Sağlık Bakanlığı Güncel Aşı Takvimi 2025

Sağlık, bireyin yaşam kalitesini belirleyen en temel faktörlerden biridir ve korunması, bireylerin hayatlarını sağlıklı bir şekilde sürdürebilmeleri için son derece önemlidir. Aşılar, özellikle bulaşıcı hastalıklardan korunmada en etkili yöntemlerden biri olarak kabul edilir. Geçmişte dünya genelinde milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine ya da ciddi sağlık sorunları yaşamasına neden olan bulaşıcı hastalıklar, aşılama sayesinde büyük ölçüde kontrol altına alınmıştır. Türkiye’de de Sağlık Bakanlığı, vatandaşlarını bu hastalıklardan korumak amacıyla her yıl güncel aşı takvimi yayınlamaktadır. Bu aşı takvimi, bebeklik döneminden başlayarak her yaş grubundaki bireylerin, ihtiyaç duydukları aşıyı zamanında almasını hedeflemektedir.

Sağlık Bakanlığı Güncel Aşı Takvimi 2025

Aşı Takvimi Kısaltmaları

• BCG: Bacille – Calmette – Guerin (Tüberküloz – Verem) Aşısı
• DaBT – İPA – Hib: Difteri, Boğmaca, Tetanos, İnaktif Polio, Hemofilus Influenza Tip B Aşısı (Beşli Karma Aşı)
• KPA: Kanjuge Pnömokok Aşısı
• OPA: Oral Polio Aşısı (Çocuk Felci) Aşısı
• KKK: Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak Aşısı
• DaBT – İPA: Difteri, Boğmaca, Tetanos, İnaktif Polio Tip B Aşısı (Dörtlü Karma Aşı)
• Td: Erişkin Tipi Difteri – Tetanos Aşısı

Sağlık Bakanlığı Güncel Aşı Takvimi Detayı

1. Aşı Takviminin Önemi

Aşı takvimi, toplum sağlığını korumak ve bulaşıcı hastalıkları önlemek amacıyla Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen bir programdır. Aşı-, bireylerin bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı koruma sağlar. Özellikle bebeklik ve çocukluk döneminde yapılan aşılar, ilerleyen yaşlarda oluşabilecek ciddi sağlık sorunlarını önler.

Aşı Takviminin Sağladığı Faydalar

1. Bulaşıcı Hastalıkları Önler: Kızamık, suçiçeği, difteri, boğmaca, hepatit B ve çocuk felci gibi hastalıkları önleyerek ciddi komplikasyonların önüne geçer.
2. Toplum Bağışıklığını Sağlar: Belli bir oranda insan aşılandığında hastalıkların yayılması önlenir, böylece aşı olamayan bireyler de korunur.
3. Ölümleri ve Kalıcı Hasarları Önler: Bebek ve çocuklarda ölümcül olabilen hastalıkların önüne geçer, sakatlık riskini azaltır.
4. Ekonomik Yükü Azaltır: Tedavi gerektiren hastalıkların önlenmesi sayesinde sağlık harcamalarını düşürür.
5. Salgınları Önler: Pandemiler veya bölgesel salgınların yayılmasını önleyerek halk sağlığını korur.
6. Bağışıklık Hafızası Geliştirir: Vücut, aşı ile tanıştığı hastalıkları hafızasına alır ve ilerleyen yaşlarda karşılaşıldığında daha güçlü bir bağışıklık yanıtı verir.

Aşı takvimi, yalnızca bireysel sağlık için değil, aynı zamanda toplum sağlığı için de kritik bir öneme sahiptir. Özellikle bebek ve çocuklarda aşıların zamanında yapılması, hastalıkların yayılmasını engellemek için gereklidir.

