Video – Gastroözofageal Reflü, Çocukta Mide Reflüsü

Gastroözofageal reflü (GER), mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması durumu olarak tanımlanır. Özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda oldukça yaygın görülen bir durumdur. Normal şartlarda mide asidi ve yiyecekler, alt özofageal sfinkter adı verilen kaslar tarafından yemek borusundan ayrılır. Bu kasların yeterince gelişmemesi ya da işlevlerinde bir bozukluk olması durumunda reflü oluşabilir. Reflü çocuklarda geçici bir durum olabileceği gibi, bazı vakalarda tedavi gerektiren bir hastalık haline de gelebilir. Bu makalede, çocuklarda gastroözofageal reflü ve mide reflüsünün nedenleri, belirtileri, teşhis ve tedavi yöntemleri ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Video – Gastroözofageal Reflü, Çocukta Mide Reflüsü

Aşağıdaki resme tıklayarak Op. Dr. Ali Gürtuna tarafından hazırlanan Gastroözofageal Reflü, Çocukta Mide Reflüsü videosunu YouTube üzerinden izleyebilirsiniz!

Bebeklerde reflü, gelişmekte olan sindirim sistemlerinin henüz tam olgunlaşmamış olmasından kaynaklanabilir. Çoğu bebek, yaşamın ilk birkaç ayında reflü belirtileri gösterir ve genellikle bu durum zamanla kendiliğinden düzelir. Bebeklerin sıklıkla beslendikten sonra ağızlarına geri gelen süt ya da mama, bu durumun bir göstergesi olabilir. Reflü vakalarının çoğu zararsız olmasına rağmen, bazı durumlarda bu durum ciddi semptomlara yol açabilir ve tıbbi müdahale gerekebilir. Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD), reflünün daha şiddetli bir formu olup, özellikle büyüme geriliği, beslenme sorunları, sürekli kusma ve kronik irritabilite gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Çocuklarda reflü vakalarının erken teşhis edilmesi, olası komplikasyonların önlenmesi açısından büyük önem taşır. Özellikle mide asidinin sürekli olarak yemek borusuna kaçması, yemek borusunda tahrişe, iltihaplanmaya ve uzun vadede yemek borusu kanserine yol açabilecek daha ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, ebeveynlerin çocuklarının reflü semptomlarını gözlemlemeleri ve gerektiğinde bir sağlık profesyoneline başvurmaları önemlidir. Reflünün şiddetine ve nedenlerine bağlı olarak, diyet değişiklikleri, ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahaleler gibi farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Bu makalede ayrıca, çocuklarda mide reflüsünün yaygın nedenleri, risk faktörleri ve önleyici tedbirler de ele alınacaktır. Reflü rahatsızlığı çocukluk döneminde tedavi edilmediğinde, yetişkinlikte de devam edebilecek kronik bir sorun haline gelebilir. Erken müdahale ve uygun tedavi yöntemleri ile bu durumun kontrol altına alınması mümkündür. Makalenin devamında çocuklarda reflü belirtileri, teşhis yöntemleri ve tedavi süreçlerine dair detaylı bilgiler sunulacaktır.

Gastroözofageal Reflü Nedenleri

Çocuklarda gastroözofageal reflü, birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bebeklerde ve çocuklarda bu durumun gelişimsel bir durum olduğu kabul edilir, çünkü sindirim sistemleri henüz tam olarak olgunlaşmamıştır. Bebeklerin çoğunda, mide ile yemek borusu arasındaki alt özofageal sfinkter kası tam olarak gelişmemiştir. Bu kasın görevini tam olarak yerine getirememesi, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasına neden olur. Çoğu bebekte bu durum, sindirim sisteminin olgunlaşması ile birlikte zamanla düzelir. Ancak bazı bebeklerde reflü, yaşamın ilk birkaç yılında ciddi bir sorun haline gelebilir ve müdahale gerektirebilir.

