100 / 100

İshal, çocuklarda yaygın olarak görülen bir sağlık sorunudur ve genellikle birkaç gün süren geçici bir durum olarak kabul edilir. Ancak, özellikle küçük çocuklar ve bebeklerde ishal ciddi sonuçlara yol açabilir. Çocuklarda görülen ishalin en büyük risklerinden biri dehidratasyondur (vücudun su kaybetmesi). Çocuklar yetişkinlere göre çok daha hızlı sıvı kaybettikleri için, ishal durumu erken fark edilmeli ve tedaviye hemen başlanmalıdır. Bu makalede, çocuklarda ishalin nedenleri, belirtileri ve tedavi süreçleri üzerine odaklanarak, ishal diyetinin önemini ayrıntılı olarak ele alacağız.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Çocuklarda İshal Tedavisi: İshal Diyetinin 3 Aşaması

İshalin birçok nedeni olabilir. Viral enfeksiyonlar, bakteriyel enfeksiyonlar, parazitler ve besin alerjileri gibi çeşitli etkenler çocuklarda ishalin başlamasına neden olabilir. Ayrıca, aşırı meyve suyu tüketimi, antibiyotik kullanımı ya da hijyenik olmayan koşullar da çocuklarda ishal görülme sıklığını artıran faktörlerdendir. Anne-babaların ishalin altında yatan nedeni belirlemeleri zor olabilir; bu nedenle uzun süren veya şiddetli ishal durumlarında mutlaka bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.

Çocuklarda ishal tedavisinin temel amacı, sıvı ve elektrolit dengesini korumaktır. Bu durum, özellikle küçük yaş gruplarında daha büyük bir öneme sahiptir çünkü çocuklar ishal durumunda yetişkinlere kıyasla daha hızlı sıvı kaybeder. Çocuklarda ishal tedavisi için en etkili yöntemlerden biri, çocuğun kaybettiği sıvı ve elektrolitlerin yerine konmasıdır. Bu amaçla Oral Rehidrasyon Sıvıları (ORS) kullanılabilir. Bunun yanı sıra, doğru beslenme stratejileri uygulamak, iyileşme sürecini hızlandırır ve komplikasyonları önler. İshal diyeti, bu noktada önemli bir rol oynar.

Bu makalede ishal diyetinin detaylarına inerek, hangi yiyeceklerin ishal sırasında tercih edilmesi gerektiği, hangilerinden uzak durulması gerektiği gibi konulara değineceğiz. Ayrıca, farklı yaş gruplarındaki çocuklar için uygun beslenme stratejilerini ve önerilerini de ele alacağız. Amaç, ishal durumunda çocukların sağlıklı bir şekilde toparlanmasına yardımcı olmak ve uzun vadeli komplikasyonları önlemektir.

Çocuklarda İshal Nedenleri ve Belirtileri

İshalin çocuklarda sıkça görülmesinin birçok nedeni vardır. En yaygın nedenlerden biri viral enfeksiyonlardır. Rotavirüs ve norovirüs, çocuklarda ishalin en sık görülen nedenleri arasında yer alır. Bu virüsler, mide-bağırsak sistemini etkileyerek sıvı kaybına yol açan bir durum oluşturur. Çocuklar genellikle bu virüslere okulda, kreşte veya evdeki yakın temaslardan dolayı maruz kalırlar. Viral ishal çoğunlukla hafif seyirli olup kendi kendine geçer, ancak bazı durumlarda şiddetli dehidratasyona yol açabilir.

Bakteriyel enfeksiyonlar da ishalin bir diğer yaygın nedenidir. Salmonella, E. coli ve Shigella gibi bakteriler, çocukların ishal olmasına yol açan başlıca patojenlerdendir. Bu enfeksiyonlar, genellikle kötü hijyen koşulları, bozulmuş gıdalar veya kirli su tüketimi sonucu oluşur. Bakteriyel ishal vakalarında, genellikle yüksek ateş, kanlı dışkı ve karın ağrısı gibi belirtiler gözlemlenebilir. Böyle durumlarda antibiyotik tedavisi gerekebilir, bu yüzden doktora başvurmak önemlidir.

