100 / 100

İnsan vücudu, kanın dokulara oksijen ve besin taşımak gibi hayati bir görev üstlendiği karmaşık bir damar ağına sahiptir. Ancak zamanla bu hayati ağda çeşitli yapısal bozukluklar meydana gelebilir. Ateroskleroz ve arteriyoskleroz, genellikle “damar sertliği” olarak anılan bu bozuklukların temelinde yer alır. Ateroskleroz, arter duvarlarında yağ birikimi ve plak oluşumu ile kendini gösterirken, arteriyoskleroz arter duvarlarının sertleşmesi ve elastikiyet kaybı ile karakterizedir. Bu durumlar, yalnızca bireyin sağlığını olumsuz etkilemekle kalmaz, aynı zamanda kalp krizi, felç ve diğer kardiyovasküler hastalıklar gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Ateroskleroz ve Arteriyoskleroz: Damar Sertliği 2025

Ateroskleroz ve arteriyoskleroz, dünya genelinde önde gelen ölüm nedenlerinden biri olan kardiyovasküler hastalıkların başlıca sebepleri arasında yer alır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl milyonlarca insan bu hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Modern yaşam tarzı, yüksek yağlı beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite eksikliği ve stres gibi faktörler bu hastalıkların yaygınlığını artırmaktadır. Bu nedenle, damar sertliğinin fizyolojik temellerini anlamak, önleme ve tedavi yaklaşımları geliştirmek için kritik bir önem taşımaktadır.

Ateroskleroz ve arteriyoskleroz, genellikle sinsi bir şekilde ilerler ve erken evrelerde herhangi bir belirti göstermeyebilir. Ancak yıllar içinde bu durum, damar lümeninin daralmasına, kan akışının azalmasına ve hayati organların yeterince beslenememesine neden olur. Örneğin, kalp damarlarında meydana gelen tıkanmalar anjina pektoris (göğüs ağrısı) ve miyokard enfarktüsü (kalp krizi) gibi durumlara yol açabilir. Beyni besleyen arterlerdeki daralmalar ise iskemik felç riskini artırır. Bu süreçte inflamasyon, oksidatif stres ve kolesterol metabolizması gibi mekanizmaların önemli bir rol oynadığı bilinmektedir.

Damar sertliği, bireylerin yaşam tarzlarında yapacakları basit değişikliklerle önlenebilir veya ilerlemesi yavaşlatılabilir bir hastalıktır. Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz, sigaradan uzak durma ve stresten kaçınma gibi faktörler, bu süreci yavaşlatmada etkili rol oynar. Bununla birlikte, toplumda hastalık hakkında yeterli bilgiye sahip olunmaması, önleme çabalarının önündeki en büyük engellerden biridir. Bu nedenle, ateroskleroz ve arteriyosklerozun fizyolojik mekanizmalarının ve risk faktörlerinin anlaşılması, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde büyük önem taşır.

Ateroskleroz Nedir?

Ateroskleroz, arter duvarlarının iç yüzeyinde plak adı verilen yağ, kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerin birikmesiyle karakterize kronik bir damar hastalığıdır. Bu birikim, damarların elastikiyetini kaybetmesine ve daralmasına yol açar, böylece kan akışı sınırlanır ve dokulara yeterli oksijen ve besin taşınamaz. Plak oluşumu genellikle yavaş ve uzun bir süreçtir, başlangıçta belirti göstermeyebilir, ancak zamanla ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Örneğin, ateroskleroz koroner arterlerde meydana geldiğinde kalp krizi riskini artırır; beyindeki damarları etkilediğinde ise felce yol açabilir.

Bu hastalık genellikle ilerleyen yaşla, sağlıksız beslenme, sigara kullanımı, hareketsizlik, yüksek tansiyon, diyabet ve genetik yatkınlık gibi risk faktörleriyle ilişkilendirilir. Ateroskleroz, modern yaşam tarzının bir sonucu olarak giderek yaygınlaşmakta ve ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Tedavi ve önleme için erken teşhis, sağlıklı bir yaşam tarzı ve tıbbi müdahaleler büyük önem taşır.

Ateroskleroz Belirtileri Nelerdir?

