Çocukların sağlıklı büyüme ve gelişimi, yaşamlarının erken dönemlerinde aldıkları besinlerle doğrudan ilişkilidir. Beslenme, vücudun enerji ihtiyacını karşılarken aynı zamanda organların ve hücrelerin sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar. Özellikle çocukluk döneminde vücudun protein, vitamin, mineral ve enerji ihtiyaçları yetişkinlere kıyasla çok daha fazladır. Bu nedenle çocukların dengeli beslenmesi, onların fiziksel ve zihinsel gelişimlerini desteklemek açısından büyük bir öneme sahiptir. Dengeli beslenme, çocuğun yalnızca sağlıklı büyümesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda onların hastalıklara karşı direnç kazanmalarına, enerjik olmalarına ve öğrenme yeteneklerinin gelişmesine katkıda bulunur. Özellikle okul çağındaki çocuklar için doğru beslenme alışkanlıkları kazanmak, akademik başarıları üzerinde de doğrudan etkili olabilir.
Sağlık Bilgisi İçeriği
Çocuklar için Dengeli Beslenme Önerileri Nelerdir?
Beslenme, çocukların genel sağlığını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. İyi beslenen çocuklar, hastalıklara karşı daha dirençli olur ve günlük aktivitelerini daha verimli bir şekilde gerçekleştirirler. Bunun yanı sıra, yetersiz veya dengesiz beslenme çocuklarda fiziksel büyüme sorunlarına, bilişsel gelişim geriliklerine ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Yetersiz beslenme, çocuklarda gelişim geriliğine, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve okul performansında düşüşe neden olabilir. Özellikle demir, kalsiyum, D vitamini gibi temel besin ögelerinin yetersiz alımı, ilerleyen yaşlarda kemik sağlığı ve genel sağlık açısından ciddi sorunlara yol açabilir.
Çocukların beslenme alışkanlıklarının oluşmasında ebeveynlerin ve bakım verenlerin rolü büyüktür. Çocuklar genellikle ailelerinin beslenme tarzını örnek alır ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarını bu şekilde geliştirirler. Bu nedenle ebeveynlerin, çocuklarına erken yaşlardan itibaren dengeli ve sağlıklı bir beslenme alışkanlığı kazandırmaları gerekmektedir. Sağlıklı beslenme, sadece yeterli miktarda yemek tüketmek anlamına gelmez; aynı zamanda besinlerin çeşitliliği, porsiyonların doğru ayarlanması ve öğün düzeninin sağlanması gibi unsurları da içerir. Ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte yemek planları yapmaları, sağlıklı besin seçeneklerini teşvik etmeleri ve çocuklarına doğru beslenmenin neden önemli olduğunu anlatmaları gerekmektedir.
Modern yaşamın getirdiği hızlı tempo ve hazır gıda tüketiminin artışı, çocukların beslenme alışkanlıklarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Hazır gıdalar genellikle yüksek oranda şeker, yağ ve tuz içermektedir ve bu tür besinlerin sürekli tüketimi çocuklarda obezite, diyabet gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bununla birlikte, çocukların ihtiyaç duyduğu vitamin ve minerallerin yetersiz alınması durumunda, büyüme ve gelişme gerilikleri ortaya çıkabilir. Fast food tarzı yiyeceklerin cazibesi ve medya tarafından sürekli olarak bu yiyeceklerin reklamının yapılması, çocukların sağlıksız beslenme alışkanlıkları geliştirmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle ebeveynlerin ve eğitimcilerin, çocuklara doğru beslenme alışkanlıklarını kazandırmak için daha fazla çaba göstermesi gerekmektedir.
Çocuklarda Dengeli Beslenmenin Temel İlkeleri
1. Dengeli Bir Kahvaltı ile Güne Başlayın
Çocukların güne enerjik başlaması için kahvaltı oldukça önemlidir. Kahvaltıda protein, karbonhidrat, sağlıklı yağlar ve vitaminlerin bir arada bulunmasına dikkat edilmelidir. Örneğin:
- Tam tahıllı ekmek
- Peynir, yumurta veya süt gibi protein kaynakları
- Taze meyve veya sebze
- Birkaç ceviz ya da badem gibi sağlıklı yağ içeren besinler.
Bu şekilde hazırlanan kahvaltılar çocukların zihinsel ve fiziksel performansını artırır.
