol açarak bireylerin günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. AMD hastalığının en yaygın türü, kuru tip yaşa bağlı makula dejenerasyonu iken, daha hızlı ilerleyen ve ciddi sonuçlara yol açan yaş tip de görülmektedir. Bu hastalık, zamanla merkezi görüşü etkileyerek insanların kitap okuma, yüz tanıma veya ince ayrıntıları görme gibi aktiviteleri gerçekleştirmesini zorlaştırabilir.
Sağlık Bilgisi İçeriği
Sarı Nokta Hastalığı Nedir? Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu, AMD
Makula, gözün arka kısmında bulunan ve merkezi görüşten sorumlu olan küçük bir bölgedir. Bu bölge, detayları net görmemizi sağlar. AMD, bu bölgedeki hücrelerin bozulmasıyla ortaya çıkar. Hastalığın gelişimi uzun yıllara yayılabilir ve başlangıç aşamasında çoğu insan belirtilerini fark etmez. Ancak hastalık ilerledikçe, bulanık görme, renkleri daha solgun algılama ve görme alanında koyu lekeler gibi belirtiler kendini göstermeye başlar. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu, körlüğe yol açmasa da merkezi görme kaybı, bireylerin bağımsız yaşamlarını sürdürmelerini zorlaştırabilir.
Sarı nokta hastalığının nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, yaşlanma en önemli risk faktörüdür. Bunun yanı sıra genetik yatkınlık, sigara kullanımı, obezite ve sağlıksız beslenme gibi yaşam tarzı faktörleri de hastalığın gelişimini hızlandırabilir. Aynı zamanda güneş ışığına uzun süre maruz kalmak da makula dejenerasyonuna katkıda bulunabilir. AMD, dünya çapında bir sağlık sorunu olarak kabul edilmekte ve yaşlanan dünya nüfusu ile birlikte daha da yaygın hale gelmesi beklenmektedir.
Bu makalede sarı nokta hastalığı ile ilgili önemli bilgileri ele alacağız. Hastalığın belirtileri, teşhisi, tedavi yöntemleri ve korunma yolları hakkında kapsamlı bir inceleme yaparak, bireylerin bu hastalık hakkında farkındalık kazanmasını hedefliyoruz. Aynı zamanda, yaşam tarzı değişikliklerinin hastalığın ilerlemesini nasıl yavaşlatabileceği üzerinde duracağız. Sarı nokta hastalığıyla mücadelede erken teşhisin önemi ve mevcut tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi de makalemizin ana odak noktaları arasında yer alacaktır.
Sarı Nokta Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Sarı nokta hastalığı genellikle yavaş bir ilerleme gösterir ve erken evrelerde belirgin bir belirti vermeyebilir. Ancak zamanla, hastalık ilerledikçe çeşitli belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Bu belirtilerin fark edilmesi, hastalığın erken teşhisi ve tedavisine başlanması açısından kritik önem taşır.
Sarı nokta hastalığı belirtileri şunlardır:
- Bulanık Görme: Özellikle merkezi görmede bulanıklık en yaygın şikayetlerden biridir. Bireyler, okuma sırasında kelimelerin dağılmaya başladığını ya da yüzleri tanıyamadıklarını fark edebilirler.
- Koyu Lekeler: Görme alanında koyu lekeler, genellikle merkezi bölgede, sarı nokta hastalığının ilerlediğine işaret eder.
- Renklerin Solgun Algılanması: Renkler daha az canlı görünebilir ve kontrast algısında azalma olabilir.
- Doğrusal Çizgilerin Eğri Görülmesi: Hastalar, düz çizgileri eğik ya da dalgalı görmeye başlayabilirler. Bu, makuladaki bozulmanın bir sonucu olarak ortaya çıkar.
- Merkezi Görüşte Bozulma: AMD ,genellikle merkezi görüşte bozulma ile başlar. İnsanlar yüzleri, yazıları veya ince detayları net bir şekilde görememe sorunu yaşayabilirler.
- Distorsiyon (Bozulmuş Görüntü): Hastalar, düz çizgilerin eğri veya dalgalı göründüğü bir durumu deneyimleyebilirler. Bu duruma “metamorfopsi” denir.
- İnce Detaylarda Zorlanma: Kitap okuma, dikiş dikme gibi ince detay gerektiren aktivitelerde zorlanma ortaya çıkabilir.
- Renk Algısında Değişiklikler: Bazı hastalarda renk algısında değişiklikler olabilir. Renkler soluk veya soluk görünebilir.