Ateroskleroz genellikle sinsi bir şekilde ilerler ve erken dönemlerinde herhangi bir belirtiye yol açmayabilir. Ancak damarlar ciddi şekilde daraldığında veya tıkandığında belirti ve semptomlar ortaya çıkar. Belirtiler, hangi arterlerin etkilendiğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İşte damar sertliği belirtileri:

1. Kalp Damarlarının (Koroner Arterlerin) Etkilenmesi

Angina (Göğüs Ağrısı): Göğüsün orta kısmında baskı, sıkışma veya yanma hissi olarak tanımlanır. Fiziksel aktivite veya stres sırasında artabilir ve dinlenme ile hafifler.
Nefes Darlığı: Kalbin yeterince kan pompalayamaması sonucu oksijen yetersizliğine bağlı olarak nefes darlığı görülebilir.
Kalp Krizi (Miyokard İnfarktüsü): Koroner arterlerin tamamen tıkanması sonucunda ortaya çıkar. Şiddetli göğüs ağrısı, sol kola, boyuna veya çeneye yayılan ağrı, bulantı ve soğuk terleme gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

2. Beyin Damarlarının Etkilenmesi

Geçici İskemik Atak (TIA): Beyne giden kan akışında geçici azalma nedeniyle kısa süreli felç benzeri belirtiler ortaya çıkar. Konuşma güçlüğü, bir tarafın aniden güçsüzleşmesi, baş dönmesi gibi semptomlarla kendini gösterebilir.
İnme (Felç): Beyne giden kan akışının tamamen kesilmesiyle meydana gelir. Ani ve kalıcı konuşma kaybı, yüz veya vücudun bir tarafında uyuşma ya da felç oluşabilir.

3. Bacak ve Kollardaki Damarların Etkilenmesi (Periferik Arter Hastalığı)

Kladikasyon (Ağrılı Yürüme): Yürüyüş sırasında bacaklarda ağrı, kramplar veya güçsüzlük hissi. Dinlenmeyle geçer, ancak ilerleyen durumlarda dinlenme halinde de ağrı görülebilir.
Soğukluk ve Solgunluk: Ayaklar veya eller soğuk hissedilebilir ve normalden daha soluk görünebilir.
Yavaş İyileşen Yaralar: Ayaklarda veya bacaklarda oluşan yaraların iyileşmesi zorlaşabilir, bu da enfeksiyon riskini artırabilir.

4. Böbrek Damarlarının Etkilenmesi

Yüksek Tansiyon: Böbrek damarlarının daralması, böbreklere yeterli kan akışını engelleyerek kan basıncını artırabilir.
Böbrek Yetmezliği: İleri durumlarda böbrek fonksiyonlarının bozulması, toksinlerin birikmesine ve genel sağlık durumunun kötüleşmesine neden olabilir.

5. Genel Belirtiler

Yorgunluk: Dokuların yeterli oksijen ve besin alımının sağlanamaması sonucunda enerji seviyelerinde düşüş ve kronik yorgunluk görülebilir.
Baş Dönmesi: Beyne yeterli kan gitmemesi nedeniyle baş dönmesi veya sersemlik hissi oluşabilir.
Ereksiyon Problemleri: Erkeklerde pelvik bölgeye kan akışının azalması, ereksiyon sorunlarına yol açabilir.

6. Ani Belirtiler

Ateroskleroz genellikle uzun yıllar boyunca yavaş yavaş gelişse de, ani ve ciddi belirtilere yol açabilir. Örneğin:

Kalp krizi
İnme
Ani periferik damar tıkanıklığı

Belirtilerin Önemine Dikkat

Ateroskleroz belirtileri genellikle bir organın veya bölgenin ciddi şekilde etkilenmesiyle fark edilir hale gelir. Bu nedenle, risk faktörleri (örneğin yüksek tansiyon, sigara kullanımı, obezite, diyabet) olan bireylerin düzenli sağlık kontrolleri yaptırması önemlidir. Erken teşhis, aterosklerozun ilerlemesini yavaşlatmak veya durdurmak için kritik bir öneme sahiptir.

Bu belirtilerle karşılaşıldığında hemen bir sağlık uzmanına başvurulması, olası komplikasyonların önlenmesi açısından hayati önem taşır.

Ateroskleroz Nedenleri Nelerdir? Ateroskleroz Neden Olur?