2. Bebek ve Çocukluk Dönemi Aşıları

Bebek ve çocukluk döneminde yapılan aşılar, bağışıklık sisteminin gelişimini destekleyerek ölümcül hastalıkları önler. Bu dönemdeki aşılar, doğumdan itibaren belirlenen periyotlarla uygulanır ve çocukların sağlıklı gelişimi açısından büyük önem taşır.

Doğumdan İtibaren Uygulanan Aşılar

1. Hepatit B Aşısı:
   • Uygulama Zamanı: Doğumda, 1. ayda ve 6. ayda toplam 3 doz uygulanır.
   • Koruduğu Hastalık: Hepatit B virüsüne karşı koruma sağlar. Karaciğer hasarı ve siroza yol açabilen bir enfeksiyon olan Hepatit B’nin önlenmesi açısından kritiktir.
2. BCG (Verem) Aşısı:
   • Uygulama Zamanı: 2. ayda tek doz uygulanır.
   • Koruduğu Hastalık: Tüberküloz (verem) hastalığından korur. Özellikle beyin ve akciğerleri etkileyen ağır verem türlerini önlemede etkilidir.
3. Beşli Karma Aşı (DaBT-İPA-Hib):
   • Uygulama Zamanı: 2., 4., 6. ve 18. aylarda toplam 4 doz uygulanır.
   • Koruduğu Hastalıklar: Difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci (polio) ve Hemofilus influenzae tip B enfeksiyonları.
4. Konjuge Pnömokok Aşısı (KPA):
   • Uygulama Zamanı: 2., 4., 6. ve 12. aylarda 4 doz uygulanır.
   • Koruduğu Hastalık: Zatürre (pnömoni), menenjit ve orta kulak iltihabı gibi pnömokok bakterisinin neden olduğu hastalıklar.
5. Oral Polio Aşısı (OPA):
   • Uygulama Zamanı: 6. ve 18. aylarda 2 doz uygulanır.
   • Koruduğu Hastalık: Çocuk felci (polio). Sinir sistemini etkileyerek felce neden olan bu hastalığın eradikasyonu için önemlidir.
6. Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak (KKK) Aşısı:
   • Uygulama Zamanı: 12. ayda ilk doz, 4-6 yaş arasında ikinci doz uygulanır.
   • Koruduğu Hastalıklar: Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarına karşı bağışıklık kazandırır.
7. Suçiçeği Aşısı:
   • Uygulama Zamanı: 12. ayda tek doz olarak uygulanır.
   • Koruduğu Hastalık: Suçiçeği virüsüne karşı bağışıklık kazandırır.
8. Hepatit A Aşısı:
   • Uygulama Zamanı: 18. ve 24. aylarda 2 doz uygulanır.
   • Koruduğu Hastalık: Karaciğer iltihabına neden olan Hepatit A virüsüne karşı koruma sağlar.

Bu aşılar, bebeklik ve erken çocukluk döneminde bağışıklık kazanmayı sağlayarak hastalıklara karşı uzun vadeli bir koruma oluşturur. Aşı takvimine düzenli olarak uyulması, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek açısından büyük önem taşır.

3. Okul Çağı Aşıları

Okul çağı, bağışıklık sisteminin gelişimini tamamladığı ve çocukların daha fazla sosyal etkileşim içinde olduğu bir dönemdir. Bu nedenle, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen aşı takvimine uygun olarak bazı aşılar tekrar edilir veya ek dozlar yapılır. Bunlar, çocuğun bağışıklığını uzun vadeli korumak ve bazı hastalıkların tekrar görülmesini önlemek amacıyla uygulanır.

