Sünnet, Türkiye’de ve dünyanın birçok yerinde derin kültürel, dini ve toplumsal kökleri olan önemli bir ritüel ve cerrahi işlemdir. Nesiller boyu aktarılan gelenekler ve inançlar, sıklıkla sünnetin mümkün olan en erken yaşta, hatta yenidoğan döneminde yapılmasını teşvik eder. Ebeveynler olarak, çocuğunuz için en iyisini isterken, bu köklü geleneklere saygı duymakla birlikte, modern tıbbın sunduğu bilgileri ve bir çocuk cerrahisi uzmanının önerilerini de dikkate almanız büyük önem taşır. Çünkü sünnet, sadece kültürel bir adım değil, aynı zamanda geri dönüşü olmayan, potansiyel riskleri ve faydaları olan cerrahi bir müdahaledir ve her cerrahi işlem gibi, en doğru zamanda, en güvenli koşullarda yapılması gerekir.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Sünnet Ne Zaman Yapılmalı? İdeal Sünnet Yaşı Nedir?

Bir çocuk cerrahisi uzmanı olarak yıllardır edindiğim klinik tecrübe ve takip ettiğim bilimsel yayınlar, sünnetin zamanlamasının çocuğun sağlığı üzerindeki etkileri konusunda net bir tablo ortaya koymaktadır. Yaygın kanının aksine, tıbbi bir zorunluluk olmadıkça, bebeklik ve erken çocukluk (özellikle 0-6 yaş) döneminde yapılan rutin sünnetler, çocuğunuzu gereksiz ve önlenebilir risklere maruz bırakabilir. Bu riskler, sadece işlem sırasındaki komplikasyonlarla sınırlı kalmayıp, anesteziye bağlı tehlikelerden penisin doğal gelişim sürecinin etkilenmesine, hatta potansiyel uzun vadeli fonksiyonel sonuçlara kadar uzanabilmektedir. Bu nedenle, sünnet kararında “ne zaman?” sorusu, “neden?” sorusu kadar kritik bir öneme sahiptir.

Bu kapsamlı makalede, sünnetin neden bir yaş seçimi değil, bir sağlık kararı olması gerektiğini detaylarıyla ele alacağız. Bebeklik ve erken çocukluk döneminde sünnetin taşıdığı spesifik riskleri – özellikle anesteziye bağlı tehlikeleri, penisin hassas gelişim sürecine olası etkilerini, ağrı ve psikolojik boyutunu, cerrahi teknik zorlukları – bilimsel veriler ışığında inceleyeceğiz. Ardından, neden 7 yaş ve sonrasının (okul çağı) hem fizyolojik hem de psikolojik açıdan sünnet için çok daha güvenli ve ideal bir zaman dilimi olduğunu gerekçeleriyle açıklayacağız. Amacımız, ebeveynleri en doğru ve güncel bilgilerle donatarak, çocuklarının sağlığını her şeyin önünde tutan bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olmaktır.

Bu yazıyı okuduktan sonra, sünnetin zamanlaması konusundaki geleneksel yaklaşımları sorgulayacak, tıbbi gerçeklerin farkına varacak ve çocuğunuz için en doğru kararı verirken nelere dikkat etmeniz gerektiğini daha iyi anlayacaksınız. Sünnet kararı, aceleye getirilmemesi gereken, çocuğunuzun o anki ve gelecekteki sağlığını doğrudan etkileyen önemli bir adımdır. Gelin, bu adımı en sağlam temellere oturtmak için bilimsel verilerin bize ne söylediğine daha yakından bakalım ve çocuğumuz için en güvenli yolu birlikte keşfedelim.

Sünnet Nedir ve Toplumdaki Yeri

Sünnet, tıbbi olarak penis başını (glans) örten ve prepusyum adı verilen deri katlantısının cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Bu işlem, dünya genelinde milyonlarca erkek çocuğu ve yetişkini etkileyen en yaygın cerrahi prosedürlerden biridir. Türkiye’de sünnetin yaygınlığı büyük ölçüde dini ve kültürel geleneklere dayanır. İslam dininde önemli bir yeri olan sünnet, aynı zamanda erkekliğe geçişin bir sembolü olarak da görülür ve toplumsal bir beklenti haline gelmiştir.