2. Farklı Gıda Gruplarını Dengeli Şekilde Tüketmek
Çocukların büyüme ve gelişme sürecinde farklı gıda gruplarından dengeli bir şekilde tüketmesi gerekir. Her öğünde şu gruplara yer verilmelidir:
- Protein: Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller.
- Karbonhidrat: Tam tahıllar, esmer pirinç, bulgur.
- Sağlıklı Yağlar: Zeytinyağı, avokado, yağlı tohumlar.
- Vitamin ve Mineraller: Meyve ve sebzeler.
Bu dengeli dağılım, çocukların ihtiyaç duyduğu tüm besin öğelerini almasını sağlar.
3. Şeker ve İşlenmiş Gıdalardan Uzak Durun
Çocukların sağlığı için şekerli içecekler, abur cuburlar ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır. Bunun yerine:
- Taze meyve dilimleri
- Yoğurtlu meyve karışımları
- Ev yapımı atıştırmalıklar gibi sağlıklı alternatifler sunulabilir.
Bu tür besinler, çocukların enerji seviyelerini düzenler ve obezite riskini azaltır.
4. Su Tüketimine Önem Verin
Çocukların su tüketimi, sağlıklı beslenmenin temel taşlarından biridir. Gazlı içecekler ve meyve sularından ziyade, her öğünde su içmeye teşvik edilmelidir. Günde 6-8 bardak su tüketimi, vücudun sıvı dengesini korumasına yardımcı olur.
5. Ara Öğünlerde Sağlıklı Seçenekler Sunun
Çocukların gün içinde enerji kaybını önlemek ve kan şekerini dengelemek için ara öğünler önemlidir. Ara öğünlerde:
- Kuruyemişler
- Yoğurt
- Taze ya da kuru meyveler
- Sebze çubukları gibi seçenekler tercih edilebilir.
Bu tür atıştırmalıklar, çocukların ana öğünlere kadar tok kalmasına yardımcı olur.
6. Porsiyon Kontrolüne Dikkat Edin
Çocukların yemek porsiyonlarının yaşına ve fiziksel aktivite seviyesine uygun olması önemlidir. Fazla büyük porsiyonlar obezite riskini artırabilirken, yetersiz porsiyonlar büyüme geriliğine neden olabilir. Çocukların ne kadar yediğine değil, dengeli beslenip beslenmediklerine odaklanılmalıdır.
7. Beslenme Alışkanlıklarında Aile Rol Modeli Olun
Çocuklar, ebeveynlerini örnek alır. Bu nedenle, ailenin de sağlıklı beslenme alışkanlıklarına sahip olması büyük önem taşır. Birlikte yemek yemek, sağlıklı gıdalar hazırlamak ve abur cuburlardan uzak durmak, çocukların doğru alışkanlıklar kazanmasına yardımcı olur.
8. Çocukları Beslenme Konusunda Bilinçlendirin
Çocuklara sağlıklı beslenmenin neden önemli olduğunu anlatmak, bu alışkanlıkları kazanmalarını kolaylaştırır. Renkli tabaklarla eğlenceli sunumlar yaparak, yemek saatlerini cazip hale getirebilirsiniz. Ayrıca, market alışverişine veya yemek hazırlığına çocukları da dahil ederek, onları sürece dahil edebilirsiniz.
Bu ilkeler, çocukların hem bedensel hem de zihinsel sağlıklarını destekleyen dengeli bir beslenme düzeni oluşturmak için temel rehber niteliğindedir.
Çocuklarda Sağlıklı Diyet İçin Önerilen Besin Grupları
1. Tahıllar ve Tam Tahıllı Gıdalar
Tahıllar, çocuklar için enerji kaynağı olarak önemli bir rol oynar. Tam tahıllı ekmek, kahverengi pirinç, tam buğday makarna ve yulaf gibi tam tahıllı ürünler, lif, B vitamini ve mineral bakımından zengindir. Rafine tahılların aksine tam tahıllar, çocuğunuzun uzun süre tok kalmasını sağlar ve sindirimi destekler. Günde birkaç porsiyon tam tahıllı ürün tüketimi, büyüme ve enerji için gereklidir.