1. Dörtlü Karma Aşı (DaBT-İPA – Difteri, Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio)
   • İlköğretim 1. sınıfta (6 yaş civarında) uygulanır.
   • Bebeklik döneminde yapılan beşli karma aşının devamıdır.
   • Difteri, boğmaca, tetanoz ve çocuk felcine karşı koruma sağlar.
   • Tetanoz, özellikle kesik ve açık yaralardan bulaşan bir hastalık olduğundan, okul çağındaki çocuklar için büyük önem taşır.
2. Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak (KKK) Aşısı
   • İlköğretim 1. sınıfta (yaklaşık 6 yaşında) uygulanır.
   • Bebeklik döneminde 12. ayda yapılan ilk dozun pekiştirme aşısıdır.
   • Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak gibi bulaşıcı hastalıkların okul ortamında yayılmasını önler.
   • Bu hastalıklar ateş, döküntü ve ciddi komplikasyonlar yaratabileceğinden, aşının yapılması kritik öneme sahiptir.
3. Tetanos ve Difteri Aşısı (Td)
   • İlköğretim 8. sınıfta (yaklaşık 14 yaşında) uygulanır.
   • Çocukların ergenlik döneminde bağışıklıklarını tazelemek amacıyla yapılır.
   • Difteri solunum yoluyla bulaşan ciddi bir hastalıktır.
   • Tetanoz, yaralanmalar yoluyla bulaştığı için özellikle spor ve açık hava aktiviteleriyle ilgilenen çocuklar için önemlidir.

Okul çağındaki aşılar, çocukların okul ortamında hastalıklardan korunmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda toplum bağışıklığını destekleyerek bulaşıcı hastalıkların yayılmasını engeller.

4. Yetişkin Aşı Takvimi

Yetişkinlik döneminde de bağışıklık sisteminin korunması ve güçlendirilmesi için belirli aralıklarla aşılama gereklidir. Çocukluk döneminde yapılan bazı aşılar zamanla etkisini kaybedebilir ya da yeni virüs türleri ortaya çıkabilir. Bu nedenle, Sağlık Bakanlığı yetişkinler için de bir aşı takvimi belirlemiştir.

1. Tetanos ve Difteri (Td) Aşısı
   • Her 10 yılda bir tekrarlanmalıdır.
   • Tetanos, yaralanmalar yoluyla bulaştığı için özellikle açık havada çalışan bireyler ve spor yapanlar için önemlidir.
   • Difteri, solunum yoluyla bulaşarak ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
2. Hepatit B Aşısı
   • Daha önce aşılanmamış yetişkinler için 3 doz şeklinde uygulanır.
   • Kan ve vücut sıvıları yoluyla bulaşan Hepatit B, karaciğer hastalıklarına neden olabilir.
   • Risk grubundaki sağlık çalışanları, diyaliz hastaları ve sık kan transfüzyonu yapılan bireyler için önemlidir.
3. Grip (İnfluenza) Aşısı
   • Her yıl tekrarlanması önerilir.
   • Özellikle 65 yaş üstü bireyler, kronik hastalığı olanlar (KOAH, astım, diyabet vb.) ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için kritik bir aşıdır.
   • Grip virüsleri sürekli mutasyona uğradığı için, her yıl yeni türlere karşı aşı üretilir.
4. Pnömokok (Zatürre) Aşısı
   • 65 yaş üstü bireyler için önerilir.
   • Kronik hastalığı olanlar (KOAH, diyabet, kalp hastalığı, böbrek yetmezliği vb.) için bağışıklık kazandırıcıdır.
   • Zatürre, özellikle yaşlı ve bağışıklığı düşük bireylerde ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
5. COVID-19 Aşısı
   • Sağlık Bakanlığı’nın güncel yönergeleri doğrultusunda belirlenen dozlarda uygulanır.
   • Özellikle bağışıklığı düşük bireyler, kronik hastalar ve 65 yaş üstü bireyler için koruyucudur.
   • COVID-19’un varyantları nedeniyle belirli aralıklarla güncellenmiş aşılar önerilebilir.

Yetişkin aşı takvimi, bireylerin sağlığını korumanın yanı sıra hastalıkların toplum içinde yayılmasını önlemek için büyük önem taşır. Özellikle yaşlı bireyler, kronik hastalar ve risk gruplarında bulunanlar için aşı takvimine uygun hareket etmek hayati bir gerekliliktir.