Ateroskleroz, damarların iç yüzeyinde yağ, kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerin birikmesiyle oluşan plakların damarların daralmasına ve sertleşmesine yol açtığı bir hastalıktır. Bu durumun nedenleri, genetik faktörlerden yaşam tarzına kadar geniş bir yelpazeye yayılır. Aşağıda, damar sertliği nedenleri detaylı bir şekilde açıklanmıştır:

1. Yüksek Kolesterol Seviyeleri

Aterosklerozun başlıca nedenlerinden biri yüksek LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) kolesterol düzeyleridir. LDL, “kötü kolesterol” olarak adlandırılır ve damar duvarlarında plak oluşumuna katkıda bulunur. HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein), “iyi kolesterol” olarak bilinir ve fazla kolesterolü damarlardan uzaklaştırmaya yardımcı olur. Ancak HDL seviyelerinin düşük olması ateroskleroz riskini artırabilir.

2. Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon)

Yüksek kan basıncı, damar duvarlarının zarar görmesine neden olabilir. Hasarlı damar duvarları, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesi için uygun bir zemin hazırlar. Ayrıca, yüksek tansiyon damarların esnekliğini kaybetmesine yol açarak ateroskleroz gelişimini hızlandırabilir.

3. Sigara Kullanımı

Sigara içmek, damarların yapısında doğrudan zarara yol açar. Tütün dumanında bulunan kimyasallar, damar duvarlarında iltihaplanmaya neden olabilir ve plak oluşumunu tetikleyebilir. Aynı zamanda sigara içmek, kandaki LDL kolesterol seviyelerini artırırken HDL kolesterolü düşürür, bu da ateroskleroz riskini artırır.

4. Diyabet

Kan şekerinin uzun süreli yüksek seviyelerde olması, damar duvarlarına zarar vererek ateroskleroz gelişimine zemin hazırlar. Diyabetli bireylerde, ateroskleroz riski genellikle daha yüksektir çünkü insülin direnci ve kan şekeri kontrolündeki yetersizlik, damarların daha hızlı hasar görmesine yol açar.

5. Obezite ve Metabolik Sendrom

Aşırı kilo, vücutta inflamasyonu artırarak ve kan lipid seviyelerini olumsuz etkileyerek ateroskleroz riskini yükseltir. Metabolik sendrom, yüksek kan basıncı, yüksek kan şekeri, aşırı karın yağı ve anormal kolesterol düzeylerinin bir kombinasyonudur ve aterosklerozun gelişiminde önemli bir rol oynar.

6. Fiziksel Aktivite Eksikliği

Sedanter yaşam tarzı, obezite, diyabet ve yüksek kolesterol gibi risk faktörlerini artırarak ateroskleroz gelişimine katkıda bulunur. Egzersiz eksikliği ayrıca kan dolaşımını azaltabilir ve damarların elastikiyetini kaybetmesine neden olabilir.

7. Genetik ve Ailevi Yatkınlık

Ailede ateroskleroz geçmişi olan bireyler, genetik yatkınlık nedeniyle hastalığa daha yüksek bir risk altında olabilirler. Genetik faktörler, kolesterol metabolizmasını ve damar sağlığını doğrudan etkileyebilir.

8. Kötü Beslenme Alışkanlıkları

Yüksek doymuş yağ, trans yağ ve şeker içeren bir diyet, LDL kolesterol seviyelerini artırır ve damarların zarar görmesine neden olabilir. Ayrıca, yeterli miktarda meyve, sebze ve lif tüketilmemesi de damar sağlığını olumsuz etkiler.

9. İltihaplanma ve Oksidatif Stres

Vücutta kronik iltihaplanma ve serbest radikallerin artışı, damar duvarlarında hasara yol açabilir. Bu durum, plakların oluşumunu tetikleyen bir dizi biyokimyasal reaksiyona neden olur.

10. Yaşlanma

Yaş ilerledikçe damarlar doğal olarak sertleşmeye ve esnekliğini kaybetmeye meyilli hale gelir. Bu durum, ateroskleroz riskinin yaşla birlikte artmasının nedenlerinden biridir.

11. Hormonel Değişiklikler

Kadınlarda menopoz sonrası azalan östrojen seviyeleri, damar sağlığını olumsuz etkileyebilir. Östrojen, damar duvarlarının elastikiyetini korumasına yardımcı olduğundan, menopoz sonrası kadınlarda ateroskleroz riski artabilir.