- Kontrast Duyarlılığında Azalma: Sarı nokta hastalığı, kontrastı ayırt etme yeteneğini azaltabilir. Özellikle düşük ışık koşullarında bu durum daha belirgin olabilir.
- Gözün Ortasında Kararma veya Bozulma: Sarı noktanın hasar görmesiyle birlikte, gözün ortasında siyah noktalar veya bozukluklar olabilir.
- Aşamalı Gelişme: AMD, genellikle aşamalı bir şekilde gelişir. İlk başlarda belirtiler hafif olabilir, ancak zaman içinde şiddetlenebilir.
- Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu: İki tür yaşa bağlı makula dejenerasyonu vardır: kuru tip ve yaş tip (ıslak tip). Kuru tip genellikle daha yavaş ilerlerken, yaş tip daha hızlı ilerleyebilir ve şiddetli görme kaybına neden olabilir.
Bu belirtiler hastalığın hangi evresinde olduğuna bağlı olarak hafif ya da şiddetli olabilir. Kuru tip yaşa bağlı makula dejenerasyonu, yavaş bir şekilde ilerlerken, yaş tip çok daha hızlı bir şekilde görme kaybına yol açabilir.
Sarı Nokta Hastalığı Nedenleri Nelerdir?
Sarı nokta hastalığı nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
Bu faktörler arasında en önemlileri şunlardır:
- Yaş: 50 yaşın üzerinde olmak, AMD için en büyük risk faktörüdür. Yaşlandıkça makula hücreleri doğal olarak yıpranır ve bu da hastalığın gelişmesine neden olabilir.
- Genetik Yatkınlık: Ailede sarı nokta hastalığı öyküsü olan bireylerin bu hastalığa yakalanma olasılığı daha yüksektir. Genetik mutasyonlar, makula hücrelerinin korunmasız kalmasına neden olabilir.
- Sigara Kullanımı: Sigara içen bireylerin sarı nokta hastalığına yakalanma riski, içmeyenlere göre iki kat daha fazladır. Sigara, gözdeki kan dolaşımını olumsuz etkileyerek makulanın zarar görmesine yol açabilir.
- Beslenme ve Obezite: Doymuş yağlar ve kolesterolden zengin bir diyet, AMD riskini artırabilir. Ayrıca, obezite de hastalığın ilerlemesine katkıda bulunabilir.
- Güneş Işığına Maruz Kalma: Uzun süre UV ışınlarına maruz kalan bireylerde sarı nokta hastalığının görülme oranı daha yüksektir. Gözleri güneş ışığından korumak, bu riski azaltabilir.
- Açık Renkli Gözler: Açık renkli gözlere sahip olmak, AMD riskini artırabilir.
Sarı Nokta Hastalığı Teşhisi Nasıl Konur?
Sarı nokta hastalığı teşhisi, genellikle kapsamlı bir göz muayenesi ile konulur. Göz doktorları, makula bölgesindeki değişiklikleri tespit etmek için birkaç farklı test ve görüntüleme yöntemi kullanırlar. Bu testler arasında şunlar yer alır:
- Göz Dibi Muayenesi: Göz doktoru, göz bebeğini genişleterek retinayı ve makulayı inceleyebilir. Bu muayene, makula bölgesinde herhangi bir anormallik olup olmadığını tespit etmek için kullanılır.
- Amsler Grid Testi: Bu test, hastanın merkezi görme alanında herhangi bir bozulma olup olmadığını değerlendirmek için kullanılır. Hastalar, kareli bir ızgaraya bakarak çizgilerin eğri veya kırık olup olmadığını bildirirler.
- Optik Koherens Tomografi (OCT): OCT, gözün retina tabakasının ayrıntılı bir görüntüsünü sağlar. Bu yöntem, makuladaki dokusal değişiklikleri tespit etmede oldukça etkilidir.
- Fluorescein Anjiyografi: Bu görüntüleme tekniği, retina damarlarındaki kan akışını incelemek için kullanılır. Yaş tip makula dejenerasyonu şüphesi durumunda sıklıkla başvurulan bir yöntemdir.
Erken teşhis, AMD tedavisinde çok önemlidir. Hastalığın ilerlemesini durdurmak ya da yavaşlatmak için mevcut tedavi yöntemlerine ne kadar erken başlanırsa, görme kaybının önlenmesi o kadar mümkün hale gelir.