5. Özel Durumlarda Aşılama

Bazı bireyler, belirli hastalık risklerine karşı daha savunmasızdır ve standart aşı takviminin dışında ek doz aşıya ihtiyaç duyabilir. Sağlık Bakanlığı, bu özel durumlara yönelik ek aşılama önerileri sunmaktadır.

5.1 Hamilelik Döneminde Aşılama

Hamilelik sürecinde, anne adayının ve doğacak bebeğin korunması için bazı aşılar önerilir. Ancak canlı virüs içeren aşılar genellikle önerilmez.

• Tetanos-Difteri (Td) Aşısı:
  • Gebeliğin 20. haftasından sonra uygulanmaya başlanır.
  • Daha önce tetanos aşısı olmayan veya eksik doz almış anne adaylarına 2 doz uygulanır.
  • Bu aşı, yenidoğanda tetanos hastalığını önlemeye yardımcı olur.
• Grip Aşısı:
  • Grip salgını döneminde, özellikle sonbahar ve kış aylarında yapılması önerilir.
  • Hamilelikte grip enfeksiyonu ağır seyredebileceği için özellikle önerilen bir aşıdır.
• COVID-19 Aşısı:
  • Hamilelik sırasında inaktif veya mRNA aşıları önerilir.
  • Anne adayları doktor kontrolünde aşılanmalıdır.

5.2 Seyahat Edenler İçin Aşılar

Bazı ülkeler, giriş yapacak ziyaretçilerden belirli aşıları olmasını talep eder. Seyahat öncesinde riskli hastalıklara karşı aşılama önerilir.

• Sarı Humma Aşısı:
  • Afrika ve Güney Amerika’nın belirli bölgelerine seyahat edecek kişilere önerilir.
  • Dünya Sağlık Örgütü (WHO) onaylı bir aşıdır ve uluslararası aşı sertifikası gerektirir.
• Menenjit Aşısı:
  • Hac ve Umre ziyareti yapacak kişiler için zorunludur.
  • Afrika Menenjit Kuşağı olarak bilinen bölgelere seyahat edenler için önerilir.
• Hepatit A ve Hepatit B Aşıları:
  • Kötü hijyen koşullarının olduğu ülkelere seyahat edenler için tavsiye edilir.
• Kolera Aşısı:
  • Su ve gıda kaynaklı bulaş riski yüksek ülkelerde seyahat edenlere önerilir.
• Tifo Aşısı:
  • Hijyen koşullarının düşük olduğu bölgelerde enfeksiyon riskine karşı önerilir.

5.3 Kronik Hastalığı Olanlar İçin Aşılama

Bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler, belirli hastalıklara karşı daha duyarlıdır. Bu nedenle bazı ek aşılar önerilmektedir.

• Pnömokok Aşısı (Zatürre Aşısı):
  • 65 yaş üzeri bireylere ve kronik hastalığı olanlara önerilir.
  • Astım, KOAH, diyabet, böbrek yetmezliği ve bağışıklık yetmezliği olan bireyler öncelikli gruptadır.
• Zoster (Zona) Aşısı:
  • 50 yaş ve üzerindeki bireyler için önerilir.
  • Bağışıklık sisteminin zayıflaması durumunda zona hastalığına karşı koruma sağlar.
• Grip Aşısı:
  • Kronik hastalığı olan bireyler için her yıl uygulanması önerilir.
• COVID-19 Aşısı:
  • Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler için ek doz aşı önerilmektedir.

6. Aşı Takvimine Uyulmazsa Ne Olur?

Aşı takvimine uyulmadığında bireylerin ve toplumun bağışıklığı düşerek ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen takvime uygun aşılama yapılmadığında şu riskler oluşur:

6.1 Bireysel Riskler

Aşılanmamış bireyler, enfeksiyon hastalıklarına karşı savunmasız hale gelir ve hastalıklar ağır seyredebilir.