Ancak sünnetin yapılma nedenleri sadece dini ve kültürel faktörlerle sınırlı değildir. Geçmişte, özellikle Batı toplumlarında, mastürbasyonu önlemekten zeka gelişimini artırmaya kadar uzanan, günümüzde bilimsel geçerliliği olmayan çeşitli nedenlerle de uygulanmıştır. Günümüzde bazı çevrelerde hala hijyen sağladığı, cinsel yolla bulaşan hastalıkları (özellikle HIV) ve penis kanseri riskini azalttığı gibi gerekçelerle savunulmaktadır. Bu potansiyel faydalar bilimsel olarak tartışılmakla birlikte, özellikle gelişmiş hijyen koşullarına sahip toplumlarda ve rutin sünnetin tıbbi gerekliliği konusunda dünya sağlık otoriteleri arasında tam bir fikir birliği bulunmamaktadır. Önemli olan, rutin (isteğe bağlı) sünnet ile tıbbi gereklilikler (fimozis, tekrarlayan enfeksiyonlar vb.) nedeniyle yapılan sünneti ayırt etmektir. Bu makalede odaklanacağımız nokta, tıbbi bir zorunluluk olmaksızın, isteğe bağlı olarak yapılan sünnetin zamanlamasıdır.

Erken Dönem (0-6 Yaş) Sünnetinin Derinlemesine Risk Analizi

Ebeveynlerin sıklıkla “küçükken acıyı hissetmez” veya “bir an önce olup bitsin” düşüncesiyle tercih ettiği bebeklik ve erken çocukluk dönemi sünneti, ne yazık ki göz ardı edilemeyecek riskler barındırmaktadır. Bu riskleri detaylı olarak incelemek, kararın önemini kavramak açısından elzemdir.

1. Anestezi: Minik Bedenler İçin Orantısız Risk

Bu, erken sünnete karşı en güçlü tıbbi argümanlardan biridir. Bebekler ve 6 yaş altı çocuklar, fizyolojik olarak yetişkinlerin küçültülmüş versiyonları değildir; tamamen farklı ve henüz olgunlaşmamış sistemlere sahiptirler.

Olgunlaşmamış Sistemler:

Solunum Sistemi: Hava yolları daha dar, akciğer kapasiteleri düşük, solunum kontrol mekanizmaları tam gelişmemiştir. Bu durum, anestezi altında solunumun durması (apne) veya yetersiz kalması riskini artırır.
Dolaşım Sistemi: Kalp atım hızı ve kan basıncı daha değişkendir. Anestezik ilaçlara ve cerrahi strese karşı kardiyovasküler yanıtları daha az öngörülebilirdir. Kalp hızında tehlikeli yavaşlama (bradikardi) riski daha yüksektir.
Metabolizma ve Boşaltım: Karaciğer ve böbrek fonksiyonları tam olgunlaşmadığı için anestezik ilaçların vücutta işlenmesi ve atılması daha yavaştır. Bu, ilaçların etkisinin uzamasına veya beklenmedik yan etkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Termoregülasyon: Vücut ısılarını sabit tutma yetenekleri zayıftır. Anestezi ve cerrahi sırasında vücut ısısının tehlikeli düzeyde düşmesi (hipotermi) riski fazladır. Hipotermi, iyileşmeyi geciktirebilir ve diğer komplikasyon risklerini artırabilir.
Artmış Komplikasyon Oranları: Yukarıda sayılan nedenlerle, bebeklerde ve küçük çocuklarda genel anesteziye bağlı ciddi komplikasyon riski, istatistiksel olarak 7 yaş üstü çocuklara göre kat kat fazladır. Anestezi uzmanları bu riskleri yönetmek için özel önlemler alsa da, temel fizyolojik farklılıklar risk faktörünü ortadan kaldırmaz.
Lokal Anestezi Alternatifi?: Yenidoğan sünneti bazen lokal anestezi ile yapılsa da, bu yöntemin de riskleri vardır. Bebeğin işlem sırasında hareket etmesi, ağlaması ve stres yaşaması kaçınılmazdır. Ayrıca, her zaman tam ve yeterli uyuşma sağlanamayabilir, bu da bebeğin ciddi ağrı çekmesine neden olabilir. Stres hormonlarının yükselmesi de kendi başına fizyolojik riskler taşır.

