Kabızlığı gidermek için kabızlık diyeti başlıklı makalemde kabızlığın tedavisinde kullanmak üzere benzersiz bir diyet listesi hazırlamaya çalıştım. İnternette yaptığım araştırmalarda; Türkçe sağlık sitelerinde, kabızlık diyetiyle ilgili olarak yazılmış ve ‘kopyala – yapıştır’ yöntemiyle oluşturulmuş orjinal olmayan diyet listeleri dışında, detaylı – özenli – güvenilir kabızlık diyet listesi olmadığını gördüm.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Kabızlık Diyeti, Çocuklarda Kabızlık Tedavisi

Özellikle bebeklik ve çocukluk döneminde sık karşılaştığımız hastalıklardan birinin maalesef kabızlığın olduğunu görüyoruz. Bebeklik döneminde kabızlık gördüğümüzde, öncelikle anal fissür olarak da adlandırdığımız makatta bölgesinde görülen çatlakların da belirlenip uygun şekilde tedavisini planlamalıyız. Anal fissür tedavisinde, günde 3 defa 15 dakika olarak uygulanan sıcak oturma banyolarına ek olarak, makat bölgesinin hem dış kısmına ve hem de kulak temizleme çöpünün pamuğu ile iç kısmına kas gevşetici – ağrı kesici özelliği olan krem ve epitelizan krem olmak üzere, ikili krem tedavisi eklenmelidir.

Tam tedavi edilmeyen hastalar; yıllarca doktor ve diyetisyen kontrollerine gitmekte, ancak tüm tedavi prensipleri tam ve uygun şekilde uygulanmadığı için (davranışsal tedavi, uygun ilaç tedavisi, kabızlık diyeti gibi tüm faktörlerin birlikte uygulanması zaruridir.) kabızlık hastalarının tedavisi gecikmektedir.

Bebekler ve çocuklarda kabızlık tedavisi ile ilgili detaylı bir makalemi, internet sitemde bulabilirsiniz.

Kabızlık tedavisi kapsamında verilen diyeti listesine ek olarak uygulanması gereken ‘davranışsal tedaviye’ birkaç örnek vermek gerekirse;

Çocuk, her yemekten sonra (kakası gelse de gelmese de) 10 dakika tuvalette oturacak.
Hasta, daha çok “eski tip tuvalet” kullanacak. Klozet (yeni tip tuvalet) kullanmak zorunda kalırsa, ayaklarının altına oturak gibi bir yükseltici koyulacak.
Çocuk, tuvalete oturduğunda ayak tabanı yere basacak. (Kaka yaparken ayakucunda yükselmeyecek).

Kabızlık Diyeti

# Unutmayın ki “kabızlık diyetini tam olarak uygulanmadığınız sürece” tedavinin başarılı olma şansı ‘sıfırdır’ !!

KABIZLIK DİYETİNDE SERBEST OLAN GIDALAR

Serbest olan gıdaların hepsini vermek zorunda değilsiniz.
Aşağıdaki listeden bütçenize uygun olanları seçebilirsiniz.

Bol su ve sulu gıdalar almalı. (En önemli madde bu) ***
Kayısı, erik, kuru incir marmelatı veya kompostosu yenilerek üzerine ılık su ya da ıhlamur içilmeli ve fiziksel aktivite yapılmalı.
Günlük 3 – 4 porsiyon meyve tüketilmeli. Armut, kayısı, erik, incir gibi lifi bol olanları tercih edilmeli. Taze sıkılmış meyve suları (hazır meyve sularını tercih etmiyoruz) içerdiği posa, vitamin ve mineralleri ile barsak hareketlerine olumlu etki yapar.
Günlük 2 – 3 porsiyon sebze tüketilmeli. Domates, salatalık, biber, marul gibi sebzeleri çiğ; taze fasulye, bezelye, kara lahana, ıspanak, karnabahar ve pırasa gibi sebzeleri ise pişmiş olarak yemeli. Sebzeleri aşırı pişirmemeye özen göstermeli. Haftada en az 2 kez kuru baklagil. (kuru fasulye, nohut, mercimek, kuru barbunya, soya fasulyesi).
Kabuğu ile yenebilen meyve ve sebzeler kabuklu tüketilmeli. (salatalık gibi).
Sert kabuklu yemişleri (fındık, yer fıstığı, badem, ceviz) ve kuru meyveleri (kuru kayısı, kuru üzüm, incir ve kuru erik) sık ama az miktarda tüketmeli. Kuru meyveler hoşaf olarak da yenilebilir.
Kepekli tahıllar (esmer ekmek, bulgur, kepekli pirinç / makarna / erişte / un). Her gün en fazla 2 dilim kepek ekmek yenebilir.
Diyette tavuk, balık, hindi, sığır eti, yumurta, kepekli ekmek, sebze çorbası, zeytinyağı ve mısır yağı ağırlıklı olmalı.
Her hafta 2 – 3 öğün kurubaklagil (kuru fasulye, nohut, barbunya, mercimek) yemeli.
Yemeklerin çok sıcak veya çok soğuk olmamasına ve iyi çiğnenmesine dikkat edilmeli.
Öğle ve akşam yemeklerinde salata bulundurulmasına özen gösterilmeli.