• Çocuklarda:
  • Kızamık, kabakulak, boğmaca gibi hastalıklar ağır geçebilir.
  • Menenjit ve zatürre gibi ciddi enfeksiyonlar görülebilir.
  • Çocuk felci nedeniyle kalıcı sakatlık riski oluşabilir.
• Yetişkinlerde:
  • Tetanos, zatürre, grip gibi hastalıklar ağır seyredebilir.
  • Kronik hastalığı olan bireylerde hastalık komplikasyonları artabilir.

6.2 Toplumsal Riskler

Aşı takvimine uyulmadığında sadece bireyler değil, toplum sağlığı da tehlikeye girer.

• Salgın Riskinin Artması:
  • Aşılanmamış bireylerin sayısı arttıkça hastalıkların yayılma riski artar.
  • Özellikle çocukluk çağı aşılarının eksik olması salgınlara yol açabilir.
• Toplum Bağışıklığının Düşmesi:
  • Aşı ile önlenebilir hastalıkların yayılması, aşılanmamış bireyler için ölümcül riskler oluşturabilir.
  • Sürü bağışıklığının kaybolması nedeniyle hastalıklar kontrol altına alınamaz.
• Ekonomik ve Sağlık Yükü:
  • Hastalıklardan korunmak için aşılanmak, tedaviye kıyasla daha düşük maliyetlidir.
  • Salgınlar, hastanelerin kapasitesini zorlayabilir ve sağlık hizmetlerinde aksamalara neden olabilir.

Sonuç olarak, aşı takvimine uyum, bireysel ve toplumsal sağlığı korumanın temel unsurlarından biridir. Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen aşılama programına uyulması, salgın hastalıkların önüne geçerek toplumun genel sağlığını güvence altına alır.

Risk Grupları ve Özel Durumlar İçin Aşılar

Aşılar, yalnızca genel nüfus için değil, aynı zamanda belirli risk grupları için de özel olarak uygulanmaktadır. Bu gruplar, belirli hastalıklara karşı daha duyarlı olan veya bağışıklık sistemleri zayıf olan bireyleri kapsar. Sağlık Bakanlığı’nın güncel aşı takviminde, risk gruplarına yönelik özel aşılar ve uygulama kriterleri belirlenmiştir.

1. Kronik Hastalığı Olan Bireyler İçin Aşılar

Kronik hastalığı bulunan bireyler, enfeksiyonlara karşı daha savunmasız olabilir. Bu nedenle belirli aşıların düzenli olarak uygulanması önerilir.

1. Grip Aşısı (İnfluenza Aşısı): Her yıl, özellikle sonbahar aylarında önerilir. Kronik solunum yolu hastalığı (KOAH, astım), diyabet, kalp hastalığı gibi rahatsızlıkları olan bireyler önceliklidir.
2. Pnömokok Aşısı (Zatürre Aşısı): Bağışıklık sisteminin zayıfladığı hastalıklarda, zatürre riskine karşı uygulanır. Tek doz veya belirli aralıklarla tekrarlanan dozlar önerilir.
3. Hepatit B Aşısı: Karaciğer hastalığı olan veya immünsüpresif tedavi gören bireyler için uygulanır.
4. Hepatit A Aşısı: Kronik karaciğer hastalığı olan bireylere önerilir.

2. Hamileler İçin Aşılar

Hamilelik döneminde bağışıklık sisteminde meydana gelen değişiklikler nedeniyle bazı hastalıklara karşı korunma sağlamak amacıyla belirli aşılar uygulanmalıdır.