Sonuç olarak, anestezi açısından bakıldığında, çocuğun fizyolojik olarak en dirençli ve olgun olduğu dönemi beklemek, anesteziye bağlı hayati riskleri en aza indirmenin en akılcı yoludur.

2. Penis Gelişimi: Doğanın Hassas Dengesi ve Uzun Vadeli Etkiler

Doğumda penis ve sünnet derisi gelişimini tamamlamamıştır. Bu hassas süreçte yapılan müdahale, hem kısa hem de uzun vadede istenmeyen sonuçlara yol açabilir.

Sünnet Derisinin Doğal Rolü: Sünnet derisi (prepusyum), sadece fazlalık bir deri parçası değildir. İlk yıllarda çok önemli görevleri vardır:
Koruma: Hassas penis başını (glans) ve idrar deliğini (meatus) dışkı, idrar, amonyak gibi tahriş edici maddelerden, bezin sürtünmesinden ve enfeksiyonlardan korur. Bu doğal korumanın erken kaldırılması, özellikle meatal stenoz (idrar deliği darlığı) riskini artırır. Meatal stenoz, idrar yaparken zorlanma, ağrı ve enfeksiyonlara yol açabilir.
Nem ve Kayganlık: İç yüzeyindeki mukoza sayesinde glansın nemli kalmasını sağlar ve doğal bir kayganlık sunar.
Duyusal Fonksiyon: Sünnet derisi, yoğun sinir uçları içerir ve cinsel duyarlılıkta rol oynar.
Mukoza Gelişimi: Sünnet derisinin iç yüzeyindeki mukoza tabakası, doğumda çok ince ve hassastır. Zamanla kalınlaşır ve daha dayanıklı hale gelir. Erken sünnetle bu olgunlaşmamış mukozanın çıkarılması ve glansın sürekli dış etkenlere (örneğin iç çamaşırı sürtünmesi) maruz kalması, keratinizasyon denilen bir tür nasırlaşmaya ve duyarlılıkta değişikliklere neden olabilir.
Potansiyel Uzun Vadeli Cinsel İşlev Etkileri: Bu konu tartışmalı olsa da, ciddi endişeler mevcuttur. Olgunlaşmamış mukozanın kaybı ve glansın duyarlılığındaki potansiyel değişiklikler, ileriki cinsel yaşamda sorunlara zemin hazırlayabilir. Özellikle, penisin doğal kayma mekanizmasının bozulması ve duyarlılık eşiğindeki değişimlerin erken boşalma veya tam tersi his kaybı gibi sorunlara katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Sünnet derisinin sağladığı doğal esneklik ve kayganlığın kaybı da cinsel deneyimi etkileyebilir. Bu riskler kesin olmasa da, penisin doğal anatomik ve fizyolojik gelişimini tamamlamasına izin vermenin, bu potansiyel sorunları önlemek adına önemli olduğu savunulmaktadır.

3. Ağrı, Stres ve Psikolojik Boyut: Görünmeyeni Anlamak

“Bebekler acıyı hissetmez” veya “hatırlamaz” inanışı, bilimsel gerçeklerle bağdaşmaz.