Aterosklerozun Nedenlerini Azaltmak İçin Önlemler

Ateroskleroz riskini azaltmak için yaşam tarzı değişiklikleri kritik öneme sahiptir. Dengeli bir diyet, düzenli egzersiz, sigarayı bırakma ve stres yönetimi gibi adımlar, hastalığın önlenmesinde önemli bir rol oynar. Ayrıca, düzenli sağlık kontrolleriyle tansiyon, kolesterol ve kan şekeri seviyelerinin izlenmesi, erken müdahaleye olanak tanır.

Risk Faktörleri

Zamanla damarlarda sertleşme meydana gelir. Yaşlanma ateroskleroz için bir risk faktörüdür.

Ateroskleroz riskini artırabilecek diğer şeyler şunlardır:

Ailede erken kalp hastalığı öyküsü
Sağlıksız beslenme
Diyabet
Yüksek tansiyon
Yüksek kolestorol
Enflamasyonun bir belirteci olan yüksek düzeyde C-reaktif protein (CRP)
Egzersiz eksikliği
Obezite
Uyku apnesi
Sigara ve diğer tütün kullanımı

Komplikasyonları

Aterosklerozun komplikasyonları hangi arterlerin daraldığına veya tıkandığına bağlıdır.

Örneğin:

Koroner arter hastalığı. Ateroskleroz kalbinize yakın arterleri daralttığında, göğüs ağrısına (anjina), kalp krizine veya kalp yetmezliğine neden olabilecek koroner arter hastalığı gelişebilir.
Şah damarı hastalığı (Karotis Arter). Ateroskleroz beyninize yakın arterleri daralttığında karotis arter hastalığı gelişebilir. Bu, geçici iskemik atağa (TIA) veya felce neden olabilir.
Periferik arter hastalığı. Ateroskleroz kollarınızdaki veya bacaklarınızdaki atardamarları daralttığında, kollarınızda ve bacaklarınızda periferik arter hastalığı adı verilen kan akışı sorunları gelişebilir. Bu sizi sıcağa ve soğuğa karşı daha az duyarlı hale getirerek yanma veya donma riskini artırabilir. Nadiren kollara veya bacaklara kan akışının olmaması doku ölümüne (kangren) neden olabilir.
Anevrizmalar. Ateroskleroz aynı zamanda vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilecek ciddi bir komplikasyon olan anevrizmalara da neden olabilir. Anevrizma hastalarının çoğunda hiçbir belirti görülmez. Anevrizma bölgesinde ağrı ve zonklama meydana gelebilir ve tıbbi bir acil durumdur. Anevrizma patlarsa vücutta yaşamı tehdit eden kanamalara neden olabilir.
Kronik böbrek hastalığı. Ateroskleroz böbreklere giden arterlerin daralmasına neden olabilir. Bu arterlerin daralması oksijen açısından zengin kanın böbreklere ulaşmasını engeller. Böbreklerin atık ürünleri filtrelemek ve fazla sıvıyı uzaklaştırmak için yeterli kan akışına ihtiyacı vardır.

Önleme

Aterosklerozu tedavi etmek için önerilen sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri aynı zamanda onu önlemeye de yardımcı olur.

Bu yaşam tarzı değişiklikleri arterlerin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir:

Sigarayı bırakmak
Sağlıklı yiyecekler yemek
Düzenli egzersiz yapmak
Sağlıklı kiloyu korumak
Sağlıklı kan basıncını kontrol etmek ve sürdürmek
Sağlıklı kolesterol ve kan şekeri seviyelerini kontrol etmek ve korumak

Ateroskleroz Teşhisi Nasıl Konur?

Doktorunuz fizik muayene yapacak ve kişisel ve aile sağlık geçmişiniz hakkında sorular soracaktır. Kalp hastalıkları konusunda uzmanlaşmış bir doktora (kardiyolog) yönlendirilebilirsiniz. Doktorunuz, arterlerinizi bir stetoskopla dinlerken ıslık sesi (uğultu) duyabilir.