1. Grip Aşısı (İnfluenza Aşısı): Hamileliğin herhangi bir döneminde güvenle uygulanabilir.
2. Tetanos, Difteri, Boğmaca (Tdap) Aşısı: Gebeliğin 27-36. haftaları arasında yapılması önerilir. Yenidoğanı boğmaca hastalığına karşı koruma sağlar.
3. Hepatit B Aşısı: Eğer anne adayı Hepatit B taşıyıcısı değilse ve bağışıklığı yoksa önerilir.
4. COVID-19 Aşısı: Mevcut sağlık politikalarına göre hamilelere güvenli aşıların uygulanması önerilmektedir.

3. Bağışıklık Yetmezliği Olan Bireyler İçin Aşılar

Bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde bazı enfeksiyon hastalıkları daha ağır seyredebilir. Bu nedenle aşılama büyük önem taşır.

1. Pnömokok Aşısı: Organ nakli olanlar, kemoterapi görenler ve bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar için önerilir.
2. Menenjit Aşısı: Özellikle dalağı alınmış (aspleni) bireyler için önerilir.
3. Grip Aşısı: Her yıl uygulanmalıdır.
4. COVID-19 Aşısı: Risk gruplarına yönelik ek dozlar önerilebilir.

4. Yaşlılar İçin Aşılar

Yaşlı bireylerde bağışıklık sistemi zayıfladığı için enfeksiyon hastalıkları daha ağır seyredebilir.

1. Grip Aşısı: Her yıl düzenli olarak uygulanmalıdır.
2. Pnömokok Aşısı: 65 yaş üstü bireylere tek doz veya belirli aralıklarla önerilir.
3. Zona (Herpes Zoster) Aşısı: 50 yaş üstü bireylere önerilir.
4. COVID-19 Aşısı: Mevcut aşılama programına göre uygulanmalıdır.

5. Sağlık Çalışanları İçin Aşılar

Sağlık çalışanları, mesleki maruziyet nedeniyle enfeksiyon hastalıkları açısından yüksek risk altındadır.

1. Hepatit B Aşısı: Tüm sağlık çalışanlarına uygulanmalıdır.
2. Grip Aşısı: Her yıl düzenli olarak önerilir.
3. Kızamık-Kabakulak-Kızamıkçık (MMR) Aşısı: Eksik bağışıklığı olan sağlık çalışanlarına uygulanır.
4. Suçiçeği (Varicella) Aşısı: Daha önce suçiçeği geçirmemiş veya bağışıklığı olmayan sağlık çalışanları için önerilir.
5. COVID-19 Aşısı: Güncel sağlık politikalarına göre uygulanmalıdır.

6. Seyahat Edenler İçin Aşılar

Seyahat edilecek bölgenin sağlık risklerine göre aşı önerilmektedir.

1. Sarı Humma Aşısı: Endemik bölgelere seyahat edecek bireyler için zorunludur.
2. Menenjit Aşısı: Hac ve umre yolcuları için zorunlu aşılar arasındadır.
3. Tifo Aşısı: Gelişmekte olan ülkelerde seyahat edenler için önerilir.
4. Hepatit A ve B Aşıları: Riskli bölgelere seyahat edenler için önerilir.

Bunlar, Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği aşı takvimine göre uygulanmakta olup, bireylerin kişisel sağlık durumuna ve yaşadıkları bölgeye göre değişiklik gösterebilir.

Aşı Karşıtlığı ve Yanlış Bilgilendirme

Aşı karşıtlığı, dünya genelinde giderek artan bir sorun haline gelmiştir. Özellikle sosyal medya platformları ve internet üzerinden yayılan yanlış bilgiler, bireylerin aşılar hakkında olumsuz düşünceler geliştirmesine neden olmaktadır. Aşıların otizme neden olduğu ya da içerdiği maddelerin zararlı olduğu gibi iddialar, bilimsel dayanağı olmayan ve tamamen yanlış bilgilerdir. Sağlık Bakanlığı, bu tür yanlış bilgilerin yayılmasını engellemek ve toplumu doğru bir şekilde bilgilendirmek amacıyla çeşitli kampanyalar düzenlemektedir. Ayrıca, aşılama oranlarının düşmesi durumunda toplum bağışıklığının da düşeceği ve bunun sonucunda salgın hastalıkların yeniden ortaya çıkabileceği konusunda halkı uyarmaktadır.