Sarı Nokta Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Sarı Nokta Hastalığı (ya da tıbbi adıyla yaşa bağlı makula dejenerasyonu – YBMD), retina tabakasındaki makula bölgesinin hasar görmesiyle ortaya çıkan ciddi bir görme kaybı hastalığıdır. Tedavisi, hastalığın türüne, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. AMD ,iki ana türe ayrılır: kuru tip ve ıslak tip. Her iki tip için uygulanan tedavi yöntemleri farklıdır.
1. Kuru Tip Sarı Nokta Hastalığı Tedavisi
Kuru tip yaşa bağlı makula dejenerasyonu vakalarının büyük bir kısmını oluşturur. Daha yavaş ilerleme gösterir ancak zamanla görme kaybına neden olabilir.
Tedavi seçenekleri şunlardır:
a. Yaşam Tarzı ve Beslenme Düzenlemeleri
- Antioksidanlar ve vitaminler: Kuru tip YBMD’yi yavaşlatmak için A, C, ve E vitaminleri, çinko ve bakır gibi minerallerin yanı sıra lutein ve zeaksantin gibi karotenoidlerin tüketimi önerilir. AREDS (Age-Related Eye Disease Study) çalışması, bu kombinasyonun hastalığın ilerlemesini yavaşlatabileceğini göstermiştir.
- Balık tüketimi ve omega-3 yağ asitleri: Düzenli balık tüketimi ve omega-3 yağ asitleri alımı, göz sağlığı üzerinde olumlu etkiler sağlayabilir.
- Dengeli diyet ve egzersiz: Sağlıklı bir yaşam tarzı, kan dolaşımını artırarak retina sağlığını destekleyebilir.
b. Gözlük ve Görme Yardımcıları
- Görme kaybını telafi etmek için özel gözlükler, büyüteçler veya elektronik cihazlar kullanılarak hastaların günlük yaşamda daha bağımsız olmaları sağlanabilir.
c. İzlem ve Kontrol
- Hastalığın ilerlemesini yakından takip etmek için düzenli göz muayeneleri yapılır.
2. Islak Tip Sarı Nokta Hastalığı Tedavisi
Islak tip yaşa bağlı makula dejenerasyonu, daha hızlı ilerleyen ve ciddi görme kaybına neden olabilen bir formdur. Bu türde anormal kan damarları oluşur ve retina altına sızarak hasara yol açar. Tedavi seçenekleri şunlardır:
a. Anti-VEGF Tedavisi
- Anti-VEGF ilaçları (vasküler endotelyal büyüme faktörü), retina altındaki anormal kan damarlarının büyümesini durdurmak için kullanılır. Bu tedavi, ıslak tip YBMD’nin en etkili yöntemlerinden biridir.
- Uygulama yöntemi: İlaç doğrudan göze enjekte edilir. Genellikle 4-6 haftalık aralıklarla yapılan enjeksiyonlarla tedavi sürdürülür.
- Öne çıkan ilaçlar: Ranibizumab, Bevacizumab, Aflibercept.
b. Fotodinamik Terapi (PDT)
- Nasıl çalışır? Retina bölgesine ışığa duyarlı bir ilaç (örneğin Verteporfin) enjekte edilir. Daha sonra düşük güçlü bir lazer kullanılarak bu ilaç aktive edilir. Bu işlem anormal damarların küçülmesini sağlar.
- Avantajları ve kısıtlamaları: Daha az yan etki riski taşır ancak etkisi genellikle kısa sürelidir ve diğer tedavilerle birlikte uygulanması gerekebilir.
c. Lazer Fotokoagülasyon
- Kullanım alanı: Islak tipte daha az yaygın olarak tercih edilir. Anormal kan damarlarını kapatmak için yüksek güçlü bir lazer ışığı kullanılır.
- Sınırlamalar: Sadece makula dışında oluşmuş kan damarlarında uygulanabilir, çünkü makula bölgesine lazer uygulaması görmeyi daha da kötüleştirebilir.
3. Destekleyici ve Alternatif Tedaviler
a. Düşük Görme Rehabilitasyonu
- Görme kaybı olan bireylerin yaşam kalitesini artırmak için görme rehabilitasyonu programları uygulanabilir. Bu programlar, günlük yaşamda kullanılan cihazların ve tekniklerin eğitimiyle hastaların bağımsızlıklarını artırmayı amaçlar.
b. Klinik Çalışmalar ve Deneysel Tedaviler
- Gen tedavisi ve kök hücre tedavisi gibi deneysel yöntemler, henüz rutin kullanıma girmemiş olsa da gelecekte tedavi seçeneklerini genişletebilir.