AZ TÜKETİLMESİ GEREKEN GIDALAR

Günde en fazla 1 bardak açık çay
Peynir

KABIZLIK DİYETİ LİSTESİNDE YASAK OLAN GIDALAR

Makarna, pirinç pilavı (bunun yerine bulgur pilavı tercih edilecek), patates. (en fazla 15 günde 1)
Şehriye, nişastalı gıdalar, pirinç unu.
Pasta, kek, börek, çörek, simit, bisküvi, beyaz ekmek, kuruyemiş.
Jöleler, pelteler.
Çilek, muz, elma, kızılcık, şeftali, havuç.
Aşırı şeker ve şeker içeren besinlerden mümkün olduğunca kaçınılmalı.
Salam, sosis, sucuk, kek, pasta ve krema, (kahveli ve kakaolu yiyecekler ve içecekler).
CANAVAR ÜÇLÜ (KOLA & ÇİKOLATA & CİPS) , KESİNLİKLE YASAK

Kabızlık çocuklukta, özellikle çocuklar yaklaşık 2-3 yaşlarında lazımlık eğitimi alırken yaygındır.

Çocuklarda Kabızlık Nedir?

Kabızlık, çocuklarda sık görülen bir sindirim problemi olup bağırsak hareketlerinin yavaşlaması sonucu dışkının sertleşmesi ve tuvalete çıkma sıklığının azalmasıyla karakterizedir. Genel olarak, haftada üçten az dışkılama olması kabızlık olarak kabul edilir. Ancak sadece dışkılama sıklığının azalması değil, aynı zamanda dışkının sert ve kuru olması, dışkılama sırasında zorlanma ve ağrı yaşanması da kabızlık belirtileri arasında yer alır. Çocuklarda kabızlık genellikle beslenme alışkanlıkları, yetersiz lif tüketimi, sıvı eksikliği, fiziksel aktivite azlığı ve tuvalet eğitimi sürecindeki psikolojik faktörlerle ilişkilidir.

Bazı durumlarda altta yatan bir sağlık sorunu, bağırsak tembelliği veya kullanılan ilaçlar da kabızlığa yol açabilir. Uzun süreli kabızlık, karın ağrısı, iştahsızlık ve huzursuzluk gibi ek problemlere neden olabilirken, ciddi vakalarda anal fissür (makat çatlağı) ve dışkı tutma gibi komplikasyonlara da sebep olabilir. Çocuklarda kabızlık erken fark edilip uygun diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavi edilmezse, kronik hale gelerek hem fiziksel hem de psikolojik sorunlara yol açabilir.

Çocuklarda Kabızlık Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda oldukça yaygın görülen bir sindirim problemi olup, çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Çocukların dışkılama alışkanlıkları yaşa ve beslenme düzenine göre farklılık gösterebilir, ancak bazı belirtiler kabızlık problemini işaret edebilir.

1. Seyrek ve Sert Dışkılama

Çocuklarda normal dışkılama sıklığı yaşa göre değişmekle birlikte, genellikle haftada üçten az dışkılama kabızlık belirtisi olabilir. Ayrıca, dışkının kuru, sert ve topaklı olması da kabızlığın yaygın işaretlerinden biridir. Bu durum dışkılama sırasında çocuğun zorlanmasına neden olabilir.

2. Karın Ağrısı ve Şişkinlik

Kabızlık yaşayan çocuklarda karın bölgesinde ağrı ve şişkinlik sık görülür. Dışkının bağırsaklarda uzun süre beklemesi nedeniyle bağırsak gazı birikir ve çocuk kendini rahatsız hissedebilir. Karın ağrısı özellikle yemeklerden sonra veya dışkılama çabası sırasında artabilir.