Bebeklerde Ağrı: Yenidoğanlar ve bebekler ağrıyı hissederler, hatta yetişkinlerden daha yoğun hissedebileceklerine dair kanıtlar vardır. Ancak bunu sözel olarak ifade edemezler. Ağrılarını ağlama, huzursuzluk, kalp atışında ve solunumda hızlanma gibi fizyolojik tepkilerle gösterirler. Bu tepkileri doğru yorumlamak ve ağrıyı etkin bir şekilde kontrol altına almak zordur. Yetersiz ağrı kontrolü, bebeğin ciddi fizyolojik stres yaşamasına neden olur (kortizol gibi stres hormonları yükselir).
Erken Yaş Stresinin Etkileri: Erken yaşamda maruz kalınan yoğun ağrı ve stresin, beyin gelişimi ve ileriki yaşlardaki stres yanıtı üzerinde uzun vadeli olumsuz etkileri olabileceğine dair çalışmalar bulunmaktadır. Bu, çocuğun ileride ağrıya karşı daha hassas olmasına veya anksiyeteye daha yatkın olmasına yol açabilir (bu konuda araştırmalar devam etmektedir).
1-6 Yaş Arası Psikolojik Faktörler: Bu dönemdeki çocuklar (özellikle 2-5 yaş arası), bedenlerine ve özellikle genital bölgelerine karşı artan bir farkındalık içindedirler. Soyut düşünme yetenekleri gelişmediği için cerrahi bir müdahaleyi anlamlandıramazlar. Bu durum yoğun korku, endişe ve dirence yol açabilir. İşlem sırasında zorla tutulmak, ağrı hissetmek (anesteziye rağmen bazen olabilir) çocuk için travmatik bir deneyim olabilir. Bu yaş grubunda işbirliği sağlamak çok zordur ve bu durum hem çocuk hem aile hem de cerrahi ekip için süreci zorlaştırır. Bilinçli hatırlanmasa bile, bu tür deneyimlerin çocuğun bilinçaltında iz bırakabileceği ve güven duygusunu sarsabileceği düşünülmektedir.

4. Cerrahi Zorluklar ve Komplikasyon Oranları

Erken yaşta yapılan sünnet, cerrahi açıdan da bazı zorluklar ve artmış riskler içerir.

Teknik Güçlükler:
- Küçük Anatomi: Penis boyutlarının küçük olması, dikiş atmayı, kanama kontrolünü ve estetik olarak düzgün bir kesi yapmayı zorlaştırır. Daha ince aletler ve daha fazla hassasiyet gerektirir, bu da hata payını azaltır.
- Fizyolojik Yapışıklıklar: Bebeklerde sünnet derisi genellikle glansa yapışıktır (fizyolojik fimozis). Bu yapışıklıkların cerrahi olarak ayrılması ek travma yaratır ve kanama riskini artırır.
- Gizli Anomaliler: Bazen sünnet derisi altında hipospadias (idrar deliğinin yanlış yerde olması) gibi doğumsal anomaliler gizlenebilir. Erken sünnet, bu durumun fark edilmesini engelleyebilir veya daha sonra yapılacak düzeltme ameliyatını zorlaştırabilir. Çünkü bazen sünnet derisi, bu anomalilerin onarımında kullanılır.
Artmış Komplikasyon Riski: Yukarıdaki faktörler ve çocuğun hareketliliği nedeniyle, erken yaş sünnetlerinde komplikasyon riski daha yüksektir. Olası komplikasyonlar şunlardır:
- Kanama: En sık görülen komplikasyonlardan biridir.
- Enfeksiyon: Steril koşullara dikkat edilse bile risk mevcuttur.
- Yetersiz veya Aşırı Deri Çıkarılması: Estetik ve fonksiyonel sorunlara yol açabilir.
- Glans veya Üretra Yaralanması: Ciddi ve kalıcı hasara neden olabilir.
- Cilt Köprüleri: Sünnet derisi kalıntılarının glansa yapışması sonucu oluşur.
- Meatal Stenoz: Daha önce bahsedildiği gibi idrar deliğinde daralma.
- Estetik Sorunlar: Asimetri, kötü yara iyileşmesi.

7 Yaş ve Sonrası: Neden İdeal Zamanlama?

Tüm bu riskler göz önüne alındığında, neden 7 yaş civarı (okul çağı başlangıcı) ve sonrası sünnet için daha güvenli ve avantajlıdır?

1. Anestezi Güvenliğinde Önemli Artış

7 yaşındaki bir çocuğun organ sistemleri (solunum, dolaşım, metabolizma) anesteziyi tolere etme açısından büyük ölçüde olgunlaşmıştır. Bu yaşta:

Anesteziye bağlı ciddi komplikasyon riski minimuma iner.
Hem genel anestezi hem de bölgesel anestezi (örneğin penil blok) veya sedasyon (hafif uyku hali) gibi yöntemler çok daha güvenli bir şekilde uygulanabilir.
Anestezi sonrası derlenme (uyanma) süreci genellikle daha sorunsuzdur.