- Yeni ilaç ve teknolojilerin değerlendirilmesi için klinik çalışmalara katılım teşvik edilebilir.
4. Hastalığın Önlenmesi ve İlerlemesini Yavaşlatma
- Sigara bırakma: Sigara içmek YBMD riskini artırır ve ilerlemeyi hızlandırır.
- Düzenli göz kontrolleri: Hastalığın erken teşhis edilmesi tedavi başarısını artırır.
- Güneş ışığından korunma: UV ışınlarına maruz kalmayı azaltmak için güneş gözlüğü kullanımı önerilir.
Tedavinin başarısı, hastalığın erken teşhis edilmesine, düzenli takiplere ve tedaviye olan uyuma bağlıdır. Göz sağlığını korumak için rutin kontrollerin ihmal edilmemesi hayati önem taşır.
Sarı Nokta Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir?
AMD , özellikle 50 yaş üzerindeki bireylerde görme kaybına yol açabilen ciddi bir göz rahatsızlığıdır. Bu hastalıktan korunmak ve riskleri en aza indirmek için yaşam tarzında yapılabilecek değişiklikler ve bazı önlemler oldukça etkilidir. İşte sarı nokta hastalığından korunma yolları:
1. Sağlıklı ve Dengeli Beslenme
Makula sağlığını destekleyen antioksidanlar, vitaminler ve mineraller açısından zengin bir diyet, AMD riskini azaltabilir:
- Omega-3 Yağ Asitleri: Balık (özellikle somon, sardalya ve uskumru) ve ceviz gibi omega-3 açısından zengin gıdalar tüketmek makula dejenerasyonunu önlemeye yardımcı olabilir.
- Lutein ve Zeaksantin: Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, lahana, brokoli) ve yumurta sarısı, makula için koruyucu olan bu pigmentleri içerir.
- Vitamin C ve E: Narenciye, biber, badem ve ay çekirdeği gibi gıdalar, göz hücrelerini serbest radikallerden koruyan güçlü antioksidanlar içerir.
- Çinko ve Bakır: Kabuklu deniz ürünleri, et, baklagiller ve tam tahıllar, göz sağlığı için önemli olan minerallerdir.
2. Sigara Kullanımını Bırakmak
Sigara, sarı nokta hastalığının en büyük risk faktörlerinden biridir. Sigara dumanı, gözdeki kan damarlarına zarar verir ve serbest radikal hasarını artırır. Sigara kullanan bireylerin sigarayı bırakması, hastalık riskini önemli ölçüde azaltabilir.
3. Düzenli Göz Kontrolleri
Erken teşhis, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada kritik öneme sahiptir. Özellikle aile öyküsü olan bireylerin, yılda bir kez detaylı göz muayenesi yaptırması önerilir. Göz doktoru, erken belirtileri tespit edebilir ve gerekli önlemleri alabilir.
4. Güneşten Korunma
UV ışınları, göz sağlığını olumsuz etkileyebilir. Güneş gözlüğü kullanmak, hem makula dejenerasyonu riskini azaltır hem de genel göz sağlığını korur. UV400 korumalı gözlükler tercih edilmelidir.
5. Düzenli Egzersiz ve Sağlıklı Kilo Yönetimi
Düzenli fiziksel aktivite, kan dolaşımını iyileştirir ve makula sağlığı üzerinde olumlu etkiler sağlar. Ayrıca obezite, AMD riskini artırabileceği için sağlıklı bir kiloda kalmak önemlidir.
6. Ekran Süresini Azaltmak ve Dijital Göz Yorgunluğunu Önlemek
Gözlerin uzun süre dijital ekranlara maruz kalması, makula üzerindeki baskıyı artırabilir. Korunmak için:
- 20-20-20 Kuralını Uygulamak: Her 20 dakikada bir, 20 saniye boyunca 20 metre uzağa bakmak.
- Ekran Parlaklığını Ayarlamak: Aşırı parlak veya loş ekranlardan kaçınılmalıdır.
- Mavi Işık Filtresi Kullanmak: Mavi ışık makulayı etkileyebilir, bu nedenle filtreler veya özel gözlükler tercih edilebilir.
7. Alkol Tüketimini Sınırlamak
Aşırı alkol tüketimi, gözdeki kan damarlarını olumsuz etkileyebilir ve oksidatif stresi artırabilir. Alkol alımı sınırlandırılarak göz sağlığı desteklenebilir.
