Menopoz Perimenopoz Postmenopoz 1 | Op. Dr. Ali Gürtuna

Menopoz, perimenopoz ve postmenopoz, kadının hayatında menstruasyon (adet, mens) döneminin durduğu aşamalardır. Bu, kadının üreme yıllarının sonudur. Perimenopoz, bu sürecin ilk aşamasıdır ve menapozdan sekiz ila 10 yıl önce başlar. Menopoz, kadının artık en az 12 ay boyunca adet dönemlerinin olmadığı noktadır. Postmenopoz, menopozdan sonraki aşamadır.

Menopoz nedir?

Aylık periyodunuz (menstruasyon, adet) durdurduğunda yaşamda bir aşamadır. Yaşlanmanın normal bir parçasıdır ve üreme yıllarınızın sonunu işaret eder. Tipik olarak 40’lı yaşların sonunda ve 50’li yaşların başında ortaya çıkar. Ancak yumurtalıkları cerrahi olarak alınan kadınlar “ani” cerrahi menopoza girerler.

Neden olur?

Doğal menapoz – 50’li yaşların başında meydana gelen ve ameliyat veya başka bir tıbbi durumdan kaynaklanmayan tip – yaşlanmanın normal bir parçasıdır. Menapoz kanamanın durmasına neden olaacak herhangi bir cerrahi veya tıbbi durumun yokluğunda (aşırı aktif tiroid, hormonal doğum kontrolü kullanımı), adet kanaması olmadan tam bir yıl olarak tanımlanır. Yaşlandıkça, üreme döngüsü yavaşlamaya başlar ve durmaya hazırlanır. Bu döngü ergenlikten beri sürekli olarak işler.
Menapoz yaklaştıkça, yumurtalıklar östrojen adı verilen bir hormondan daha az üretir. Bu azalma meydana geldiğinde adet döngünüz (menstruasyon) değişmeye başlar. Düzensiz hale gelir ve sonra durur. Vücudunuz farklı hormon seviyelerine uyum sağladığından fiziksel değişiklikler de olur. Her aşamasında yaşadığınız semptomların tümü, vücudunuzun bu değişikliklere uyumunun bir parçasıdır.

Menopozda hormonal değişiklikler nelerdir?

Geleneksel değişiklikler, yumurtalıklar artık yüksek düzeyde hormon üretmediğinde meydana gelir. Yumurtalıklar, yumurtaları depolayan ve onları fallop tüplerine bırakan üreme bezleridir. Ayrıca kadın hormonları olan östrojen ve progesteronun yanı sıra testosteron da üretirler. Östrojen ve progesteron birlikte menstrüasyonu kontrol eder. Östrojen ayrıca vücudun kalsiyum kullanımını etkiler ve kandaki kolesterol seviyelerini korur.

Menapoz yaklaştıkça yumurtalıklar artık fallop tüplerine yumurta salmaz ve son adet döngünüz olur.

Doğal menopoz nasıl oluşur?

Doğal menapoz, herhangi bir tıbbi tedavi türü tarafından getirilmeyen adetin kalıcı olarak sona ermesidir.

Menapoza giren kadınlar için süreç aşamalıdır ve üç aşamada tanımlanır:

Perimenopoz veya “menopoz geçişi”: Yumurtalıkların giderek daha az östrojen ürettiği menapozdan sekiz ila 10 yıl önce başlar. Genellikle bir kadının 40’lı yaşlarında başlar, ancak 30’lu yaşlarda da başlar. Yumurtalıkların yumurta salmayı bıraktığı nokta olan menapoza kadar sürer. Son bir ila iki yılında östrojendeki düşüş hızlanır. Bu aşamada, birçok kadın menapoz semptomları yaşar. Kadınlar bu süre zarfında hala adet döngüsüne sahiptir ve hamile kalabilirler.
Menopoz : Kadının artık adet dönemlerinin olmadığı noktadır. Bu aşamada, yumurtalıklar yumurta salmayı ve östrojenlerinin çoğunu üretmeyi bırakmıştır. Tanısı, bir kadının art arda 12 ay boyunca adet görmemesi durumunda teşhis edilir.
Postmenopoz : Bir kadının bir yıl boyunca (menapozdan sonra hayatınızın geri kalanında) kanamasının olmadığı süreye verilen isimdir. Bu aşamada, sıcak basması gibi semptomlar birçok kadın için hafifler. Bununla birlikte, bazı kadınlar geçişden sonra on yıl veya daha uzun süre semptomları yaşamaya devam eder.