2. Sebzeler
Sebzeler, vitamin, mineral ve lif açısından en zengin besin gruplarından biridir. Çocukların günlük beslenme düzeninde yeşil yapraklı sebzeler, havuç, brokoli, kabak gibi çeşitli renklerde sebzelere yer verilmelidir. Farklı renklerde sebzeler tüketmek, çocuğun bağışıklık sistemini güçlendirecek çeşitli besin ögelerinin alınmasını sağlar. Buharda pişirme gibi sağlıklı pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.
3. Meyveler
Meyveler, doğal şeker, vitamin ve antioksidan kaynağıdır. Elma, muz, portakal, çilek, karpuz gibi taze meyveler çocukların tatlı ihtiyacını sağlıklı bir şekilde karşılamalarına yardımcı olur. Meyve suları yerine taze meyve tüketimi tercih edilmelidir, çünkü meyve suları genellikle lif içermez ve fazla şeker içerebilir.
4. Protein Kaynakları
Proteinler, kas ve doku gelişimi için temel yapı taşlarıdır. Et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller ve tofu gibi protein açısından zengin gıdalar günlük diyetin bir parçası olmalıdır. Özellikle balık, omega-3 yağ asitleri bakımından zengindir ve beyin gelişimine katkı sağlar. Haftada en az iki kez balık tüketimi önerilir. Ayrıca, kırmızı et tüketimi sınırlı tutulmalı ve yağsız etler tercih edilmelidir.
5. Süt ve Süt Ürünleri
Süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünleri, çocukların kemik gelişimi için gerekli olan kalsiyum ve D vitamini açısından oldukça önemlidir. Günlük iki ila üç porsiyon süt veya süt ürünü tüketimi önerilir. Düşük yağlı veya yağsız süt ürünleri, daha az doymuş yağ içerdiği için daha sağlıklı bir seçenek olabilir.
6. Sağlıklı Yağlar
Yağlar, çocukların enerji ihtiyacını karşılamanın yanı sıra beyin gelişimi için de gereklidir. Avokado, zeytinyağı, fındık, ceviz ve balık gibi sağlıklı yağ kaynakları, doymamış yağlar içerir ve kalp sağlığını destekler. Trans yağlar ve aşırı doymuş yağlardan kaçınılmalıdır.
7: Su ve Sıvı Tüketimi
Su, çocuklar için en önemli içecektir ve vücudun doğru çalışması için gereklidir. Şekerli içecekler yerine su, süt veya doğal şekersiz içecekler tercih edilmelidir. Gün boyunca düzenli su tüketimi, enerji seviyesini korumak ve sağlıklı bir metabolizma için önemlidir.
8. Atıştırmalıklar
Sağlıklı atıştırmalıklar, çocukların gün içinde enerji seviyelerini dengede tutmasına yardımcı olur. Taze meyve dilimleri, yoğurt, tam tahıllı krakerler, fındık veya ev yapımı granola gibi sağlıklı seçenekler, çocuğunuzun abur cubur tüketimini azaltabilir.
Bu besin gruplarının dengeli bir şekilde bir araya getirilmesi, çocukların büyüme ve gelişme süreçlerini destekler ve sağlıklı bir yaşam tarzı için temel oluşturur.
Çocuklarda Sağlıklı Beslenme Alışkanlıklarının Geliştirilmesi
1. Sağlıklı Beslenmenin Önemi Çocuklara Nasıl Anlatılır?
Çocukların dengeli beslenme alışkanlıklarını kazanmaları için öncelikle neden sağlıklı beslenmenin önemli olduğunu anlamaları gerekir. Onlara basit ve eğlenceli bir dille, vücutlarının sağlıklı büyümesi, güçlü olması ve hastalıklardan korunması için doğru besinlere ihtiyacı olduğunu anlatabilirsiniz. Ayrıca, besinlerin vücuttaki farklı görevlerini (örneğin, süt ve süt ürünlerinin kemik gelişimine faydaları) açıklayarak beslenmenin somut faydalarını vurgulayabilirsiniz.
2. Model Olmanın Önemi
Çocuklar, çevrelerindeki yetişkinleri örnek alarak alışkanlıklar geliştirirler. Bu nedenle, ebeveynlerin ve öğretmenlerin sağlıklı beslenme alışkanlıklarını benimsemesi büyük önem taşır. Evde sebze ve meyve tüketimine özen göstermek, sağlıksız atıştırmalıkların yerine besleyici alternatifler sunmak ve düzenli öğün alışkanlıklarını sürdürmek, çocuklar için olumlu bir örnek teşkil eder.