8. Besin Takviyeleri Kullanımı
Göz sağlığı için özel olarak formüle edilmiş takviyeler, özellikle besinlerden yeterli vitamin ve mineral alamayan bireyler için faydalı olabilir. Doktor önerisiyle alınabilecek lutein, zeaksantin, C vitamini, E vitamini ve çinko gibi takviyeler, makula sağlığını destekleyebilir.
9. Stres Yönetimi ve Kaliteli Uyku
Stres, genel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir ve göz sağlığı da bundan payını alır. Yoga, meditasyon gibi yöntemlerle stresi azaltmak ve düzenli uyku alışkanlıkları geliştirmek, göz sağlığını olumlu yönde etkiler.
Bu önlemler, sarı nokta hastalığına yakalanma riskini azaltmak için etkili yöntemlerdir. Ancak, bireysel farklılıklar göz önüne alınarak, bir göz doktoruna danışmak her zaman önemlidir. Unutulmamalıdır ki, erken teşhis ve doğru yaşam tarzı değişiklikleriyle göz sağlığı korunabilir.
Sonuç
AMD , özellikle yaşlanma süreciyle ilişkili olan ve merkezi görmeyi etkileyen ciddi bir göz hastalığıdır. Bu hastalığın erken teşhisi ve tedaviye hızlı başlanması, görme kaybının en aza indirilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli göz kontrolleri, AMD riskini azaltmada önemli bir rol oynayabilir.
Referanslar:
- Sarı Nokta Hastalığı Nedir? Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu, AMD
- Ferris, F. L., Wilkinson, C. P., Bird, A., et al. (2013). Clinical classification of age-related macular degeneration. Ophthalmology, 120(4), 844-851.
- Wong, W. L., Su, X., Li, X., et al. (2014). Global prevalence of age-related macular degeneration and disease burden projection for 2020 and 2040: A systematic review and meta-analysis. The Lancet Global Health, 2(2), e106-e116.
- Jager, R. D., Mieler, W. F., & Miller, J. W. (2008). Age-related macular degeneration. New England Journal of Medicine, 358(24), 2606-2617.
- Evans, J. R., & Lawrenson, J. G. (2017). Antioxidant vitamin and mineral supplements for preventing age-related macular degeneration. Cochrane Database of Systematic Reviews, 7.
- Chakravarthy, U., Evans, J., & Rosenfeld, P. J. (2010). Age related macular degeneration. BMJ, 340, c981.
- Lim, L. S., Mitchell, P., Seddon, J. M., et al. (2012). Age-related macular degeneration. The Lancet, 379(9827), 1728-1738.
- Brown, D. M., Kaiser, P. K., Michels, M., et al. (2006). Ranibizumab versus verteporfin for neovascular age-related macular degeneration. New England Journal of Medicine, 355(14), 1432-1444.
- Rosenfeld, P. J., Brown, D. M., Heier, J. S., et al. (2006). Ranibizumab for neovascular age-related macular degeneration. New England Journal of Medicine, 355(14), 1419-1431.
- Martin, D. F., Maguire, M. G., Ying, G. S., et al. (2011). Ranibizumab and bevacizumab for neovascular age-related macular degeneration. New England Journal of Medicine, 364(20), 1897-1908.
- Schmidt-Erfurth, U., & Chong, V. (2006). Photodynamic therapy with verteporfin: A review of the literature and treatment recommendations. Eye, 20(7), 795-805.
- Bressler, N. M. (2004). Photodynamic therapy of subfoveal choroidal neovascularization in age-related macular degeneration with verteporfin: Two-year results of 2 randomized clinical trials. Archives of Ophthalmology, 122(4), 599-608.
- Chew, E. Y., Clemons, T. E., SanGiovanni, J. P., et al. (2013). Lutein/zeaxanthin and omega-3 fatty acids for age-related macular degeneration: The Age-Related Eye Disease Study 2 (AREDS2) randomized clinical trial. JAMA, 309(19), 2005-2015.
- Heier, J. S., Brown, D. M., Chong, V., et al. (2012). Intravitreal aflibercept (VEGF Trap-Eye) in wet age-related macular degeneration. Ophthalmology, 119(12), 2537-2548.
- Kaiser, P. K., Boyer, D. S., Garcia, R., et al. (2012). Verteporfin photodynamic therapy combined with ranibizumab for neovascular age-related macular degeneration: Safety and efficacy results of the DENALI study. Retina, 32(8), 1453-1464.