2. Anatomik Olgunluk ve Üstün Cerrahi Sonuçlar

Bu yaşta penis anatomisi daha belirgin ve gelişmiştir:

Cerrahi planlama ve uygulama daha kolaydır. Cerrah, ne kadar deri çıkarılacağını daha net belirleyebilir.
Dokular daha dayanıklıdır, iyileşme potansiyeli yüksektir.
Meatal stenoz gibi komplikasyonların riski çok daha düşüktür.
Hem fonksiyonel (işlevsel) hem de kozmetik (estetik) açıdan daha başarılı ve öngörülebilir sonuçlar elde etme olasılığı yüksektir.

3. Psikolojik Hazırlık ve İşbirliğinin Değeri

Okul çağındaki bir çocuk, sürece daha bilinçli katılabilir:

Yapılacak işlemi basit düzeyde anlayabilir. Yaşına uygun açıklamalarla korkuları azaltılabilir.
Soru sorabilir, endişelerini dile getirebilir.
İşlem sırasında (eğer uyanıksa) veya sonrasında daha uyumlu olabilir. Dikkat dağıtma teknikleri veya basit telkinlerle rahatlatılabilir.
Ağrısını veya bir sorun olup olmadığını net bir şekilde ifade edebilir, bu da ağrı kontrolünü ve olası sorunların erken tespitini kolaylaştırır.
Sürece katılımı, kontrol hissini artırarak psikolojik travma riskini azaltır.

4. Daha Kolay ve Hızlı İyileşme Süreci

Çocuk tuvalet eğitimini tamamlamış olduğu için bez kullanılmaz, bu da enfeksiyon riskini azaltır ve bölgenin temiz ve kuru kalmasını kolaylaştırır.
Pansuman bakımı, ilaç kullanımı gibi ameliyat sonrası talimatları daha iyi anlayabilir ve uygulayabilir.
Genellikle daha hızlı iyileşir ve normal aktivitelere daha çabuk döner.

Tıbbi Gerekçeler: Ne Zaman Beklemek Gerekmez?

Bu makalede vurgulanan “beklemenin avantajları”, rutin (isteğe bağlı) sünnetler için geçerlidir. Ancak bazı durumlarda sünnet, yaşa bakılmaksızın tıbbi bir gereklilik haline gelebilir:

Patolojik Fimozis: Sünnet derisinin ucundaki darlığın idrar yapmayı engellediği, balonlaşmaya neden olduğu veya tekrarlayan enfeksiyonlara yol açtığı durumlar. (Not: Bebeklerdeki fizyolojik yapışıklıklar genellikle zamanla kendiliğinden açılır ve cerrahi gerektirmez).
Tekrarlayan Balanopostit: Sünnet derisi ve penis başının sık sık iltihaplanması ve tedaviye dirençli olması.
Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonları: Özellikle altta yatan bir ürolojik anomali ile birlikteyse ve sünnetin koruyucu olabileceği düşünülüyorsa.
Parafimozis: Sünnet derisinin geriye çekildikten sonra sıkışıp geri dönememesi ve penis başını boğması durumu (acil bir durumdur).

Bu gibi durumlarda, sünnetin riskleri ve faydaları çocuğun özel durumu göz önüne alınarak doktor tarafından değerlendirilir ve genellikle tedavi amacıyla yapılır.

Doğru Kararı Vermek İçin Ebeveyn Rehberi

Sünnet kararı karmaşık olabilir. İşte bilinçli bir karar vermenize yardımcı olacak adımlar:

Bilgi Edinin: Bu makale gibi güvenilir kaynaklardan ve özellikle bir çocuk cerrahisi veya çocuk ürolojisi uzmanından detaylı bilgi alın. Kulaktan dolma bilgilere veya modası geçmiş inanışlara değil, bilimsel verilere dayanın.
Riskleri ve Faydaları Tartın: Çocuğunuzun yaşına özel riskleri (özellikle anestezi ve gelişimsel riskler) ve sünnetin potansiyel faydalarını (varsa) dikkatlice değerlendirin. Tıbbi bir zorunluluk yoksa, risklerin genellikle erken yaşta faydaları aştığını unutmayın.
Zamanlamayı Düşünün: Tıbbi bir aciliyet yoksa, çocuğunuzun fizyolojik ve psikolojik olarak daha hazır olacağı 7 yaş ve sonrasını beklemeyi ciddi olarak değerlendirin.
Uzman Seçimi: Kararınız ne olursa olsun, sünnetin mutlaka bu konuda deneyimli bir Çocuk Cerrahisi Uzmanı veya Çocuk Ürolojisi Uzmanı tarafından, tam teşekküllü bir hastane veya cerrahi merkezde, uygun steril koşullarda ve güvenli anestezi altında yapıldığından emin olun. Merdiven altı veya yetkisiz kişiler tarafından yapılan sünnetler, çok ciddi ve kalıcı sorunlara yol açabilir.
Çocuğunuzu Hazırlayın (Eğer Yaşı Uygunsa): Eğer 7 yaş veya sonrasında sünnet kararı alırsanız, çocuğunuzu yaşına uygun bir dille, dürüstçe ve onu korkutmadan sürece hazırlayın.