Paraziter enfeksiyonlar da çocuklarda ishale neden olabilen bir diğer önemli faktördür. Giardiasis gibi parazit kaynaklı enfeksiyonlar, özellikle kalabalık ortamlarda veya temiz suya erişimin zor olduğu bölgelerde yaygındır. Çocuklar, kirli su içtiklerinde veya kirli yüzeylere temas ettiklerinde bu parazitleri kolayca alabilirler. Paraziter enfeksiyonlar genellikle uzun süreli ishal ve kilo kaybına neden olabilir.

Çocuklarda ishalin bir başka önemli nedeni de besin alerjileri ve intoleranslardır. Süt ve süt ürünlerine karşı duyarlılık, laktoz intoleransı, gluten hassasiyeti gibi durumlar çocuklarda ishalin kronik hale gelmesine yol açabilir. Ayrıca, aşırı meyve suyu tüketimi ve bazı ilaçlar (özellikle antibiyotikler) da bağırsak florasını bozarak ishale neden olabilir. Çocuklarda ishalin nedeni ne olursa olsun, uzun süreli ya da şiddetli vakalarda mutlaka bir doktor muayenesi gereklidir.

Çocuklarda İshal Tedavisi

İshal, çocuklarda sık görülen bir rahatsızlık olmakla birlikte genellikle kısa süreli ve hafif seyirlidir. Ancak, şiddetli ya da uzun süreli ishal vakaları dehidrasyona (sıvı kaybı) ve diğer sağlık sorunlarına yol açabileceği için ciddi bir durum olarak ele alınmalıdır. Çocuklarda ishal tedavisi, ishalin nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilir ve farklı yaklaşımlar gerektirir. Bu makalede, çocuklarda ishal tedavisine dair kapsamlı bir bakış sunarak, ishalin farklı nedenlerine göre tedavi seçeneklerini ve bu süreçte uygulanması gereken beslenme stratejilerini ele alacağız.

Çocuklarda İshal Tedavisinin Genel İlkeleri

Çocuklarda ishal tedavisinin temel amacı, vücutta oluşan sıvı ve elektrolit kaybını yerine koymaktır. İshal sırasında, özellikle bebekler ve küçük çocuklar hızlı bir şekilde sıvı kaybeder ve bu durum ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. İshalin tedavisinde izlenmesi gereken temel ilkeler şunlardır:

Sıvı ve elektrolit dengesinin korunması: İshalde çocuklar su, tuz ve elektrolit kaybederler. Bu kayıpları yerine koymak için Oral Rehidrasyon Sıvıları (ORS) kullanılabilir. ORS, vücudun kaybettiği sıvı ve elektrolitleri geri kazandırmak için özel olarak formüle edilmiştir ve eczanelerde hazır olarak bulunur.
Beslenmenin devam ettirilmesi: İshal sırasında çocukların beslenmesinin kesilmemesi önemlidir. Geleneksel olarak ishal sırasında çocuğa katı gıdaların verilmemesi gerektiği düşünülse de, yapılan araştırmalar beslenmenin devam etmesinin iyileşmeyi hızlandırdığını göstermektedir. Ancak, sindirimi kolay ve bağırsakları yormayan besinler tercih edilmelidir.
İshalin nedeni belirlenmelidir: İshal, genellikle viral enfeksiyonlardan kaynaklanır ve tedavisi semptomatik olur. Ancak bakteriyel ya da paraziter enfeksiyonlardan kaynaklanan ishal vakalarında, antibiyotik ya da antiparazitik tedavi gerekebilir. Bu nedenle ishal uzun sürdüğünde ya da şiddetli olduğunda tıbbi yardım alınmalıdır.
Dehidrasyon belirtilerinin izlenmesi: Dehidrasyon, ishalin en ciddi sonuçlarından biridir. Çocuğun dudaklarının kuruması, cilt elastikiyetinin kaybolması, gözlerde çöküklük, hızlı nefes alıp verme, az idrar yapma veya hiç yapmama gibi belirtiler dehidrasyonun göstergeleridir ve acil müdahale gerektirir.