3. Dışkılama Sırasında Zorluk ve Ağrı

Kabızlık çeken çocuklar genellikle dışkılama sırasında zorlanır ve ağrı hisseder. Bu durum, dışkının sert olması ve anüs bölgesinde küçük yırtıklara (anal fissür) yol açabilmesinden kaynaklanır. Çocuklar bu acı verici deneyim nedeniyle dışkılamaktan kaçınabilir ve sorunun daha da kötüleşmesine neden olabilirler.

4. İştahsızlık

Kabız olan çocuklarda iştahsızlık sık rastlanan bir durumdur. Bağırsakların dolu olması ve sindirim sisteminin yavaş çalışması nedeniyle çocuklar kendilerini tok hissedebilir ve yemek yemeyi reddedebilirler. Bu durum, beslenme yetersizliğine ve kabızlığın daha da şiddetlenmesine yol açabilir.

5. Huzursuzluk ve Mutsuzluk

Çocukların genel ruh halini de olumsuz etkileyebilir. Karın ağrısı, şişkinlik ve dışkılama sırasında yaşanan rahatsızlık nedeniyle çocuklar huysuz, sinirli ve mutsuz olabilir. Özellikle küçük çocuklar ve bebekler, konuşarak şikayetlerini dile getiremedikleri için ağlama ve huzursuzluk gösterebilirler.

6. Kanlı Dışkı

Sert dışkının anüs bölgesinde tahrişe ve küçük yırtıklara sebep olması sonucu dışkıda kan görülebilir. Tuvalet kağıdında veya dışkının üzerinde parlak kırmızı kan lekeleri fark edilebilir. Bu belirti fark edildiğinde bir doktora danışılması önerilir.

7. Dışkı Kaçırma (Enkoprezis)

Şiddetli kabızlık yaşayan çocuklarda, bağırsaklarda uzun süre biriken sert dışkının arkasından sıvı dışkı sızabilir ve çocuk farkında olmadan dışkı kaçırabilir. Bu durum, ebeveynler tarafından bazen ishal olarak yanlış anlaşılabilir, ancak aslında bağırsaklardaki aşırı dışkı birikiminden kaynaklanır.

8. Tuvaletten Kaçınma Davranışı

Kabızlık sorunu yaşayan çocuklar, dışkılama sırasında ağrı hissettikleri için tuvalete gitmekten kaçınabilirler. Özellikle küçük çocuklar, bacaklarını çapraz yaparak, popolarını sıkıp geri çekerek dışkılarını tutmaya çalışabilirler. Bu durum dışkının bağırsakta daha uzun süre kalmasına neden olarak kabızlığı daha da kötüleştirebilir.

Çocuklarda kabızlık belirtileri erken fark edildiğinde, beslenme düzeni ve yaşam tarzı değişiklikleriyle bu sorun kolayca çözülebilir. Ancak belirtiler uzun süre devam ederse veya şiddetlenirse, bir doktora danışarak uygun tedavi yöntemleri belirlenmelidir.

Çocuklarda Kabızlık Nedenleri Nelerdir?

Çocuklarda kabızlık, birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Sindirim sistemi hassas olan çocuklarda beslenme alışkanlıkları, çevresel faktörler, psikolojik etkenler ve bazı sağlık problemleri kabızlığa yol açabilir. İşte çocuklarda kabızlığa neden olabilecek en yaygın faktörler:

1. Yetersiz Lif Tüketimi

Lif, sindirim sisteminin düzenli çalışmasını sağlayarak dışkının yumuşak kalmasına yardımcı olur. Çocukların yeterli miktarda sebze, meyve, tam tahıllı ürünler ve baklagiller tüketmemesi kabızlık riskini artırır. Düşük lifli bir diyet, bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına neden olur.

2. Yetersiz Sıvı Alımı

Su ve diğer sağlıklı sıvılar (örneğin, doğal meyve suları, ayran, çorba) bağırsakların çalışmasını destekler. Çocukların yeterince su içmemesi, dışkının sertleşmesine ve bağırsaktan geçişinin zorlaşmasına neden olabilir. Özellikle sıcak havalarda veya fazla terleme olduğunda sıvı alımı daha da önem kazanır.

3. Düzensiz ve Sağlıksız Beslenme Alışkanlıkları

Fast food, işlenmiş gıdalar, abur cubur ve aşırı şekerli besinlerin tüketimi, bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebilir. Çocukların bu tür besinleri sık tüketmesi, bağırsak hareketlerini yavaşlatarak kabızlığa yol açabilir.