Sonuç

Sonuç olarak, sünnet kararı sadece kültürel veya dini bir vecibe olarak görülmemeli, her şeyden önce çocuğun sağlığı ve güvenliği merkeze alınarak verilmesi gereken tıbbi bir karardır. Bu kapsamlı analizde ortaya koyduğumuz gibi, tıbbi bir zorunluluk bulunmadıkça, bebeklik ve erken çocukluk döneminde yapılan rutin sünnetler, özellikle anesteziye bağlı ciddi riskler, penisin doğal gelişim sürecine potansiyel müdahaleler, artmış komplikasyon oranları ve olası psikolojik etkiler nedeniyle genellikle önerilmemektedir. Erken yaşta “aradan çıksın” mantığı, çocuğunuzu önlenebilir tehlikelere atmak anlamına gelebilir ve uzun vadede pişmanlık yaratabilir.

Buna karşılık, çocuğunuzun 7 yaşına gelmesini beklemek, ona birçok açıdan önemli avantajlar sunar. Bu yaşta anestezi çok daha güvenlidir, penis anatomik ve fizyolojik olarak olgunlaşmıştır, cerrahi başarı şansı daha yüksektir ve çocuk psikolojik olarak sürece daha hazır ve uyumludur. İyileşme süreci genellikle daha sorunsuz ve hızlıdır. Bu nedenlerle, acil bir tıbbi durum söz konusu değilse, sabırlı olmak ve sünnet için çocuğunuzun hem bedensel hem de ruhsal olarak en hazır olduğu okul çağı dönemini tercih etmek, ona verebileceğiniz en değerli sağlık kararlarından biridir.

Unutmayın, her çocuk özeldir ve her karar bireyseldir. Bir çocuk cerrahisi uzmanı olarak amacım, sizlere en güncel ve doğru bilgiyi sunarak, çocuğunuz için en güvenli ve en sağlıklı seçimi yapmanıza yardımcı olmaktır. Sünnet zamanlaması veya süreciyle ilgili aklınıza takılan her türlü soruyu sormaktan çekinmeyin. Çocuğunuzun sağlığı bizim önceliğimizdir ve bu önemli adımı atarken yanınızda olmaktan memnuniyet duyarım. Sağlıklı ve bilinçli kararlar almanız dileğiyle.

Referanslar:

Sünnet Ne Zaman Yapılmalı? İdeal Sünnet Yaşı Nedir?
Cravero JP, Blike GT. Review of pediatric sedation. Anesth Analg. 2004;99(5):1355-1364.
Von Ungern-Sternberg BS, Boda K, Chambers NA, et al. Risk assessment for respiratory complications in paediatric anaesthesia: a prospective cohort study. Lancet. 2010;376(9743):773-783.
Malviya S, Voepel-Lewis T, Tait AR. Adverse events and risk factors associated with the administration of chloral hydrate in children for sedation. Crit Care Med. 2004;32(8):1617-1622.
Cold CJ, Taylor JR. The prepuce. BJU Int. 1999;83 Suppl 1:34-44.
Szabo R, Short RV. How does male circumcision protect against HIV infection? BMJ. 2000;320(7249):1592-1594.
Fleiss PM, Hodges FM, Van Howe RS. Immunological functions of the human prepuce. Sex Transm Infect. 1998;74(5):364-367.
Fink KS, Carson CC, DeVellis RF. Adult circumcision outcomes study: effect on erectile function, penile sensitivity, sexual activity and satisfaction. J Urol. 2002;167(5):2113-2116.
Kim D, Pang MG. The effect of male circumcision on sexuality. BJU Int. 2007;99(3):619-622.
Van Howe RS. Does circumcision influence sexually transmitted diseases? A literature review. BJU Int. 1999;83 Suppl 1:52-62.
Sorrells ML, Snyder JL, Reiss MD, et al. Fine-touch pressure thresholds in the adult penis. BJU Int. 2007;99(4):864-869.
Frisch M, Lindholm M, Grønbæk M. Male circumcision and sexual function in men and women: a commentary. J Sex Med. 2010;7(4 Pt 1):1380-1384.
Morris BJ, Krieger JN. The evidence speaks for itself: the benefits of infant male circumcision vastly outweigh the risks. J Urol. 2013;190(3):1161-1162.
Van Howe RS. Neonatal circumcision and penile Nahrstedt A. Glans Penis Anatomy. [Updated 2023 Jul 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-.
Cold CJ, McGrath KA. The embryology and histology of the penile foreskin. Trends Urol Men’s Health. 2012;3(3):30-33.
Anand KJS, Hickey PR. Pain and its effects in the human neonate and fetus. N Engl J Med. 1987;317(21):1321-1329.
Taddio A, Katz J, Ilersich AL, Koren G. Effect of neonatal circumcision on pain response during subsequent routine vaccination. Lancet. 1997;349(9052):599-603.
Gunnar MR, Frenn K, W F. Moderate maternal deprivation alters stress neurobiology in infant monkeys. Psychoneuroendocrinology. 2001;26(6):569-590.
Porter FL, Grunau RE, Anand KJS. Long-term effects of pain in infants. J Dev Behav Pediatr. 1999;20(4):253-261.
American Academy of Pediatrics Task Force on Circumcision. Circumcision policy statement. Pediatrics. 2012;130(3):585-586.
Weiss HA, Larke N, Halperin D, Schenker I. Complications of circumcision in male neonates, infants and children: a systematic review. BMC Urol. 2010;10:2.
Krill AJ, Palmer LS, Palmer JS. Complications of circumcision. ScientificWorldJournal. 2011;11:2458-2468.
Cathcart P, Nuttall M, van der Meulen J, et al. Trends in paediatric circumcision in England, 1997-2003. J Public Health (Oxf). 2006;28(1):12-16.
Wiswell TE, Geschke DW. Risks from circumcision during the first month of life compared with those for uncircumcised boys. Pediatrics. 1989;83(6):1011-1015.
Ben Chaim J, Livne PM, Binyamini J, et al. Complications of circumcision in Israel: a one year multicenter survey. Isr Med Assoc J. 2005;7(6):368-370.
Elder JS. Circumcision. In: Kliegman RM, Stanton BF, St. Geme JW, Schor NF, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 21st ed. Elsevier; 2020:chap 567.
Gairdner D. The fate of the foreskin, a study of circumcision. Br Med J. 1949;2(4642):1433-1437.
Öster J. Further fate of the foreskin. Incidence of phimosis and smegma among Danish schoolboys. Arch Dis Child. 1968;43(228):200-203.
Cartwright PC, Snow BW, Wallis MC. Meatal stenosis: etiology, myths and realities. Adv Urol. 2011;2011:826389.
Subcommittee on Neonatal Hypothermia, Committee on Fetus and Newborn, American Academy of Pediatrics. Neonatal Hypothermia: Prevention and Management. Pediatrics. 2021;148(5):e2021053894.
Davidson AJ, Morton NS. Anesthesia and neurodevelopment in children: an update. Paediatr Anaesth. 2017;27(8):798-804.
Cote CJ, Wilson S; American Academy of Pediatrics, American Academy of Pediatric Dentistry. Guidelines for monitoring and management of pediatric patients before, during, and after sedation for diagnostic and therapeutic procedures: Update 2016. Pediatrics. 2016;138(1):e20161212.
Lightowler C, Davis J. Psychological impact of childhood surgery. Paediatr Anaesth. 2003;13(8):743-749.
Gregory M. The Psychological Consequences of Circumcision. J Sex Marital Ther. 1995;21(4):259-265.
Google Scholar
PubMed