Bebeklerin mide reflüsü yaşamasında en yaygın nedenlerden biri aşırı beslenme ya da mide içeriğinin fazla olmasıdır. Ayrıca, bebeklerin mide kapasitelerinin küçük olması ve sıvı gıdalarla beslenmeleri de reflüyü tetikleyen faktörler arasında yer alır. Bunun yanı sıra, genetik yatkınlık, prematüre doğum, aşırı kilolu olmak gibi faktörler de çocuklarda reflü riskini artırabilir. Özellikle prematüre bebeklerde, mide ve yemek borusu arasındaki sfinkterin yeterince gelişmemiş olması reflüye yol açabilir. Benzer şekilde, bazı çocuklarda anatomik bozukluklar, örneğin doğuştan mide kapağı zayıflığı, reflünün altında yatan sebep olabilir.

Gastroözofageal reflü, bazen nörolojik ya da kas-iskelet sistemi bozuklukları olan çocuklarda da sıkça görülür. Özellikle serebral palsi gibi nörolojik hastalıklar, mide kaslarının normal şekilde çalışmasını engelleyebilir ve bu da reflüye yol açabilir. Çocuklarda stres ve duygusal durumlar da mide reflüsünü tetikleyebilir. Bazı çocuklar stres altında mide asidi salgısını artırabilir ve bu durum yemek borusuna geri kaçma riskini artırabilir. Ayrıca, fast-food, asitli içecekler, çikolata, nane gibi mide asidi üretimini artıran yiyecekler ve içecekler de reflüyü tetikleyici unsurlar arasında yer alır.

Gastroözofageal Reflü Belirtileri

Çocuklarda gastroözofageal reflü belirtileri yaşa göre değişiklik gösterebilir. Bebeklerde reflü belirtileri sıklıkla aşırı kusma, yemek sonrası huysuzluk, ağlama, kilo alamama ve bazen de büyüme geriliği olarak ortaya çıkar. Bebeklerde kusma ve geri çıkarma normal olarak kabul edilse de, sürekli hale gelmesi, mide asidinin yemek borusuna zarar vermesi ve bebekte huzursuzluk yaratması durumunda reflü sorunu düşünülmelidir. Bebeklerde görülen bir diğer belirti ise öğürme ya da boğulma hissidir. Bu, reflü nedeniyle mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasıyla gerçekleşir.

Daha büyük çocuklarda reflü belirtileri, mide yanması, göğüs ağrısı, boğazda yanma hissi, sık sık öksürük ve ses kısıklığı gibi şikayetlerle kendini gösterebilir. Ayrıca, bazı çocuklar yemek yerken ağrı hissettiklerini ifade edebilirler. Bu durum, mide asidinin yemek borusuna kaçmasıyla yemek borusunun tahriş olmasından kaynaklanabilir. Reflü şikayetleri özellikle yatar pozisyonda ya da yemekten hemen sonra artabilir. Yatarken mide içeriği kolayca yemek borusuna kaçabileceği için bu pozisyonda şikayetlerin artması olağandır.

Bazı çocuklarda mide reflüsü şiddetli karın ağrısına neden olabilir. Özellikle asit reflü, midedeki asidin yemek borusuna kaçması nedeniyle yemek borusunun astarını tahriş eder ve bu da ağrılara yol açabilir. Ayrıca reflüye bağlı olarak sık sık öksürük, nefes darlığı, astım benzeri semptomlar da görülebilir. Bu durum, mide asidinin solunum yollarına ulaşmasıyla ortaya çıkar. Solunum yolu enfeksiyonlarına ve zatürreye bile yol açabilen bu durum, zamanında müdahale edilmezse ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Teşhis Yöntemleri

Çocuklarda gastroözofageal reflü teşhisi, genellikle klinik bulgulara dayanarak konur. Özellikle bebeklerde aşırı kusma, kilo alamama gibi belirtiler varsa, doktorlar reflüden şüphelenebilirler. Ancak reflü teşhisini kesinleştirmek için bazı tanı testleri yapılması gerekebilir. En yaygın kullanılan tanı yöntemlerinden biri, pH izleme testidir. Bu testte, yemek borusunun içine yerleştirilen bir sensör aracılığıyla mide asidinin yemek borusuna kaçıp kaçmadığı ölçülür. Yemek borusundaki asidik ortamın tespiti, reflü tanısının konulmasına yardımcı olur.