Daha düşük östrojen seviyesinin bir sonucu olarak, menapoz sonrası kadınlar, osteoporoz ve kalp hastalığı gibi bir dizi sağlık durumu için yüksek risk altındadır. Hormon tedavisi ve/veya sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri gibi ilaçlar, bu durumlardan bazılarının riskini azaltabilir. Her kadının riski farklı olduğundan, bireysel riskinizi azaltmak için hangi adımları atacağınızı öğrenmek için doktorunuzla konuşun.

Perimenopoz ne kadar sürer?

Dönem geçişinin her aşamasının uzunluğu her birey için değişir. Perimenapozun ortalama uzunluğu yaklaşık dört yıldır. Bazı kadınlar bu aşamada sadece birkaç ay olurken, diğerleri bu geçiş aşamasında dört yıldan fazla olacaktır. 12 aydan fazla adet görmediyseniz, artık perimenapoz değilsiniz. Bununla birlikte, dönemleri etkileyen ilaçlar veya tıbbi durumlar varsa, geçişin belirli aşamasını bilmek daha zordur.

Erken menopoz nedir?

Menapoz, 45 ile 55 yaşları arasında ortaya çıktığında “doğal” kabul edilir ve yaşlanmanın normal bir parçasıdır. Ancak bazı kadınlar ya cerrahi bir müdahale (yumurtalıkların alınması gibi) ya da yumurtalıkların hasar görmesi (kemoterapi gibi) sonucunda erken menapoz yaşarlar. Nedeni ne olursa olsun 45 yaşından önce ortaya çıkarsa erken menopoz denir. 40 veya daha genç yaşta ortaya çıkarsa, erken olarak kabul edilir.

Menopoz belirtileri nelerdir?

Aşağıdaki belirtilerden bazılarını veya tamamını yaşamaya başlarsanız menopoza giriyor olabilirsiniz:

Sıcak basmalar (vücuda yayılan ani bir sıcaklık hissi).
Gece terlemeleri ve/veya soğuk algınlığı.
Vajinal kuruluk ; cinsel ilişki sırasında rahatsızlık.
İdrar aciliyeti (daha sık idrara çıkma için acil bir ihtiyaç).
Uyuma güçlüğü (uykusuzluk).
Duygusal değişiklikler (sinirlilik, ruh hali değişimleri, hafif depresyon).
Kuru cilt, kuru gözler veya ağız kuruluğu.

Halen perimenopoz olan kadınlar da şunları yaşar:

Göğüslerde hassasiyet.
Premenstrüel sendromun (PMS) kötüleşmesi.
Düzensiz dönemler veya atlama dönemleri.
Normalden daha ağır veya daha hafif olan dönemler.

Bazı kadınlar şunları da yaşar:

Yarışcı kalbi
Baş ağrısı
Eklem ve kas ağrıları
Libidodaki değişiklikler (cinsellik dürtüsü)
Konsantrasyon zorluğu, hafıza kaybı (genellikle geçici)
Kilo almak
Saç dökülmesi veya inceltme

Bu semptomlar, yumurtalıkların daha az östrojen ürettiğinin bir işareti veya hormon seviyelerinde artan dalgalanma (iniş ve çıkışlar) işareti olur. Tüm kadınlar bu semptomların hepsini göstermez. Bununla birlikte, yeni kalp atışı semptomları, idrar değişiklikleri, baş ağrıları veya diğer yeni tıbbi problemlerden etkilenen kadınlar, bu semptomların başka bir nedeni olmadığından emin olmak için bir doktora görünmelidir.

Sıcak basması nedir ve ne kadar süre devam edecek?

Sıcak basması, en sık görülen semptomlardan biridir. Kısa süreli bir sıcaklık hissidir. Ateş basmaları herkes için aynı değildir ve meydana gelmelerinin kesin bir nedeni yoktur.