Aşının, hem bireysel hem de toplumsal sağlığı koruduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Türkiye’de uygulanan aşılama programları, Dünya Sağlık Örgütü ve diğer uluslararası sağlık otoriteleri tarafından onaylanmış ve önerilen aşılardan oluşmaktadır. Bu nedenle, aşıların güvenliği ve etkinliği konusunda herhangi bir şüpheye yer yoktur. Sağlık Bakanlığı, her yıl güncel bilimsel veriler ışığında aşı takvimini düzenlemekte ve aşılama oranlarını artırmaya yönelik politikalar geliştirmektedir.

Sonuç

Sağlık Bakanlığı’nın güncel aşı takvimi, toplum sağlığını koruma açısından büyük bir öneme sahiptir. Bireylerin, belirlenen takvime göre aşılarını zamanında yaptırmaları, bulaşıcı hastalıklara karşı korunmada en etkili yöntemdir. Bebeklik döneminden itibaren düzenli olarak yapılan aşılar, bireylerin hayatları boyunca birçok hastalığa karşı korunmasını sağlamaktadır. Bunun yanı sıra, risk gruplarına yönelik özel aşılamalar ve uluslararası seyahatlerde gerekli olan aşılar da, toplum sağlığını koruma adına önemli bir rol oynamaktadır. Aşı karşıtlığına karşı bilinçli olmak ve doğru kaynaklardan bilgi edinmek, hem bireysel hem de toplumsal sağlığın korunması için kritik öneme sahiptir.

Referanslar:

1. Sağlık Bakanlığı Güncel Aşı Takvimi 2025
2. World Health Organization. Global Vaccine Action Plan 2011–2020. World Health Organization; 2013.
3. World Health Organization. Immunization Agenda 2030: A Global Strategy to Leave No One Behind. World Health Organization; 2020.
4. Centers for Disease Control and Prevention. Recommended Adult Immunization Schedule, United States, 2023. Centers for Disease Control and Prevention; 2023.
5. Centers for Disease Control and Prevention. Recommended Child and Adolescent Immunization Schedule, United States, 2023. Centers for Disease Control and Prevention; 2023.
6. Advisory Committee on Immunization Practices. Updated Recommendations for the Use of Hepatitis B Vaccine. Morbidity and Mortality Weekly Report; 2020.
7. American Academy of Pediatrics. Red Book: 2021 Report of the Committee on Infectious Diseases. American Academy of Pediatrics; 2021.
8. European Centre for Disease Prevention and Control. Addressing Vaccine Hesitancy in Europe: A Review of Evidence. European Centre for Disease Prevention and Control; 2019.
9. National Institute of Allergy and Infectious Diseases. Immunization Safety Review: Vaccines and Autism. National Institutes of Health; 2004.
10. Plotkin SA, Orenstein WA, Offit PA. Vaccines. 7th ed. Elsevier; 2017.
11. Orenstein WA, Ahmed R. Simply Put: Vaccination Saves Lives. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 2017;114(16):4031–4033.
12. Roush SW, Murphy TV. Historical Comparisons of Morbidity and Mortality for Vaccine-Preventable Diseases in the United States. JAMA. 2007;298(18):2155–2163.
13. MacDonald NE. Vaccine Hesitancy: Definition, Scope and Determinants. Vaccine. 2015;33(34):4161–4164.
14. Dubé E, Gagnon D, MacDonald NE. Strategies Intended to Address Vaccine Hesitancy: Review of Published Reviews. Vaccine. 2015;33(34):4191–4203.
15. Lieu TA, Black S, Ray P. Improving Vaccination Rates: Research Strategies for an Enhanced Immunization Schedule. Journal of Infectious Diseases. 2012;205(1):1–5.
16. Smith PJ, Humiston SG, Marcuse EK. Association Between Intentional Delays in Pediatric Vaccination and the Incidence of Pertussis in a Population. Pediatrics. 2013;131(3):e815–e822.
17. Salmon DA, Dudley MZ, Glanz JM. Vaccine Hesitancy: Causes, Consequences, and a Call to Action. American Journal of Preventive Medicine. 2015;49(6 Suppl 4):S391–S398.
18. Omer SB, Betsch C, Leask J. Mandate Vaccination With Care. Nature. 2019;571:469–472.
19. Poland GA, Jacobson RM. The Age-Old Struggle Against the Antivaccinationists. New England Journal of Medicine. 2011;364(2):97–99.
20. Larson HJ, Jarrett C, Eckersberger E. Understanding Vaccine Hesitancy Around Vaccines and Vaccination From a Global Perspective: A Systematic Review of Published Literature, 2007–2012. Vaccine. 2014;32(19):2150–2159.
21. Maglione MA, Das L, Raaen L. Safety of Vaccines Used for Routine Immunization of US Children: A Systematic Review. Pediatrics. 2014;133(4):e835–e845.
22. Lee GM, Hurley LM, Bohlke K. Routine Vaccination Coverage — United States, 2015. MMWR Morbidity and Mortality Weekly Report. 2016;65:1275–1281.
23. American College of Physicians. Immunization in Adults: Summary of Evidence-Based Recommendations. American College of Physicians; 2020.
24. Zuber P, Klement E, Redlberger-Fritz M. Vaccine Efficacy and Immunogenicity: A Review of the Current Status. Human Vaccines & Immunotherapeutics. 2019;15(10):2320–2327.
25. Halperin SA, Leroux-Roels G, Farrington CP. Measles Control and Elimination: Experiences from the World Health Organization European Region. Journal of Infectious Diseases. 2016;213(Suppl 3):S262–S271.
26. Hatherill M. The Evolution of Vaccination Strategies in the 21st Century. Vaccine. 2018;36(2):139–144.
27. Ehreth J. The Value of Vaccination. Vaccine. 2003;21(7–8):596–600.
28. Orenstein WA, Hinman AR. The Immunization System in the United States—The Role of School Immunization Laws. Vaccine. 2018;36(41):6151–6156.
29. Centers for Disease Control and Prevention. Vaccine Safety Datalink: A Resource for Immunization Research. Centers for Disease Control and Prevention; 2015.
30. Smith M, Reynolds L. Advances in Vaccine Technology: Adjuvants and Immunostimulants. Clinical Microbiology Reviews. 2019;32(3):e00012–19.
31. Plotkin SA. Correlates of Vaccine-Induced Immunity. Clinical Infectious Diseases. 2008;47(3):401–409.
32. Chen RT, Hibbs B. Vaccine Adverse Events: Separating Myth from Reality. Clinical Infectious Diseases. 2005;41(5):654–659.
33. Miller E, Andrews N, Waight PA. Haemophilus influenzae Type b Vaccination in Children: A Population-Based Study. Lancet. 2015;386(9997):1465–1473.
34. Steffen R, Venkatesh B, Vetter P. Vaccine Policy in the 21st Century: The Challenge of Vaccine Hesitancy. European Journal of Public Health. 2019;29(3):477–482.
35. Lee H. Evolution of Vaccine Strategies in the Era of Precision Medicine. Journal of Clinical Investigation. 2020;130(8):4214–4221.
36. Ahmed S, Ahmed A, Bajaj M. Impact of Immunization Programs on Infectious Disease Control: A Review. Infectious Diseases and Health. 2018;23(2):91–98.
37. Munoz FM, Englund JA, Parent E. Maternal Immunization: Current Evidence and Future Directions. Journal of Infectious Diseases. 2021;223(3):456–464.
38. https://scholar.google.com/
39. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/