İshalin Nedenlerine Göre Tedavi Yöntemleri

Çocuklarda ishalin birçok nedeni olabilir ve tedavi, ishalin nedenine göre değişiklik gösterir. İshalin en yaygın nedenleri viral, bakteriyel ve paraziter enfeksiyonlar, besin intoleransları ve hijyenik olmayan koşullardır.

Viral İshal: Çocuklarda ishalin en yaygın nedeni viral enfeksiyonlardır. Rotavirüs ve norovirüs, özellikle küçük çocuklarda sık görülen viral etkenlerdir. Viral ishal genellikle kendi kendine geçer ve özel bir antiviral tedavi gerektirmez. Bu tür ishalde, en önemli tedavi yöntemi sıvı ve elektrolit dengesini sağlamaktır. ORS kullanımı bu süreçte oldukça etkilidir. Beslenme devam ettirilmeli, ancak süt ürünleri ve yüksek yağlı gıdalardan kaçınılmalıdır.
Bakteriyel İshal: Salmonella, E. coli ve Shigella gibi bakteriler çocuklarda ishalin bir diğer yaygın nedenidir. Bakteriyel ishal genellikle daha şiddetlidir ve kanlı dışkı, yüksek ateş gibi belirtiler eşlik edebilir. Bu tür vakalarda, antibiyotik tedavisi gerekebilir. Ancak antibiyotikler her zaman gerekli olmayabilir, çünkü bazı bakteriyel ishal vakaları hafif geçer ve destekleyici tedavi yeterli olabilir. Doktorun önerdiği antibiyotikler tam olarak kullanılmalı ve tedavi süresince çocuk yakından izlenmelidir.
Paraziter İshal: Giardiasis gibi parazitlerden kaynaklanan ishal vakaları daha az yaygın olmakla birlikte, özellikle hijyenik olmayan ortamlarda yaşayan çocuklarda görülebilir. Paraziter ishal uzun süreli ve şiddetli olabilir. Bu tür ishalde, parazitlere karşı ilaç tedavisi uygulanır ve çocukların hijyenik ortamlarda bulunmasına dikkat edilmelidir.
Besin Alerjileri ve İntoleranslar: Laktoz intoleransı ya da gluten hassasiyeti gibi besin kaynaklı intoleranslar da çocuklarda ishalin nedeni olabilir. Bu tür vakalarda, çocuğun beslenme düzeni yeniden düzenlenmeli ve soruna neden olan besinlerden kaçınılmalıdır. Örneğin, laktoz intoleransı olan bir çocuk için süt ve süt ürünleri diyetten çıkarılmalıdır.

Dehidrasyon Tedavisi

İshal sırasında en önemli risklerden biri dehidrasyondur. Dehidrasyon, çocuğun vücudunun ihtiyaç duyduğu su ve elektrolitlerin hızla kaybedilmesi sonucu ortaya çıkar. Özellikle bebekler ve küçük çocuklar bu durumda daha savunmasızdır. Dehidrasyonu önlemek ve tedavi etmek için aşağıdaki yöntemler izlenmelidir:

Oral Rehidrasyon Sıvıları (ORS): ORS, ishalin neden olduğu sıvı ve elektrolit kaybını telafi etmek için kullanılabilecek en etkili yöntemlerden biridir. Eczanelerden temin edilebileceği gibi, evde de basit malzemelerle (su, tuz, şeker) hazırlanabilir. ORS, vücuda su ve elektrolit sağlamanın yanı sıra, sindirim sistemini rahatlatır ve iyileşme sürecini hızlandırır. ORS, hafif ve orta dereceli dehidrasyon durumlarında ilk tercih edilen tedavi yöntemidir.
Sıvı Alımının Artırılması: Çocuğun bol su içmesi sağlanmalı, ancak sadece su vermek yeterli değildir çünkü su, kaybedilen elektrolitleri yerine koymaz. Bu nedenle ORS’nin yanı sıra çocuğa çorba, hafif tuzlu sebze suyu ve şekersiz sıvılar da verilmelidir.
Ağır Dehidrasyon Durumunda Tıbbi Müdahale: Eğer çocukta ağır dehidrasyon belirtileri varsa (idrar yapmama, şiddetli susuzluk, çökük gözler, kuru cilt ve ağız, halsizlik), hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Bu tür durumlarda intravenöz (damar yoluyla) sıvı tedavisi gerekebilir.