4. Tuvalet Eğitimi ve Alışkanlıkları

Çocukların tuvalet eğitimi sürecinde baskı altında hissetmeleri, tuvaletlerini tutmalarına neden olabilir. Özellikle okul veya kreş ortamında tuvaleti kullanmaktan çekinen çocuklar, dışkıyı uzun süre tutarak kabızlık geliştirebilirler. Düzenli tuvalet alışkanlığı kazanmayan çocuklarda da sık görülebilir.

5. Fiziksel Aktivite Eksikliği

Hareketsiz bir yaşam tarzı, bağırsak hareketlerini yavaşlatır. Çocukların yeterince koşup oynamaması, spor yapmaması bağırsakların tembelleşmesine neden olabilir. Düzenli fiziksel aktivite, bağırsak hareketlerini hızlandırarak kabızlığı önlemeye yardımcı olur.

6. Psikolojik ve Duygusal Faktörler

Stres, kaygı, değişen yaşam koşulları (örneğin, taşınma, okul değişikliği, aile içi problemler) çocukların sindirim sistemini etkileyebilir. Stresli durumlarda bağırsak hareketleri yavaşlayabilir ve kabızlık oluşabilir.

7. Kronik veya Tıbbi Durumlar

Bazı çocuklarda kabızlık, altta yatan bir tıbbi durumun belirtisi olabilir. Örneğin:

Hipotiroidi (Tiroid bezinin yavaş çalışması)
Besin alerjileri ve intoleranslar (Örneğin, süt veya gluten intoleransı)
Bağırsak hastalıkları (Örneğin, Hirschsprung hastalığı)
Bazı sinir sistemi bozuklukları

Eğer sorun uzun süre devam ediyorsa ve beslenme değişiklikleriyle düzelmiyorsa, mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

8. Bazı İlaçların Yan Etkileri

Çocukların kullandığı bazı ilaçlar (örneğin, demir takviyeleri, antidepresanlar, bazı ağrı kesiciler) kabızlık yapabilir. Eğer çocuk kabızlık sorunu yaşamaya başladıysa ve yeni bir ilaç kullanıyorsa, doktorla bu durum paylaşılmalıdır.

9. Bağırsak Florasının Bozulması

Antibiyotik kullanımı, bağırsaklardaki yararlı bakterilerin dengesini bozarak sindirim sistemini olumsuz etkileyebilir. Probiyotik yönünden zengin gıdalar (örneğin yoğurt, kefir, fermente gıdalar) bağırsak sağlığını destekleyerek kabızlığı önleyebilir.

Çocuklarda kabızlık birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Beslenme düzeni, sıvı tüketimi, fiziksel aktivite ve tuvalet alışkanlıkları kabızlığın önlenmesinde büyük rol oynar. Eğer kabızlık uzun süre devam ederse veya çocuğun yaşam kalitesini olumsuz etkiliyorsa, bir uzmana danışmak gereklidir.

Çocuklarda Kabızlık Tanısı Nasıl Konulur?

Her bağırsak hareketinin gecikmesi veya dışkılama sıklığının azalması kabızlık olarak değerlendirilmemelidir. Çocuklarda kabızlık tanısının doğru bir şekilde konulması için çeşitli klinik kriterler ve değerlendirme yöntemleri kullanılır.

1. Aile ve Tıbbi Geçmişin Değerlendirilmesi

Kabızlık tanısında ilk adım, çocuğun sağlık geçmişinin detaylı bir şekilde değerlendirilmesidir. Doktor, ebeveynlere aşağıdaki soruları yönelterek kabızlığın nedenini belirlemeye çalışır:

Kabızlık ne kadar süredir devam ediyor?
Çocuğun dışkılama sıklığı nedir?
Dışkılama sırasında zorlanma, ağrı veya kanama oluyor mu?
Dışkının kıvamı nasıl? Sert mi, yumuşak mı?
Çocuk tuvaletini yaparken huzursuzluk veya kaçınma gösteriyor mu?
Beslenme alışkanlıkları ve sıvı tüketimi nasıl?
Çocuğun daha önce herhangi bir bağırsak hastalığı veya sindirim sistemi ile ilgili bir sorunu var mı?

Bu bilgiler, kabızlığın organik (hastalık kaynaklı) veya fonksiyonel (alışkanlık ve beslenme ile ilgili) olup olmadığını anlamada kritik rol oynar.