Damar sertliği teşhisi için, fizik muayenenin sonuçlarına bağlı olarak doktorunuz aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir veya daha fazla test önerebilir:

Kan testleri. Kan testleri genellikle kan şekeri ve kolesterol seviyelerini kontrol etmek için yapılır. Yüksek kan şekeri ve kolesterol seviyeleri ateroskleroz riskini artırır. Atardamarların iltihaplanmasıyla bağlantılı bir proteini kontrol etmek için bir C-reaktif protein (CRP) testi de yapılabilir.
Elektrokardiyogram (EKG veya EKG). Bu hızlı ve ağrısız test, kalbin elektriksel aktivitesini ölçer. EKG sırasında göğse, bazen de kollara veya bacaklara sensörler (elektrotlar) bağlanır. Kablolar, sensörleri sonuçları görüntüleyen veya yazdıran bir makineye bağlar. EKG , kalbe giden kan akışında azalma olup olmadığının belirlenmesine yardımcı olabilir.
Egzersiz stres testi. Belirtileriniz genellikle egzersiz sırasında ortaya çıkıyorsa sağlık uzmanınız bu testi önerebilir. Kalbiniz izlenirken koşu bandında yürüyecek veya sabit bisiklete bineceksiniz. Egzersiz, kalbin pompalanmasını çoğu günlük aktiviteye göre daha sert ve daha hızlı hale getirdiğinden, egzersiz stres testi, normalde gözden kaçabilecek kalp sorunlarını gösterebilir. Egzersiz yapamıyorsanız, size egzersizin kalbiniz üzerindeki etkisini taklit eden bir ilaç verilebilir.
Ekokardiyogram. Bu test, kalpteki kan akışını göstermek için ses dalgalarını kullanır. Bazen egzersiz stres testi ile yapılır.
Doppler ultrason. Sağlayıcınız, kolunuz veya bacağınızın çeşitli noktalarından kan basıncınızı ölçmek için özel bir ultrason cihazı (Doppler ultrason) kullanabilir. Bu ölçümler arterlerdeki kan akış hızını gösterebilir.
Ayak bileği-kol indeksi (ABI). Bu test, ayak bileğindeki kan basıncını koldaki kan basıncıyla karşılaştırır. Bacaklardaki ve ayaklardaki arterlerdeki aterosklerozu kontrol etmek için yapılır. Ayak bileği ve kol ölçüleri arasındaki farklılık, genellikle aterosklerozun neden olduğu periferik damar hastalığından kaynaklanıyor olabilir.
Kalp kateterizasyonu ve anjiyogram. Bu test koroner arterlerin daraldığını veya tıkalı olup olmadığını gösterebilir. Uzun, ince, esnek bir tüp (kateter), genellikle kasık veya el bileğindeki bir kan damarına yerleştirilir ve kalbe yönlendirilir. Boya kateterden kalpteki arterlere akar. Boya, test sırasında çekilen görüntülerde arterlerin daha net görünmesine yardımcı olur.
Koroner kalsiyum taraması. Kalp taraması olarak da adlandırılan bu test, kalbin ayrıntılı resimlerini oluşturmak için bilgisayarlı tomografi (BT) görüntülemeyi kullanır. Arter duvarlarında kalsiyum birikintilerini gösterebilir. Test sonuçları puan olarak verilmektedir. Kalsiyum mevcut olduğunda puan ne kadar yüksek olursa kalp hastalığı riski de o kadar yüksek olur.
Diğer görüntüleme testleri. Arterleri incelemek için manyetik rezonans anjiyografi (MRA) veya pozitron emisyon tomografisi (PET) de kullanılabilir. Bu testler, anevrizmaların yanı sıra büyük arterlerin sertleşmesini ve daralmasını da gösterebilir.

Ateroskleroz Tedavisi Nasıl Yapılır? Ateroskleroz Nasıl Tedavi Edilir?

Sağlıklı beslenme ve egzersiz gibi yaşam tarzı değişiklikleri, damar sertliği tedavisi için gereken tek şey olabilir. Ancak bazen ilaç tedavisi veya cerrahi işlemlere ihtiyaç duyulabilir.