İshal Diyeti Nedir ve Neden Önemlidir?

Çocuklarda ishal tedavisinde en kritik adımlardan biri, doğru bir diyet uygulanmasıdır. İshal sırasında çocuklar önemli miktarda sıvı ve elektrolit kaybeder. Bu nedenle, diyetin amacı sadece sıvı dengesini sağlamak değil, aynı zamanda vücudun kaybettiği elektrolitleri geri kazandırmaktır. İshal diyetinin temel prensibi, bağırsakları yormayan, sindirimi kolay yiyecekler tüketmektir. Bu beslenme şekli, vücudun toparlanmasını hızlandırırken, ishalin süresini de kısaltabilir.

İshal diyetinde tercih edilmesi gereken yiyecekler arasında pirinç, haşlanmış patates, muz ve elma püresi gibi düşük lifli gıdalar yer alır. Bu gıdalar, bağırsak hareketlerini düzenler ve sindirim sisteminin rahatlamasını sağlar. Özellikle muz, hem potasyum bakımından zengin olması hem de bağlayıcı etkisi nedeniyle ishal diyeti için ideal bir besindir. Benzer şekilde, pirinç ve haşlanmış patates de sindirimi kolay ve bağlayıcı özellikleri olan gıdalardır. Çocuklara bu tür yiyecekleri küçük porsiyonlar halinde vermek, onların enerji ihtiyacını karşılamaya yardımcı olurken aynı zamanda sindirim sistemini yormaz.

Öte yandan, ishal sırasında kaçınılması gereken bazı yiyecekler de vardır. Yüksek yağlı yiyecekler, baharatlı gıdalar, şekerli içecekler ve süt ürünleri, sindirimi zorlaştırarak ishalin şiddetini artırabilir. Özellikle süt ve süt ürünleri, laktoz intoleransı olan çocuklarda ishalin daha kötüleşmesine yol açabilir. Bu nedenle, ishal sırasında çocukların bu tür gıdalardan uzak durması önemlidir. Ayrıca, fazla miktarda meyve suyu tüketimi de ishali artırabileceği için sınırlanmalıdır.

Sıvı alımı ishal diyetinin en önemli bileşenlerinden biridir. Çocukların bol miktarda su içmeleri sağlanmalı, ancak suyun yanı sıra kaybedilen elektrolitlerin yerine konması için Oral Rehidrasyon Sıvıları (ORS) kullanımı önerilmelidir. ORS, vücudun ihtiyaç duyduğu elektrolitleri ve sıvıyı geri kazandırarak dehidrasyonu önler. İshal sırasında sadece su içmek, kaybedilen elektrolitlerin yerine geçmeyeceği için yeterli olmaz. ORS, eczanelerde hazır olarak bulunabileceği gibi evde de basit malzemelerle hazırlanabilir.

Çocuklarda İshal Tedavisinde Antibiyotik Kullanımı

Çocuklarda ishal vakalarının çoğu viral enfeksiyonlardan kaynaklandığı için, antibiyotik tedavisi genellikle gereksizdir. Antibiyotikler, sadece bakteriyel kaynaklı ishal vakalarında kullanılır. Bu tür ishal vakalarında doktor tarafından reçete edilen antibiyotiklerin doğru bir şekilde kullanılması önemlidir. Antibiyotikler sadece gerekli olduğunda kullanılmalı, aksi takdirde gereksiz antibiyotik kullanımı bağırsak florasının dengesini bozarak ishali daha da kötüleştirebilir.