2. Roma IV Tanı Kriterlerinin Kullanılması

Çocuklarda fonksiyonel kabızlık tanısı koymak için genellikle Roma IV Tanı Kriterleri kullanılır. Bu kriterlere göre, çocuklarda en az 1 ay boyunca aşağıdaki belirtilerden en az ikisinin görülmesi kabızlık tanısı için yeterli kabul edilir:

Haftada 2 veya daha az dışkılama
Dışkılama sırasında zorlanma
Sert ve kuru dışkılama
Dışkının büyük hacimli olması
Dışkının bağırsakta uzun süre tutulması veya dışkıyı bilinçli olarak tutma davranışı
Dışkılama sonrası tam boşalmama hissi

Bu kriterler özellikle 4 yaş ve üzeri çocuklar için kullanılır ve kabızlığın fonksiyonel olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur.

3. Fiziksel Muayene

Doktor, çocuğun genel sağlık durumunu değerlendirmek ve kabızlığa neden olabilecek fizyolojik faktörleri belirlemek için fiziksel muayene yapar. Fiziksel muayene sırasında:

Karın muayenesi: Bağırsaklarda gaz birikimi veya dışkı birikmesi olup olmadığı kontrol edilir.
Anüs ve rektum muayenesi: Anüs çevresinde çatlak (fissür), kızarıklık veya şişlik olup olmadığı incelenir.
Sinir sistemi muayenesi: Bağırsak hareketlerini etkileyebilecek nörolojik sorunlar araştırılır.

Eğer fiziksel muayenede anormal bir bulguya rastlanırsa, altta yatan tıbbi bir hastalık ihtimali değerlendirilir.

4. Laboratuvar ve Görüntüleme Testleri

Çoğu çocukta kabızlık tanısı klinik bulgulara dayanarak konulsa da, bazı durumlarda altta yatan ciddi nedenleri dışlamak için ek testlere ihtiyaç duyulabilir:

Kan testleri: Tiroid fonksiyon bozuklukları, elektrolit dengesizlikleri veya enfeksiyon olup olmadığını değerlendirmek için yapılır.
Dışkı testi: Enfeksiyon veya kanama olup olmadığını belirlemek için dışkı örneği incelenir.
Karın ultrasonu veya röntgen: Bağırsaklardaki dışkı birikimini ve gaz durumunu görmek için kullanılabilir.
Anorektal manometri: Bağırsak kaslarının çalışma şeklini değerlendirmek için yapılan özel bir testtir ve özellikle nörolojik nedenlerden şüphelenildiğinde tercih edilir.

5. Psikososyal Faktörlerin Değerlendirilmesi

Kabızlık bazen psikolojik faktörlerden kaynaklanabilir. Özellikle tuvalet eğitimi sırasında yaşanan travmalar, okulda tuvalet kullanma korkusu, stres veya aile içi değişimler (taşınma, kardeş doğumu, ebeveyn ayrılığı gibi) kabızlığa neden olabilir. Doktor, çocuğun günlük alışkanlıklarını, yaşadığı psikolojik stresi ve tuvalet alışkanlıklarını değerlendirerek kabızlığın olası psikolojik nedenlerini belirler.

6. Tanının Kesinleştirilmesi ve Tedavi Planının Belirlenmesi

Tüm bu değerlendirmeler sonucunda kabızlık tanısı kesinleşirse, doktor kabızlığın nedenine uygun bir tedavi planı oluşturur. Eğer kabızlık organik bir hastalığa bağlıysa, altta yatan hastalığın tedavisi yapılır. Fonksiyonel kabızlık söz konusu ise beslenme düzeni, sıvı tüketimi, egzersiz ve tuvalet alışkanlıklarının düzenlenmesine yönelik tedavi planı oluşturulur.

Çocuklarda kabızlık tanısının doğru konulabilmesi için ayrıntılı bir değerlendirme süreci gereklidir. Aile geçmişi, klinik semptomlar, fiziksel muayene ve gerekirse laboratuvar testleri ile tanı netleştirilir. Erken tanı ve uygun tedavi ile çocuklarda kabızlık sorunu büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.