3. Yavaş ve Kademeli Değişiklikler
Çocukların mevcut beslenme alışkanlıklarını tamamen değiştirmek yerine, sağlıklı alternatifleri yavaş yavaş tanıtmak daha etkili bir yöntemdir. Örneğin, çikolatalı atıştırmalıkların yerine kuru meyve ve kuruyemiş gibi daha sağlıklı seçenekler sunabilirsiniz. Ayrıca, bir anda tüm sevilen yiyecekleri yasaklamak yerine, bunları sağlıklı seçeneklerle dengelemek çocukların motivasyonunu artırabilir.
4. Eğlenceli ve Katılımcı Bir Yaklaşım
Çocukların sağlıklı beslenmeye daha fazla ilgi duymaları için sürece aktif bir şekilde katılmalarını sağlayabilirsiniz. Örneğin:
- Birlikte sağlıklı yemek tarifleri hazırlamak.
- Pazarda veya markette sebze ve meyve seçimi yaparken onları dahil etmek.
- Renkli ve eğlenceli tabaklar hazırlayarak besinlerin sunumunu cazip hale getirmek.
Bu tür etkinlikler, çocukların sağlıklı besinlere olan ilgisini artırır ve yeni tatları denemeye teşvik eder.
5. Dengeli Bir Öğün Planı Oluşturma
Çocuklara dengeli bir öğün planı oluşturmayı öğretmek, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının temelini atar. Öğünlerde şu unsurların dengeli bir şekilde bulunmasına özen gösterin:
- Protein: Et, tavuk, balık, yumurta, baklagiller.
- Karbonhidrat: Tam tahıllı ekmek, pilav, makarna.
- Yağlar: Zeytinyağı, avokado, fındık gibi sağlıklı yağ kaynakları.
- Vitamin ve Mineraller: Sebze ve meyveler.
- Süt ve Süt Ürünleri: Süt, yoğurt, peynir gibi kalsiyum açısından zengin besinler.
6. Sağlıksız Alışkanlıkların Azaltılması
Çocukların aşırı şekerli, tuzlu ve işlenmiş gıdalar tüketmesini sınırlamak da sağlıklı alışkanlıkların bir parçasıdır. Bunun yerine, ev yapımı atıştırmalıklar veya doğal tatlandırıcılarla hazırlanmış yiyecekler sunabilirsiniz. Ayrıca, fast food gibi besinlerin tüketimini azaltarak çocukların doğal ve taze gıdalara yönelmesini teşvik edebilirsiniz.
7. Pozitif Yaklaşım ve Ödüllendirme
Sağlıklı beslenme alışkanlıklarını pekiştirmek için çocukları pozitif bir şekilde teşvik etmek önemlidir. Örneğin, yeni bir sebzeyi denediklerinde onları övmek veya küçük bir başarı ödülü sunmak, süreci eğlenceli hale getirebilir. Ancak, ödüllerin sağlıklı alışkanlıklarla uyumlu olması (örneğin, bir aile yürüyüşü veya bir park gezisi) önemlidir.
8. Eğitim ve Farkındalık
Çocuklara sağlıklı beslenmeyle ilgili temel bilgiler vermek, farkındalık geliştirmelerine yardımcı olur. Okullarda beslenme eğitimi programlarının uygulanması, dengeli beslenmenin önemini anlatan hikaye kitapları okunması veya interaktif oyunlarla bu bilginin pekiştirilmesi, çocukların bu konuda bilinçlenmesini sağlar.
Bu başlıklar altında, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazandırılması hem eğlenceli hem de sürdürülebilir hale getirilebilir.
Sağlıksız Beslenmenin Çocuklar Üzerindeki Etkileri
Dengesiz ve yetersiz beslenme, çocuklar üzerinde kısa ve uzun vadeli birçok olumsuz etkiye yol açabilir. Bu etkiler, çocukların hem fiziksel hem de zihinsel gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Sağlıksız beslenmenin başlıca etkileri şunlardır:
- Obezite: Sağlıksız ve dengesiz beslenen çocuklarda aşırı kilo alımı ve obezite riski artar. Obezite, çocukluk döneminde başlayan ve ilerleyen yaşlarda çeşitli sağlık sorunlarına yol açan ciddi bir problemdir. Obez çocuklar, diyabet, kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon gibi hastalıklara yatkın hale gelirler.