Antibiyotiklerin gerekli olduğu durumlar şunlardır:

Kanlı dışkı
Yüksek ateş
Şiddetli karın ağrısı

Bu belirtiler, bakteriyel bir enfeksiyonun habercisi olabilir ve antibiyotik tedavisi gerektirebilir. Ancak her antibiyotik ishal tedavisinde etkili değildir; doğru ilacın kullanılması için mutlaka doktor tavsiyesi alınmalıdır.

İshalden Korunma Yöntemleri

İshalin tedavisi kadar önlenmesi de önemlidir. Çocukları ishalden korumak için hijyen kurallarına dikkat edilmesi ve aşılamaların yapılması büyük önem taşır. Çocuklarda ishalden korunma için şu adımlar izlenebilir:

El Hijyeni: Çocukların ve ebeveynlerin ellerini düzenli olarak sabun ve su ile yıkamaları ishalin yayılmasını önleyebilir.
Temiz Su Kullanımı: Çocuklara verilen suyun temiz olduğundan emin olunmalıdır. Kirli su içilmesi ya da bu suyla yıkanan gıdaların tüketilmesi ishale yol açabilir.
Aşılar: Rotavirüs aşısı, çocuklarda rotavirüs kaynaklı ishalin önlenmesinde oldukça etkilidir. Bu aşının bebeklik döneminde yapılması önerilir.
Gıdaların Doğru Saklanması: Bozulmuş yiyecekler ve kirli mutfak malzemeleri, bakteriyel enfeksiyonlara neden olabilir. Gıdaların uygun koşullarda saklanması ve tüketilmesi önemlidir.

Çocuklarda İshal Diyeti

1. İshal Diyetinde Önerilen Besinler

Çocuklarda ishal tedavisinde etkili olan diyet uygulamaları, yaşa ve ishalin şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak, bağırsakları rahatlatan ve vücudun kaybettiği sıvıyı geri kazandıran bazı temel besin grupları vardır. Bu besinler, genellikle BRAT diyeti (Banana, Rice, Applesauce, Toast) olarak bilinen, muz, pirinç, elma püresi ve kızarmış ekmek gibi yiyecekleri içerir.

Muz: Potasyum açısından zengin olan muz, vücudun elektrolit dengesini sağlar ve bağırsakları yatıştırır. Aynı zamanda çocuğun enerji ihtiyacını karşılamak için de mükemmel bir kaynaktır.
Pirinç ve Pirinç Lapası: Pirinç, bağırsak hareketlerini düzenleyici etkisiyle ishal sırasında çocuklara güvenle verilebilecek bir gıdadır. Pirinç lapası, hafif ve besleyici bir alternatiftir.
Elma Püresi: Elma püresi, düşük lifli yapısı sayesinde ishal diyetine uygun bir yiyecektir. Aynı zamanda çocuklar için lezzetli bir seçenektir.
Kızarmış Ekmek ve Kraker: Sindirimi kolay olan kızarmış ekmek ve tuzsuz krakerler, bağırsakları yormaz ve ishalin şiddetini artırmaz.
Haşlanmış Patates: Patates, bağlayıcı etkisi ile ishal sırasında tercih edilebilecek bir diğer besindir. Haşlanmış olarak verilmesi, çocukların sindirim sistemini rahatlatır.

Beslenme sırasında süt ürünlerinden, yağlı ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır çünkü bu tür yiyecekler sindirimi zorlaştırarak ishalin kötüleşmesine yol açabilir. Ayrıca, şekerli içecekler ve gazlı içecekler de ishal sürecinde kesinlikle önerilmez. Meyve suyu gibi yüksek şeker içeren içecekler bağırsak hareketlerini hızlandırarak ishalin şiddetini artırabilir.