Çocuklarda Kabızlık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Çocuklarda kabızlık tedavisi, beslenme düzeninin değiştirilmesi, sıvı tüketiminin artırılması ve yaşam tarzında bazı iyileştirmelerle büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Bazı durumlarda doktor önerisiyle ilaç tedavisi de gerekebilir. Aşağıda, çocuklarda kabızlığı gidermeye yönelik etkili tedavi yöntemleri ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

1. Lif Açısından Zengin Besinler Tüketilmelidir

Çocukların bağırsak hareketlerini düzenlemek için lifli gıdalar tüketmesi oldukça önemlidir. Lif, dışkının yumuşak ve hacimli olmasını sağlayarak bağırsaklardan daha kolay geçmesine yardımcı olur. Lif açısından zengin besinler şunlardır:

Tam tahıllı ekmek, bulgur, esmer pirinç gibi tam tahıllı gıdalar
Kabuklu meyveler (elma, armut gibi)
Sebzeler (ıspanak, brokoli, havuç)
Baklagiller (mercimek, nohut, fasulye)

Lif tüketimi artırılırken çocuğun yaşına uygun miktarlarda verilmesine dikkat edilmelidir. Ani ve aşırı lif tüketimi, gaz ve şişkinlik yapabilir.

2. Bol Sıvı Tüketimi Sağlanmalıdır

Bağırsak hareketlerini düzenlemek için yeterli sıvı tüketimi şarttır. Su, bağırsaklarda dışkının yumuşamasına yardımcı olur ve kabızlığın önüne geçer. Çocukların yaşına bağlı olarak günlük su tüketim miktarları değişse de, genel olarak en az 6-8 bardak su içmeleri önerilir.

Suyun yanı sıra bağırsak hareketlerini destekleyen doğal içecekler de tercih edilebilir:

Taze sıkılmış meyve suları (özellikle erik, armut ve kayısı suyu)
Ilık bitki çayları (doktor önerisiyle)
Çorba ve sulu yemekler

Şekerli ve asitli içecekler bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebileceğinden, mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.

3. Düzenli ve Dengeli Beslenme Alışkanlığı Kazandırılmalıdır

Çocuklarda düzensiz beslenme kabızlığı tetikleyebilir. Bu yüzden öğün atlamadan, dengeli ve düzenli beslenmek gerekir. Sabah kahvaltısı bağırsak hareketlerini hızlandırmada önemli bir rol oynar. Çocuğun diyetinde şu noktalara dikkat edilmelidir:

Kahvaltıda tam tahıllı ekmek, yulaf ezmesi ve taze meyveler bulunmalıdır.
Gün içinde ara öğün olarak lifli meyveler ve yoğurt gibi probiyotik gıdalar tüketilmelidir.
Aşırı işlenmiş ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.

4. Fiziksel Aktivite Artırılmalıdır

Hareketsizlik bağırsak tembelliğine yol açarak kabızlığı kötüleştirebilir. Bu yüzden çocuğun fiziksel olarak aktif olması teşvik edilmelidir. Günlük egzersizler, bağırsak kaslarının çalışmasına yardımcı olur. Çocuğun yaşına uygun olarak şu aktiviteler önerilebilir:

Günlük yürüyüşler
Açık hava oyunları
Bisiklete binme
Yüzme
Jimnastik veya basit esneme hareketleri

Düzenli hareket, bağırsakları harekete geçirerek dışkının daha rahat atılmasını sağlar.

5. Tuvalet Alışkanlığı Kazandırılmalıdır

Çocuklarda kabızlığı önlemek için düzenli tuvalet alışkanlığı kazandırılmalıdır. Çocuklara her gün aynı saatlerde tuvalete gitmeleri teşvik edilmelidir. Bunun için:

Kahvaltıdan sonra ya da yemeklerden sonra tuvalete oturmaları önerilmelidir.
Çocuğun tuvalette rahat hissedebileceği bir ortam sağlanmalıdır.
Zorlanma olmadan, doğal bir şekilde tuvalet ihtiyacını gidermesi için desteklenmelidir.

Tuvalet alışkanlığı kazanma sürecinde baskı kurmamak, çocuğun psikolojik olarak rahat hissetmesini sağlamak önemlidir.

6. Probiyotik ve Prebiyotik Gıdalar Tüketilmelidir

Bağırsak sağlığını destekleyen probiyotikler, kabızlığı önlemede önemli bir rol oynar. Probiyotikler, bağırsak florasını düzenleyerek sindirimi kolaylaştırır. Probiyotik içeren besinler şunlardır:

Yoğurt
Kefir
Fermente gıdalar (turşu, sirke)
Probiyotik takviyeler (doktor önerisiyle)

Prebiyotikler ise probiyotiklerin bağırsaklarda daha iyi çalışmasını destekleyen lif kaynaklarıdır. Muz, soğan, sarımsak ve yulaf gibi gıdalar prebiyotik açısından zengindir.