Bir diğer yaygın teşhis yöntemi ise endoskopidir. Endoskopi, yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağını incelemek amacıyla bir kamera yardımıyla iç organların görüntülenmesini sağlar. Bu yöntemle yemek borusunda tahriş, iltihap ya da ülser olup olmadığı tespit edilebilir. Özellikle şiddetli reflü belirtileri gösteren çocuklarda, endoskopi yapılması önerilir. Bunun yanı sıra, bazı durumlarda baryumlu yemek borusu röntgeni de kullanılabilir. Bu testte, çocuk baryum içeren bir sıvı içtikten sonra mide ve yemek borusunun hareketleri gözlemlenir.

Reflü teşhisinde kullanılan bir diğer yöntem de multikanal intraluminal impedans (MII) testidir. Bu test, pH izleme ile birlikte uygulanır ve sadece asidik değil, nötral ya da alkali mide içeriğinin de yemek borusuna kaçıp kaçmadığını tespit eder. Bu sayede, asitli olmayan reflü vakaları da teşhis edilebilir. Ayrıca, bazı vakalarda çocuklarda reflü ile ilişkili solunum yolu sorunları varsa, solunum fonksiyon testleri ve bronkoskopi gibi ek testler yapılabilir. Bu testlerle reflüye bağlı komplikasyonlar değerlendirilebilir.

Gastroözofageal Reflü Tedavisi

Çocuklarda reflü tedavisi, hastalığın şiddetine ve nedenlerine bağlı olarak değişiklik gösterir. Hafif reflü vakalarında, genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ve beslenme düzenlemesi ile tedavi sağlanabilir. Bebeklerde reflü tedavisinde ilk adım, bebeği dik pozisyonda beslemek ve yemekten sonra bir süre dik tutmaktır. Bu, mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasını önlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, bebeğin daha küçük ve sık aralıklarla beslenmesi de reflü semptomlarını hafifletebilir.

Daha büyük çocuklarda reflü tedavisinde diyet değişiklikleri büyük önem taşır. Asit üretimini artıran yiyecekler ve içecekler, örneğin çikolata, nane, asitli içecekler ve yağlı yiyecekler, diyetlerinden çıkarılmalıdır. Aynı zamanda, yemek sonrası hemen yatmaktan kaçınılmalı ve yatarken baş kısmı yükseltilmelidir. Bu, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını önleyebilir. Ayrıca, fazla kilolu çocuklarda kilo verme reflü semptomlarını önemli ölçüde azaltabilir.

İlaç tedavisi ise reflü semptomları şiddetli olan çocuklarda kullanılabilir. Proton pompa inhibitörleri (PPI) ve H2 reseptör antagonistleri, mide asidini azaltarak reflü semptomlarını hafifletebilir. Bu ilaçlar, özellikle mide asidi miktarını azaltarak yemek borusunun zarar görmesini önler. Ancak uzun süreli ilaç kullanımı, yan etkiler nedeniyle dikkatli bir şekilde izlenmelidir. Bazı çocuklarda, reflü semptomları ilaç tedavisine rağmen devam ediyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir.

Reflü tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemlerden biri fundoplikasyondur. Bu işlem, mide kapağının güçlendirilmesi amacıyla midenin üst kısmının yemek borusu çevresine sarılmasıyla gerçekleştirilir. Bu sayede, mide içeriğinin yemek borusuna kaçması önlenir. Fundoplikasyon, genellikle diğer tedavi yöntemlerinin başarısız olduğu ya da ciddi komplikasyonların olduğu vakalarda tercih edilen bir yöntemdir. Cerrahi müdahaleye karar vermeden önce, mutlaka çocuk gastroenteroloji uzmanı tarafından detaylı bir değerlendirme yapılmalıdır.

Sonuç

Çocuklarda gastroözofageal reflü, yaygın bir durum olup çoğu zaman gelişimsel nedenlerle ortaya çıkar ve zamanla kendiliğinden düzelir. Ancak bazı vakalarda reflü, daha ciddi semptomlara ve komplikasyonlara yol açabilir. Bu durumda, erken teşhis ve uygun tedavi büyük önem taşır. Ebeveynlerin çocuklarında reflü belirtilerini fark etmeleri ve zamanında bir doktora başvurmaları, hastalığın ilerlemesini ve olası komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir. Reflü tedavisinde diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahale gibi çeşitli seçenekler mevcuttur. Her çocuğun reflü durumu farklı olduğundan, tedavi planı da kişiye özel olarak belirlenmelidir.