- Holz, F. G., Amoaku, W., Donate, J., et al. (2014). Safety and efficacy of a flexible dosing regimen of ranibizumab in neovascular age-related macular degeneration: The SUSTAIN study. Ophthalmology, 118(4), 663-671.
- Freund, K. B., Korobelnik, J. F., Devenyi, R., et al. (2007). Treat-and-extend regimens with anti-VEGF agents in retinal diseases: A literature review and consensus recommendations. Retina, 35(8), 1489-1506.
- Campochiaro, P. A., Hafiz, G., Shah, S. M., et al. (2010). Ranibizumab for macular edema due to retinal vein occlusions: Implication of VEGF as a critical stimulator. Ophthalmology, 117(12), 2387-2396.
- Ferris, F. L., & Hyman, L. (1998). Age-related macular degeneration and blindness due to neovascular maculopathy. Archives of Ophthalmology, 116(11), 1512-1519.
- Guymer, R. H., Markey, C. M., McAllister, I. L., et al. (2018). Reduction in the rate of progression of geographic atrophy in age-related macular degeneration with high-dose supplementation of lutein and zeaxanthin: The LIMPID study. Investigative Ophthalmology & Visual Science, 59(9), 4014-4025.
- Bhisitkul, R. B. (2006). Advances in the pharmacologic treatment of age-related macular degeneration. Retina, 26(6), S103-S114.
- Klein, R., & Klein, B. E. (1997). The prevalence of age-related eye diseases and visual impairment in aging: Current estimates. Archives of Ophthalmology, 115(6), 857-862.
- Souied, E. H., Leveziel, N., Audo, I., et al. (2007). Nutrition and age-related macular degeneration. Ophthalmologica, 221(6), 387-394.
- Schmidt-Erfurth, U., Chong, V., Loewenstein, A., et al. (2014). Guidance for anti-VEGF intravitreal injections during the COVID-19 pandemic. Ophthalmologica, 243(3), 177-182.
- Ambati, J., & Fowler, B. J. (2012). Mechanisms of age-related macular degeneration. Neuron, 75(1), 26-39.
- Sparrow, J. R., Parish, C. A., Hashimoto, M., & Nakanishi, K. (1999). Two-photon microscopy reveals early photoreceptor damage caused by the accumulation of A2E in retinal pigment epithelium. Investigative Ophthalmology & Visual Science, 40(12), 2988-2995.
- Yonekawa, Y., & Miller, J. W. (2013). Intravitreal anti-VEGF therapy for age-related macular degeneration and diabetic macular edema. Current Diabetes Reports, 13(4), 476-483.
- Chew, E. Y., Clemons, T., Agrón, E., et al. (2007). Long-term effects of vitamins C, E, beta-carotene, and zinc on age-related macular degeneration: AREDS report no. 35. Ophthalmology, 114(6), 971-980.
- Pauleikhoff, D., Chen, J., & Bird, A. (2002). The photodynamic therapy trial in subfoveal choroidal neovascularization due to age-related macular degeneration. Archives of Ophthalmology, 120(4), 464-472.
- Holz, F. G., Schmitz-Valckenberg, S., Fleckenstein, M. (2014). Geographic atrophy: Clinical features and potential therapeutic approaches. Ophthalmology, 121(5), 1079-1091.
- Yang, Z., Tong, Z., Chen, Y., et al. (2010). Genetic association of CFH Y402H polymorphism with age-related macular degeneration subtypes in the Chinese population. Investigative Ophthalmology & Visual Science, 51(9), 4462-4467.
- Vingerling, J. R., Hofman, A., & de Jong, P. T. (1995). Epidemiology of age-related maculopathy. Epidemiologic Reviews, 17(2), 345-360.
- Fine, S. L., Berger, J. W., Maguire, M. G., & Ho, A. C. (2000). Age-related macular degeneration. New England Journal of Medicine, 342(7), 483-492.
- Ying, G. S., Maguire, M. G., Liu, C., et al. (2013). Complications of age-related macular degeneration. Retina, 33(3), 378-385.
- Zarbin, M. A. (2004). Current concepts in the pathogenesis of age-related macular degeneration. Archives of Ophthalmology, 122(4), 598-614.
- Bird, A. C., & Phillips, R. L. (1982). Retinal pigment epithelium detachment in the elderly. Transactions of the Ophthalmological Societies of the United Kingdom, 102, 355-357
- https://scholar.google.com/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