- Zihinsel Gelişim Geriliği: Yetersiz beslenme, çocukların beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Özellikle erken çocukluk döneminde yeterli protein, omega-3 ve diğer vitamin-mineral alımı beyin gelişimi için gereklidir. Bu besinlerin eksik alınması, öğrenme güçlükleri ve konsantrasyon sorunlarına yol açabilir.
- Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması: Yetersiz ve dengesiz beslenen çocuklarda bağışıklık sistemi zayıflar ve sık hastalanma eğilimi ortaya çıkar. Vücudun hastalıklara karşı direnci azalır, enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelir.
Sonuç
Çocuklar için dengeli beslenme, sağlıklı büyüme ve gelişim için kritik bir rol oynamaktadır. Ebeveynler, çocuklarının sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmasına yardımcı olmak için besin çeşitliliğini sağlamalı, dengeli öğünler sunmalı ve sağlıklı atıştırmalıklar tercih etmelidir. Çocukların büyüme çağında ihtiyaç duyduğu enerji ve besin öğelerini doğru bir şekilde karşılamaları, onların gelecekte de sağlıklı bir birey olmalarını destekler. Sağlıklı beslenmenin önemi, yalnızca fiziksel sağlık açısından değil, aynı zamanda çocukların bilişsel gelişimleri ve sosyal hayatları açısından da büyük bir öneme sahiptir.
Referanslar:
- Çocuklar için Dengeli Beslenme Önerileri Nelerdir?
- Birch, L. L., & Fisher, J. O. (1998). Development of eating behaviors among children and adolescents. Pediatrics, 101(Supplement 2), 539-549.
- Story, M., Neumark-Sztainer, D., & French, S. (2002). Individual and environmental influences on adolescent eating behaviors. Journal of the American Dietetic Association, 102(3), S40-S51.
- Nicklas, T. A., Baranowski, T., Cullen, K. W., & Berenson, G. (2001). Eating patterns, dietary quality, and obesity. Journal of the American College of Nutrition, 20(6), 599-608.
- Skinner, J. D., Carruth, B. R., Wendy, B., & Ziegler, P. J. (2001). Children’s food preferences: A longitudinal analysis. Journal of the American Dietetic Association, 101(7), 850-855.
- Patrick, H., & Nicklas, T. A. (2005). A review of family and social determinants of children’s eating patterns and diet quality. Journal of the American College of Nutrition, 24(2), 83-92.
- Fisher, J. O., & Birch, L. L. (1999). Restricting access to foods and children’s eating. Appetite, 32(3), 405-419.
- Ventura, A. K., & Birch, L. L. (2008). Does parenting affect children’s eating and weight status? International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 5(1), 15.
- World Health Organization (2003). Diet, nutrition, and the prevention of chronic diseases. World Health Organization Technical Report Series, 916.
- Krebs, N. F., & Jacobson, M. S. (2003). Prevention of pediatric overweight and obesity. Pediatrics, 112(2), 424-430.
- Ogden, C. L., Carroll, M. D., Curtin, L. R., Lamb, M. M., & Flegal, K. M. (2010). Prevalence of high body mass index in US children and adolescents, 2007-2008. JAMA, 303(3), 242-249.
- Drewnowski, A., & Specter, S. E. (2004). Poverty and obesity: The role of energy density and energy costs. American Journal of Clinical Nutrition, 79(1), 6-16.
- Gidding, S. S., Dennison, B. A., Birch, L. L., Daniels, S. R., Gilman, M. W., Lichtenstein, A. H., … & Van Horn, L. (2006). Dietary recommendations for children and adolescents: A guide for practitioners. Pediatrics, 117(2), 544-559.
- McGowan, L., Croker, H., Wardle, J., & Cooke, L. J. (2012). Environmental and individual determinants of core and non-core food and drink intake in preschool-aged children in the United Kingdom. European Journal of Clinical Nutrition, 66(3), 322-328.
- Birch, L. L., Fisher, J. O., & Davison, K. K. (2003). Learning to overeat: Maternal use of restrictive feeding practices promotes girls’ eating in the absence of hunger. The American Journal of Clinical Nutrition, 78(2), 215-220.