Damar Sertliği İlaçları

Aterosklerozun etkilerini yavaşlatmak, hatta tersine çevirmek için birçok farklı ilaç mevcuttur. Tedavi için kullanılan bazı ilaçlar şunlardır:

Statinler ve diğer kolesterol ilaçları. Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterolün (“kötü” kolesterol) agresif bir şekilde düşürülmesi, arterlerdeki yağ birikintilerinin oluşumunu yavaşlatabilir, durdurabilir ve hatta tersine çevirebilir. Statinler genellikle kolesterolü düşürmek, arter sağlığını iyileştirmek ve aterosklerozu önlemek için kullanılır. Başka birçok kolesterol düşürücü ilaç türü vardır. Niasin, fibratlar ve safra asidi tutucuları içerirler. Birden fazla kolesterol ilacına ihtiyacınız olabilir.
Aspirin. Aspirin kanın incelmesine ve kan pıhtılarının önlenmesine yardımcı olur. Bazı kişilerde kalp krizi veya felçten birincil olarak korunmak için günlük düşük doz aspirin tedavisi önerilebilir. Aspirinin günlük kullanımının mide ve bağırsakta kanama gibi ciddi yan etkileri olabilir. Sağlık uzmanınızla konuşmadan günlük aspirin almaya başlamayın.
Kan basıncı ilaçları. Kan basıncını düşüren ilaçlar aterosklerozun tersine çevrilmesine yardımcı olmaz. Bunun yerine hastalıkla ilgili komplikasyonları önler veya tedavi ederler. Örneğin bazı tansiyon ilaçları kalp krizi riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Diğer ilaçlar. Ateroskleroz riskini artıran diyabet gibi diğer sağlık durumlarını kontrol etmek için ilaçlar reçete edilebilir. Egzersiz sırasında bacak ağrısı gibi spesifik semptomları tedavi etmek için de ilaçlar verilebilir.

Ateroskleroz Ameliyatı veya Diğer Prosedürler

Bazen tedavi için daha agresif tedaviye ihtiyaç duyulur. Şiddetli semptomlarınız veya tıkanıklığınız varsa, aşağıdakileri içeren bir prosedüre veya ameliyata ihtiyacınız olabilir:

Anjiyoplasti ve stent yerleştirilmesi. Perkütan koroner müdahale (PCI) olarak da adlandırılan bu prosedür, tıkalı veya tıkalı bir arterin açılmasına yardımcı olur. Uzun, ince, esnek bir tüp (kateter) genellikle kasık veya el bileğindeki bir kan damarına yerleştirilir ve tıkanıklığa yönlendirilir. Daha sonra arteri açmak için kateterin ucundaki bir balon şişirilebilir. Arteri açık tutmak için tipik olarak bir ağ tüpü (stent) kullanılır.
Endarterektomi. Bazen daralmış bir arterin duvarlarından plağı çıkarmak için ameliyat gerekir. İşlem boyundaki arterler (şah damarı arterleri) üzerinde yapıldığında buna karotis endarterektomi adı verilir.
Fibrinolitik tedavi. Bir arterdeki pıhtı kan akışını engelliyorsa, sağlayıcınız onu parçalamak için pıhtı çözücü bir ilaç kullanabilir.
Koroner arter bypass grefti (CABG) ameliyatı. Cerrah, kalpte kan için yeni bir yol oluşturmak üzere vücudun başka bir kısmından sağlıklı bir kan damarı alır. Kan daha sonra tıkalı veya daralmış koroner arterin etrafından dolaşır. CABG açık kalp ameliyatıdır. Genellikle yalnızca çok sayıda kalp atardamarı daralmış kişilerde yapılır.

Yaşam Tarzı ve Ev İlaçları

Belirli yaşam tarzı değişiklikleri yapmak arterlerin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir ve aterosklerozu önleyebilir veya yavaşlatabilir. Bu kalp-sağlıklı ipuçlarını deneyin:

Sigara içmeyin. Sigara içmek atardamarlara zarar verir. Sigara içmek koroner arter hastalığı için önemli bir risk faktörüdür. Nikotin kan damarlarını daraltır ve kalbi daha fazla çalışmaya zorlar. Sigara içmemek, kalp krizi gibi ateroskleroz komplikasyonları riskini azaltmanın en iyi yollarından biridir.
Haftanın çoğu günü egzersiz yapın. Düzenli egzersiz kan akışını iyileştirir, kan basıncını düşürür ve ateroskleroz ve kalp hastalığı riskini artıran durumların riskini azaltır. Haftada en az 150 dakika orta düzeyde aerobik aktivite veya 75 dakika şiddetli aerobik aktivite veya ikisinin bir kombinasyonunu yapın. Asansör yerine merdivenleri kullanabilir, öğle yemeği saatinizde bloğun etrafında yürüyebilir veya televizyon izlerken mekik veya şınav çekebilirsiniz.
Sağlıklı bir kiloyu koruyun. Aşırı kilolu olmak, aterosklerozun neden olduğu koroner arter hastalığı riskini artırır. Az miktarda kilo kaybetmek bile riski azaltmaya yardımcı olabilir.
Sağlıklı yiyecekler ye. Meyveler, sebzeler ve tam tahıllarla dolu ve rafine karbonhidratlar, şekerler, doymuş yağ ve sodyum açısından düşük, kalp açısından sağlıklı bir beslenme, kilonun, kan basıncının, kolesterolün ve kan şekerinin kontrol edilmesine yardımcı olabilir. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek kullanmayı deneyin. Atıştırmalık olarak bir elma, muz veya havuç çubukları alın. Tuz ve yağ miktarını kontrol etmek için beslenme etiketlerini okuyun. Zeytinyağı gibi tekli doymamış yağlar kullanın. Şekeri ve şeker ikamelerini azaltın veya bunlardan kaçının.
Stres Yönetimi. Duygusal stresi azaltmaya yardımcı olacak yollar bulun. Daha fazla egzersiz yapmak, farkındalık pratiği yapmak ve destek gruplarında başkalarıyla bağlantı kurmak stresi hafifletmenin yollarından bazılarıdır. Yoga veya derin nefes alma gibi rahatlama teknikleri de faydalı olabilir. Bu uygulamalar kan basıncını geçici olarak düşürebilir ve ateroskleroz gelişme riskini azaltabilir.

Yüksek kolesterolünüz, yüksek tansiyonunuz, diyabetiniz veya başka bir kronik hastalığınız varsa, durumu yönetmek ve genel sağlığı geliştirmek için sağlık uzmanınızla birlikte çalışın.

Alternatif Tıp

Bazı gıdaların ve bitkisel takviyelerin, ateroskleroz gelişimi için iki önemli risk faktörü olan yüksek kolesterol ve yüksek tansiyonu azaltmaya yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Etkili olabilecek alternatif ilaç takviyeleri ve ürünleri şunları içerir:

Alfa-linolenik asit
Arpa
Beta-sitosterol (takviyelerde ve Promise Activ gibi bazı margarinlerde bulunur)
Sarı psyllium (tohum kabuğunda ve Metamucil gibi ürünlerde bulunur)
Kalsiyum
Kakao
Balık Yağı
Sarımsak
Yeşil çay
Yulaf kepeği (yulaf ezmesi ve tam yulafta bulunur)
Sitostanol (takviyelerde ve Benecol gibi bazı margarinlerde bulunur)

Ateroskleroz tedavinize bunlardan veya diğer takviyelerden herhangi birini eklemeden önce sağlık uzmanınızla konuşun. Bazı takviyeler ilaçlarla etkileşime girerek zararlı yan etkilere neden olabilir.

Referanslar:

Ateroskleroz ve Arteriyoskleroz (Damar Sertliği)
Ross, R. (1999). Atherosclerosis—an inflammatory disease. New England Journal of Medicine, 340(2), 115-126.
Libby, P., Ridker, P. M., & Maseri, A. (2002). Inflammation and atherosclerosis. Circulation, 105(9), 1135-1143.
Lusis, A. J. (2000). Atherosclerosis. Nature, 407(6801), 233-241.
Hansson, G. K. (2005). Inflammation, atherosclerosis, and coronary artery disease. New England Journal of Medicine, 352(16), 1685-1695.
Virmani, R., Burke, A. P., Farb, A., & Kolodgie, F. D. (2006). Pathology of the vulnerable plaque. Journal of the American College of Cardiology, 47(8 Suppl), C13-C18.
Ross, R. (1993). The pathogenesis of atherosclerosis: a perspective for the 1990s. Nature, 362(6423), 801-809.
Libby, P. (2001). Managing the risk of atherosclerosis: the role of inflammation. Nature Medicine, 7(5), 551-557.
Stary, H. C. (2000). Lipid and macrophage accumulations in arteries of children and the development of atherosclerosis. American Journal of Clinical Nutrition, 72(5 Suppl), 1297S-1306S.
Steinberg, D., & Witztum, J. L. (1990). Lipoproteins and atherogenesis. Current Concepts. Journal of the American Medical Association, 264(23), 3047-3052.
Fuster, V., & Badimon, L. (1992). The pathogenesis of coronary artery disease and the acute coronary syndromes. New England Journal of Medicine, 326(4), 242-250.
McGill, H. C., & McMahan, C. A. (1998). Determinants of atherosclerosis in the young. American Journal of Cardiology, 82(10B), 30T-36T.
Tabas, I., & Bornfeldt, K. E. (2016). Intracellular and intercellular aspects of macrophage apoptosis in atherosclerosis. Circulation Research, 118(10), 1504-1516.
Schwartz, S. M., deBlois, D., & O’Brien, E. R. M. (1995). The intima: soil for atherosclerosis and restenosis. Circulation Research, 77(3), 445-465.
Witztum, J. L., & Steinberg, D. (1991). Role of oxidized low density lipoprotein in atherogenesis. Journal of Clinical Investigation, 88(6), 1785-1792.
Libby, P. (2021). The changing landscape of atherosclerosis. Nature, 592(7855), 524-533.
Falk, E., Shah, P. K., & Fuster, V. (1995). Coronary plaque disruption. Circulation, 92(3), 657-671.
Orekhov, A. N., Tertov, V. V., & Pokrovsky, S. N. (1990). Lipid-lowering therapy in atherosclerosis prevention and treatment. Pharmacology & Therapeutics, 46(1), 33-44.
Choudhury, R. P., & Fisher, E. A. (2009). Molecular imaging in atherosclerosis, thrombus, and vascular inflammation. Circulation Research, 104(3), 337-349.
Libby, P., & Hansson, G. K. (2015). From focal lipid storage to systemic inflammation. Journal of the American College of Cardiology, 65(10), 1033-1046.
Nabel, E. G., & Braunwald, E. (1990). A tale of coronary artery disease and myocardial infarction. New England Journal of Medicine, 326(4), 242-250.
Glass, C. K., & Witztum, J. L. (2001). Atherosclerosis: the road ahead. Cell, 104(4), 503-516.
Jukema, J. W., Tardif, J. C., & Pinto, F. J. (2012). Lipid management in the prevention of cardiovascular diseases: insights from recent clinical trials. European Heart Journal Supplements, 14(Suppl B), B44-B52.
Geovanini, G. R., & Libby, P. (2018). Atherosclerosis and inflammation: overview and updates. Clinical Science, 132(12), 1243-1252.
Bentzon, J. F., Otsuka, F., Virmani, R., & Falk, E. (2014). Mechanisms of plaque formation and rupture. Circulation Research, 114(12), 1852-1866.
Taleb, S. (2016). Inflammation in atherosclerosis. Archives of Cardiovascular Diseases, 109(12), 708-715.
Virmani, R., Kolodgie, F. D., Burke, A. P., Finn, A. V., & Gold, H. K. (2005). Lessons from sudden coronary death: a comprehensive morphological classification scheme for atherosclerotic lesions. Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology, 25(10), 2054-2061.
Pasterkamp, G., & Falk, E. (2003). Atherosclerosis and the vulnerability of large and medium-sized arteries. Circulation, 107(9), 1136-1140.
Steinberg, D. (1997). Low density lipoprotein oxidation and its pathobiological significance. Journal of Biological Chemistry, 272(34), 20963-20966.
Toth, P. P. (2010). Subclinical atherosclerosis: what it tells us. American Journal of Cardiology, 105(9), 24B-33B.
Johnson, R. C., Leopold, J. A., & Loscalzo, J. (2006). Vascular calcification. Pathobiology of a Multifaceted Disease, 285(8), 516-523.
Xu, S., Ilyas, I., & Little, P. J. (2018). The role of vascular smooth muscle cells in atherosclerosis. Cardiovascular Research, 114(4), 632-643.
Jorens, P. G., Van Overveld, F., & Van Leuven, F. (1995). Oxidative stress and atherosclerosis. Acta Cardiologica, 50(1), 7-21.
Ridker, P. M. (2014). LDL cholesterol: controversies and future therapeutic directions. Nature Reviews Cardiology, 11(11), 635-646.
Davies, M. J. (1992). Stability and instability: two faces of coronary atherosclerosis. Circulation, 85(3), 2013-2020.
Weber, C., & Noels, H. (2011). Atherosclerosis: current pathogenesis and therapeutic options. Nature Medicine, 17(11), 1410-1422.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.nhs.uk/

Ateroskleroz ve Arteriyoskleroz (Damar Sertliği)

Sağlık Bilgisi Paylaş !