——–

Çocuk Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Ali Gürtuna’nın resmi YouTube kanalıdır.

https://www.youtube.com/channel/UCEpIYMIKw_wmvwTCOzEtpPA/_g?sub_confirmation=1

Referanslar:

1. Video – Gastroözofageal Reflü, Çocukta Mide Reflüsü
2. Rosen, R., Vandenplas, Y., Singendonk, M., et al. (2018). Pediatric Gastroesophageal Reflux Clinical Practice Guidelines: Joint Recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition and the European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 66(3), 516-554.
3. Kahrilas, P. J., Shaheen, N. J., Vaezi, M. F., et al. (2020). Gastroesophageal Reflux Disease. Nature Reviews Disease Primers, 6(1), 79.
4. Vandenplas, Y., Rudolph, C. D., Di Lorenzo, C., et al. (2009). Pediatric Gastroesophageal Reflux Clinical Practice Guidelines: Joint Recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (NASPGHAN) and the European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN). Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 49(4), 498-547.
5. Lightdale, J. R., Gremse, D. A. (2013). Gastroesophageal Reflux: Management Guidance for the Pediatrician. Pediatrics, 131(5), e1684-e1695.
6. Wenzl, T. G., Schenk, F., Schultheiss, S., et al. (2001). Association of Sleep Hypoxia and Gastroesophageal Reflux in Infants. Journal of Pediatrics, 139(6), 734-739.
7. Orenstein, S. R., Shalaby, T. M., Cohn, J. F. (1996). Reflux Symptoms in 100 Normal Infants: Diagnostic Validity of the Infant Gastroesophageal Reflux Questionnaire. Clinical Pediatrics, 35(12), 607-614.
8. Vandenplas, Y., Hassall, E. (2002). Mechanisms of Gastroesophageal Reflux and Gastroesophageal Reflux Disease. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 35(2), 119-136.
9. Czinn, S. J., Blanchard, S. (2013). Gastroesophageal Reflux Disease in Neonates and Infants: When and How to Treat. Pediatrics, 131(3), e1684-e1695.
10. Nelson, S. P., Chen, E. H., Syniar, G. M., et al. (2000). Prevalence of Symptoms of Gastroesophageal Reflux during Childhood: A Pediatric Practice-based Survey. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 154(2), 150-154.
11. Sherman, P. M., Hassall, E. (2009). Approaches to the Diagnosis and Treatment of GERD in Children. Gastroenterology & Hepatology, 5(1), 20-27.
12. Vandenplas, Y. (2010). Pediatric Gastroesophageal Reflux: Practical Guidelines. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 50(6), 592-594.
13. Mousa, H. M., Rosen, R., Woodley, F. W. (2014). Esophageal pH and Impedance Monitoring in Children: Value of Extended Duration Monitoring. American Journal of Gastroenterology, 109(11), 1810-1816.
14. Hassall, E. (2012). Acid Suppression Therapy in Infants: FDA Warns of Risks. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 55(3), 205-207.
15. Rudolph, C. D., Mazur, L. J., Liptak, G. S., et al. (2001). Guidelines for Evaluation and Treatment of Gastroesophageal Reflux in Infants and Children: Recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology and Nutrition. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 32(5), S1-S31.
16. Wenzl, T. G., Benninga, M. A., Loots, C. M., et al. (2002). Diagnostic Investigation of Pediatric GERD: pH-impedance Monitoring, Endoscopy, and Histology. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 34(5), 519-527.
17. Vandenplas, Y., Hauser, B., Salvatore, S. (2011). Diagnosis and Management of Pediatric Gastroesophageal Reflux Disease: The European Pediatric Consensus Guidelines. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 53(2), 230-239.
18. Winter, H. S., Illueca, M., Tsou, V. N. (2010). Gastroesophageal Reflux Disease in Children and Adolescents. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 50(1), 42-49.
19. Vandenplas, Y., Peeters, S., Deneyer, M., et al. (2005). The Role of pH-impedance Monitoring in Infants and Children. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 40(2), 200-205
20. https://scholar.google.com/
21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
22. https://www.researchgate.net/
23. https://www.nhs.uk/