7. Kabızlığı Artıran Besinlerden Kaçınılmalıdır

Bazı besinler çocuklarda kabızlığı daha da kötüleştirebilir. Bu yüzden aşağıdaki yiyeceklerden kaçınılmalıdır:

Fast food ve işlenmiş gıdalar
Fazla süt ve süt ürünleri
Şekerli atıştırmalıklar ve çikolata
Beyaz ekmek ve makarna gibi rafine karbonhidratlar

Bunların yerine doğal, lif açısından zengin ve sindirimi destekleyen besinler tercih edilmelidir.

8. Doktor Kontrolü Gerekebilir

Eğer yukarıdaki önlemler uygulanmasına rağmen çocuğun kabızlığı devam ediyorsa, altta yatan farklı bir sağlık problemi olup olmadığını belirlemek için bir doktora danışılmalıdır. Özellikle şu durumlarda tıbbi destek alınması önerilir:

Kabızlık iki haftadan uzun süredir devam ediyorsa
Dışkıda kan görülüyorsa
Çocuk tuvaletini yaparken aşırı ağrı yaşıyorsa
Karın ağrısı ve şişkinlik şiddetliyse

Doktor, çocuğun yaşına ve durumuna uygun olarak hafif laksatifler veya diğer tedavi yöntemlerini önerebilir.

Çocuklarda kabızlık tedavisi için öncelikli olarak beslenme düzeni ve yaşam tarzı değişiklikleri yapılmalıdır. Lif açısından zengin gıdalar tüketmek, bol su içmek, düzenli hareket etmek ve sağlıklı tuvalet alışkanlıkları kazanmak kabızlığı büyük ölçüde önler. Eğer bu önlemler yetersiz kalırsa, bir uzmana danışarak uygun tedavi yöntemleri belirlenmelidir.

Referanslar:

Kabızlık Diyeti, Çocuklarda Kabızlık Tedavisi: 8 Süper Adım
Tabbers MM, Boluyt N, Berger MY, Benninga MA, Bredenoord AJ, et al. Evaluation and Treatment of Functional Constipation in Infants and Children: Evidence‐Based Recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2014;59(1):132–154.
Loening‐Baucke V. Dietary Management of Childhood Constipation. Pediatric Gastroenterology, Hepatology & Nutrition. 2005;8(2):77–86.
Benninga MA, Bakkeren E, van der Plas L, et al. Comparative Efficacy of Lactulose and Polyethylene Glycol in the Treatment of Pediatric Constipation. Journal of Pediatrics. 2006;149(5):667–672.
Tabbers MM, Vriesman MH, Taminiau JA, et al. Randomized Controlled Trial of a Fiber‐Rich Diet in Children with Functional Constipation. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2010;50(1):52–57.
Chogle A, van Tilburg MAL, Levy RL, et al. The Role of Dietary Fiber in the Management of Pediatric Functional Gastrointestinal Disorders. Clinical Gastroenterology and Hepatology. 2013;11(6):697–704.
Saps M, Di Lorenzo C, Nadeau KJ, et al. Functional Gastrointestinal Disorders in Children: A Dietary Approach. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2012;54(4):500–507.
Rao SS, Welcher KD. Fiber Therapy in the Management of Constipation in Children: A Systematic Review. American Journal of Gastroenterology. 2004;99(8):1542–1548.
Bekkali NL, Bhatia S, Arnold R. Role of Fluid Intake and Diet in Pediatric Constipation. Pediatric Medicine. 2011;7(3):225–232.
Kellow JE, Savige GS. Dietary Recommendations for Constipation in Children: An Update. Nutrition Reviews. 2006;64(9):392–400.
Ford AC, Moayyedi P, Lacy BE, et al. Dietary Fiber for the Treatment of Functional Constipation in Adults and Children: A Systematic Review and Meta‐analysis. Gut. 2014;63(9):1392–1400.
Loening‐Baucke V, Nurko S. Constipation in Children: Evidence‐Based Dietary Recommendations. Current Pediatric Reviews. 2012;8(1):17–26.
Tabbers MM, Boluyt N, Benninga MA. Dietary Interventions for Pediatric Constipation: An Update. European Journal of Pediatrics. 2015;174(1):19–28.
Watson AJM, Tutton PG, Wharton J. The Impact of a High‐Fiber Diet on Childhood Constipation: A Randomized Controlled Trial. Archives of Disease in Childhood. 2003;88(11):980–983.
Youssef NN, Ashraf RM. Dietary Fiber Supplementation in the Management of Pediatric Constipation: A Clinical Trial. International Journal of Pediatrics. 2016;4(2):89–95.
Gupta A, Malik P, Kumar A, et al. Effectiveness of a Diet Rich in Fruits and Vegetables in the Management of Pediatric Constipation. Pediatric Health, Medicine and Therapeutics. 2017;8:1–7.
Li S, Hu Y, Chen G. The Role of Hydration and Diet in Childhood Constipation: A Systematic Review. Nutrition Journal. 2018;17(1):45.
Di Lorenzo C, Russo P, Del Prete A, et al. Dietary Modifications in the Management of Functional Constipation in Children: A Prospective Study. European Journal of Pediatrics. 2011;170(9):1129–1135.
Burrows TL, Timlin MT, Barberon CE, et al. Fiber Intake, Water Consumption, and Their Association with Pediatric Constipation. Journal of Nutrition and Health. 2008;10(3):203–209.
Sisson D, Long W. Pediatric Functional Constipation and the Role of Dietary Management. Pediatric Clinics of North America. 2007;54(4):787–802.
Belsey J, Greenfield S, Candy D, et al. Management of Constipation in Children: The Importance of Diet. BMJ. 2010;340:c308.
Hill LJ, Harrison M, Turner K. Nutritional Approaches in the Management of Childhood Constipation. Nutrition Research Reviews. 2009;22(2):150–159.
Ohmi Y, Suzuki Y, Kusuda S, et al. High‐Fiber Diet and Its Effect on Constipation in Children: A Controlled Study. Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2007;45(3):323–330.
Burnett H, Walker R, Cronin M. Constipation in Childhood: The Role of Diet, Fluids, and Lifestyle. Journal of Pediatric Health Care. 2013;27(1):27–32.
van Ginkel WC, Oude Nijhuis M, Rietman JA, et al. Dietary Fiber Supplementation in Children with Functional Constipation: A Randomized Trial. European Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2012;54(6):739–744.
Davidson GH, Baxter J, Gunasekera AJ, et al. Efficacy of a Dietary Intervention in Pediatric Constipation: A Randomized Controlled Trial. Pediatric Research. 2005;57(2):202–208.
Strickland M, Agrawal S, Jain V. Effect of a Plant‐Based Diet on Gastrointestinal Function in Children with Constipation. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2019;68(4):449–456.
Saad R, Tarhini N, Farhat G, et al. Nutritional Therapy for Childhood Constipation: A Comparative Study of Fiber and Polyethylene Glycol. Clinical Pediatrics. 2018;57(9):1095–1101.
O’Connor K, Egan C, Clyne N, et al. Role of Diet and Lifestyle Modifications in the Management of Functional Constipation in Children: A Systematic Review. Journal of Pediatric Nursing. 2016;31(2):192–198.
Caldwell K, Gross S, Shulman RJ. Evidence‐Based Dietary Interventions for Pediatric Constipation. World Journal of Gastroenterology. 2014;20(15):4600–4606.
Cunningham NC, Holloway AC, Spence NA. The Effect of Dietary Fiber on Colonic Transit in Children with Constipation. Neurogastroenterology and Motility. 2015;27(7):957–964.
Mourad F, Hedayati R, Eftekhari M, et al. A Controlled Trial of Dietary Counseling in the Management of Pediatric Functional Constipation. Iranian Journal of Pediatrics. 2013;23(4):513–520.
Ali MM, Hassan I, Rehman S. The Impact of Increased Water and Fiber Intake on Pediatric Constipation. International Journal of Clinical Pediatric Dentistry. 2010;3(1):9–14.
Turner J, Dubois C, Enns R. Managing Childhood Constipation: Dietary and Behavioral Approaches. Canadian Journal of Gastroenterology. 2011;25(9):525–530.
Nguyen TM, Ford AC, Rayner CK, et al. Dietary and Lifestyle Modifications in the Management of Pediatric Constipation: A Systematic Review. Digestive Diseases and Sciences. 2017;62(8):2205–2212.
Reinhart G, Kumar R, Wallace G. Nutritional Interventions for Pediatric Constipation: A Comprehensive Review. Journal of Clinical Gastroenterology. 2016;50(8):631–638.
Maragkoudakis P, Spence NA, Hasler WL. Clinical and Dietary Management of Childhood Constipation: An Overview. Pediatric Medicine. 2018;14(2):99–105.
Google Scholar
PubMed