- Savage, J. S., Fisher, J. O., & Birch, L. L. (2007). Parental influence on eating behavior: Conception to adolescence. The Journal of Law, Medicine & Ethics, 35(1), 22-34.
- Larson, N., & Story, M. (2009). A review of environmental influences on food choices. Annals of Behavioral Medicine, 38(Suppl 1), S56-S73.
- Daniels, S. R., & Greer, F. R. (2008). Lipid screening and cardiovascular health in childhood. Pediatrics, 122(1), 198-208.
- Rolland-Cachera, M. F., Deheeger, M., Maillot, M., & Bellisle, F. (2006). Early adiposity rebound: Causes and consequences for obesity in children and adults. International Journal of Obesity, 30(S4), S11-S17.
- Singh, A. S., Mulder, C., Twisk, J. W., Van Mechelen, W., & Chinapaw, M. J. (2008). Tracking of childhood overweight into adulthood: A systematic review of the literature. Obesity Reviews, 9(5), 474-488.
- Taveras, E. M., Gillman, M. W., Kleinman, K., Rich-Edwards, J. W., & Rifas-Shiman, S. L. (2010). Reducing racial/ethnic disparities in childhood obesity: The role of early life risk factors. JAMA Pediatrics, 164(8), 845-850.
- Johnson, R. K., Appel, L. J., Brands, M., Howard, B. V., Lefevre, M., Lustig, R. H., … & Wylie-Rosett, J. (2009). Dietary sugars intake and cardiovascular health: A scientific statement from the American Heart Association. Circulation, 120(11), 1011-1020.
- Lytle, L. A. (2009). Examining the etiology of childhood obesity: The IDEA study. American Journal of Preventive Medicine, 36(1), 43-49.
- Wang, Y., & Lobstein, T. (2006). Worldwide trends in childhood overweight and obesity. International Journal of Pediatric Obesity, 1(1), 11-25.
- Popkin, B. M. (2001). The nutrition transition and obesity in the developing world. Journal of Nutrition, 131(3), 871S-873S.
- Dennison, B. A., Rockwell, H. L., & Baker, S. L. (1997). Excess fruit juice consumption by preschool-aged children is associated with short stature and obesity. Pediatrics, 99(1), 15-22.
- Ritchie, L. D., Ivey, S. L., Woodward-Lopez, G., & Crawford, P. B. (2003). Alarming trends in pediatric overweight and obesity. Nutrition Reviews, 61(8), 294-299.
- Baranowski, T., Cullen, K. W., & Baranowski, J. (1999). Psychosocial correlates of dietary intake: Advancing dietary intervention. Annual Review of Nutrition, 19(1), 17-40.
- Drewnowski, A., & Darmon, N. (2005). Food choices and diet costs: An economic analysis. The Journal of Nutrition, 135(4), 900-904.
- Birch, L. L. (1999). Development of food preferences. Annual Review of Nutrition, 19(1), 41-62.
- Daniels, S. R. (2006). The consequences of childhood overweight and obesity. The Future of Children, 16(1), 47-67.
- Hall, K. D., Heymsfield, S. B., Kemnitz, J. W., Klein, S., Schoeller, D. A., & Speakman, J. R. (2012). Energy balance and its components: Implications for body weight regulation. The American Journal of Clinical Nutrition, 95(4), 989-994.
- Monasta, L., Batty, G. D., Cattaneo, A., Lutje, V., Ronfani, L., Van Lenthe, F. J., & Brug, J. (2010). Early-life determinants of overweight and obesity: A review of systematic reviews. Obesity Reviews, 11(10), 695-708.
- Taylor, R. W., Gold, E., Manning, P., & Goulding, A. (1997). Body fat percentages measured by dual-energy X-ray absorptiometry corresponding to recently recommended body mass index cutoffs for overweight and obesity in children and adolescents aged 3–18 y. The American Journal of Clinical Nutrition, 76(6), 1416-1421.
- Sahoo, K., Sahoo, B., Choudhury, A. K., Sofi, N. Y., Kumar, R., & Bhadoria, A. S. (2015). Childhood obesity: Causes and consequences. Journal of Family Medicine and Primary Care, 4(2), 187.
- Ebbeling, C. B., Pawlak, D. B., & Ludwig, D. S. (2002). Childhood obesity: Public-health crisis, common sense cure. The Lancet, 360(9331), 473-482.
- https://scholar.google.com/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