2. İshal Sırasında Kaçınılması Gereken Besinler

İshal sırasında bazı yiyecek ve içeceklerden kaçınılması gerekir çünkü bu gıdalar bağırsakları daha da tahriş edebilir ve ishalin şiddetini artırabilir. Çocuklar için önerilmeyen başlıca besinler şunlardır:

Süt ve Süt Ürünleri: Özellikle laktoz intoleransı olan çocuklarda, süt ürünleri ishalin kötüleşmesine neden olabilir. Süt, peynir ve dondurma gibi ürünler ishal sırasında verilmemelidir.
Yüksek Yağlı Gıdalar: Kızartmalar, yağlı yiyecekler ve kremalı soslar gibi yüksek yağ içeren besinler sindirimi zorlaştırır ve ishali artırabilir.
Şekerli İçecekler ve Tatlandırıcılar: Gazlı içecekler, meyve suları ve yapay tatlandırıcılar bağırsakları daha fazla çalıştırarak ishali şiddetlendirebilir.
Çiğ Sebze ve Meyveler: Yüksek lifli çiğ sebzeler ve meyveler ishal sırasında bağırsakları zorlayabilir ve rahatsızlık verebilir.

Bu tür yiyeceklerden kaçınarak çocuğun sindirim sisteminin daha kolay toparlanmasına yardımcı olunabilir.

3. Farklı Yaş Gruplarına Göre İshal Diyeti

Çocuklarda ishal tedavisi ve uygulanacak diyet yaşa bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bebeklerde ishal tedavisi sırasında anne sütü alan bebeklerin emzirmeye devam edilmesi önerilir. Anne sütü, bebeğin bağışıklık sistemini destekler ve sıvı kaybını önlemeye yardımcı olur. Formül mama ile beslenen bebeklerde ise, doktor tavsiyesine uygun olarak mama değiştirilmesi gerekebilir.

Daha büyük çocuklarda ise yukarıda bahsedilen BRAT diyeti uygulanabilir. Çocukların yaşına ve iştah durumuna göre yiyecekler porsiyonlara bölünerek sunulmalı, zorla yemek yedirilmemelidir. Eğer çocuk sıvı alımını reddediyorsa, ORS gibi sıvı elektrolit çözeltileri şekerli içeceklerden daha iyi bir alternatif olacaktır.

Sonuç

Çocuklarda ishal tedavisi, doğru bir ishal diyeti uygulandığında daha etkili ve hızlı sonuçlar verir. İshal sırasında doğru besinlerin seçimi, çocuğun hem sıvı kaybını önler hem de iyileşme sürecini hızlandırır. Anne-babaların, çocuklarının diyetine dikkat etmeleri ve ishalin şiddetine göre bir uzmana başvurmaları önemlidir.

Referanslar:

Çocuklarda İshal Tedavisi: İshal Diyetinin 3 Aşaması
Guarino, A., et al. (2014). Diarrhea in children: Acute and chronic. Pediatric Clinics of North America, 61(2), 399-411.
Thapar, N., & Sanderson, I. R. (2004). Diarrhea in children: An interface between developing and developed countries. The Lancet, 363(9409), 641-653.
WHO (2017). Diarrhoeal disease. World Health Organization Fact Sheets.
Farthing, M., et al. (2013). Acute diarrhea in adults and children: A global perspective. Journal of Clinical Gastroenterology, 47(1), 12-20.
DuPont, H. L. (2014). Acute infectious diarrhea in immunocompetent adults. New England Journal of Medicine, 370(16), 1532-1540.
UNICEF (2018). Diarrhea remains a leading killer of young children, despite the availability of a simple treatment solution.
King, C. K., et al. (2003). Managing acute gastroenteritis among children: Oral rehydration, maintenance, and nutritional therapy. MMWR Recommendations and Reports, 52(RR16), 1-16.
Walker, C. L. F., et al. (2013). Global burden of childhood pneumonia and diarrhea. The Lancet, 381(9875), 1405-1416.
Guerrant, R. L., et al. (2003). Practice guidelines for the management of infectious diarrhea. Clinical Infectious Diseases, 36(7), 737-751.
Mondal, D., et al. (2012). Micronutrient malnutrition and diarrhea. World Journal of Clinical Pediatrics, 1(3), 82-86.
Kotloff, K. L., et al. (2013). Burden and etiology of diarrheal disease in infants and young children in developing countries (the Global Enteric Multicenter Study, GEMS): A prospective, case-control study. The Lancet, 382(9888), 209-222.
Fischer Walker, C. L., et al. (2012). Zinc and low osmolarity oral rehydration salts for diarrhoea: A renewed call to action. Bulletin of the World Health Organization, 90(8), 632-638.
Alam, S., et al. (2000). Effect of rice-based oral rehydration solution in the treatment of acute diarrhea in infants and young children. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 31(1), 23-27.
Das, J. K., et al. (2013). Interventions to improve water quality and supply, sanitation and hygiene practices, and their effects on the nutritional status of children. Cochrane Database of Systematic Reviews, (8), CD009382.
Petri, W. A., et al. (2008). Enteric infections, diarrhea, and their impact on function and development. The Journal of Clinical Investigation, 118(4), 1277-1290.
Bhutta, Z. A., et al. (2008). What works? Interventions for maternal and child undernutrition and survival. The Lancet, 382(9890), 452-477.
Dalgic, N., et al. (2011). Probiotic, zinc and lactose-free formula in children with rotavirus diarrhea: Are they effective? Pediatrics International, 53(5), 677-682.
Black, R. E., et al. (2013). Global, regional, and national causes of child mortality in 2008: A systematic analysis. The Lancet, 375(9730), 1969-1987.
Keusch, G. T., et al. (2006). Diarrheal diseases. Disease Control Priorities in Developing Countries, 2nd edition.
Lima, A. A., & Guerrant, R. L. (2004). Persistent diarrhea in children: Epidemiology, risk factors, pathophysiology, nutritional impact, and management. Indian Journal of Pediatrics, 71(7), 629-639.
Victoria, C. G., et al. (2010). Reducing deaths from diarrhoea through oral rehydration therapy. Bulletin of the World Health Organization, 88(5), 321-400.
Cummings, J. H., et al. (2001). Fermentation in the human large intestine and the available substrates. American Journal of Clinical Nutrition, 73(2), 415S-420S.
Johnston, B. C., et al. (2010). Probiotics for the prevention and treatment of acute infectious diarrhea in children: A systematic review and meta-analysis. Pediatrics, 126(3), e1421-e1428.
Gibbons, C. L., et al. (2014). World Health Organization Global Action Plan on Antimicrobial Resistance.
Allen, S. J., et al. (2004). Probiotics for treating infectious diarrhoea. Cochrane Database of Systematic Reviews, (2), CD003048.
Chandra, R. K. (2002). Nutrition and the immune system: An introduction. The American Journal of Clinical Nutrition, 66(2), 460S-463S.
Guerrant, D. I., et al. (1999). Association of early childhood diarrhea and cryptosporidiosis with impaired physical fitness and cognitive function four-seven years later in a poor urban community in northeast Brazil. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 61(5), 707-713.
Qadri, F., et al. (2005). Enterotoxigenic Escherichia coli in developing countries: Epidemiology, microbiology, clinical features, treatment, and prevention. Clinical Microbiology Reviews, 18(3), 465-483.
Bern, C., et al. (1992). The magnitude of the global problem of diarrhoeal disease: A ten-year update. Bulletin of the World Health Organization, 70(6), 705-714.
Nataro, J. P., & Kaper, J. B. (1998). Diarrheagenic Escherichia coli. Clinical Microbiology Reviews, 11(1), 142-201.
Dennehy, P. H. (2000). Rotavirus vaccines: An overview. Clinical Microbiology Reviews, 13(1), 89-129.
Mota-Hernandez, F., et al. (2003). Role of zinc in child diarrhea management. Annals of Nutrition and Metabolism, 47(6), 328-331.
Checkley, W., et al. (2010). Maternal, newborn, and child health and nutrition in poor countries: The unfinished agenda. The Lancet, 378(9799), 2123-2129.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.mayoclinic.org/
https://www.nhs.uk/
https://www.webmd.com/

Çocuklarda İshal Tedavisi: İshal Diyetinin 3 Aşaması

Sağlık Bilgisi Paylaş !