Sıcak basması dışında şu durumlar da görülür:

Kırmızı, kızarmış bir yüz.
Terlemek.
Sıcaktan sonra soğuk bir his.

Sıcak basmalar, sadece her insan için farklı hissetmekle kalmaz, aynı zamanda çeşitli süreler boyunca sürer. Bazı kadınlarda sadece kısa bir süre için sıcak basması olur. Diğerleri hayatlarının geri kalanında bir tür sıcak basma olur. Tipik olarak, sıcak basmalar zaman geçtikçe daha az şiddetlidir.

Sıcak basmasını neler tetikler?

Günlük yaşamınızda sıcak basmasını tetikleyen birkaç normal şey vardır.

Dikkat edilmesi gereken bazı şeyler şunlardır:

Kafein.
Sigara içmek.
Baharatlı yiyecekler.
Alkol.
Sıkı kıyafetler.
Stres ve kaygı.

Sıcak hava da dahil olmak üzere ısı, sıcak basmasını tetikler. Sıcak havalarda egzersiz yaparken dikkatli olun – bu, sıcak basmasına neden olur.

Yüz kıllarının büyümesine neden olur mu?

Evet, yüzdeki tüylenme artışı menopozla ilgili bir değişiklik olur. Vücudunuzun geçirdiği hormonal değişiklik, geçmişte sahip olduğunuzdan daha fazla sakal da dahil olmak üzere vücudunuzda çeşitli fiziksel değişikliklere neden olur. Yüzdeki tüyler sizin için bir sorun haline gelirse, ağda yapmak veya diğer tüy dökücüleri kullanmak seçenekler olur. Cildinize zarar veren bir ürün seçmediğinizden emin olmak için seçenekleriniz hakkında doktorunuzla konuşun.

Konsantre olmakta zorlanmak ve unutkan olmak menopozun normal bir parçası mı?

Ne yazık ki, konsantrasyon ve küçük hafıza sorunları olur. Bu herkesin başına gelmese de, olur. Doktorlar bunun neden olduğundan emin değiller. Bu dönemde hafıza sorunları yaşıyorsanız, doktora başvurun.

Beyni uyardığı ve hafızanızı canlandırmaya yardımcı olduğu gösterilen çeşitli aktiviteler vardır.

Bu faaliyetler şunları içerir:

Bulmacalar ve matematik problemlerini okumak ve çözmek gibi zihinsel olarak uyarıcı faaliyetler yapmak.
TV izlemek gibi pasif aktiviteleri azaltmak.
Bol egzersiz yapmak.

Depresyon ve kaygının da hafızanızı etkileyeceğini unutmayın.

Depresyona neden olur mu?

Bu dönemde vücudunuz birçok değişiklik geçirir. Hormon seviyelerinizde aşırı değişimler var, sıcak basmaları nedeniyle iyi uyuyamıyor olabilirsiniz ve ruh hali değişimleri yaşıyor olabilirsiniz. Bu süre zarfında endişe ve korku da oyunda olur. Tüm bu faktörler depresyona yol açar.

Depresyon belirtilerinden herhangi birini yaşıyorsanız, doktorunuz ile konuşun. Görüşmeniz sırasında, doktorunuz size farklı tedavi türleri hakkında bilgi verecek ve depresyonunuza neden olan başka bir tıbbi durum olup olmadığını kontrol edecektir. Tiroid sorunları bazen depresyonun nedeni olur.

Menopozda meydana gelebilecek başka duygusal değişiklikler var mı?

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli duygusal değişikliklere neden olur:

Enerji kaybı ve uykusuzluk.
Motivasyon eksikliği ve konsantre olma zorluğu.
Anksiyete, depresyon, ruh hali değişiklikleri ve gerginlik.
Baş ağrısı
Saldırganlık ve sinirlilik.

Tüm bu duygusal değişiklikler menopozun dışında gerçekleşir. Muhtemelen bazılarını hayatınız boyunca deneyimlemişsinizdir. Bu dönemde duygusal değişiklikleri yönetmek zor olur, ancak mümkündür. Doktorunuz size yardımcı olacak bir ilaç yazar (hormon tedavisi veya antidepresan). Ayrıca, yaşadığınız duygunun bir adı olduğunu bilmek de yardımcı olur. Bu duygusal değişikliklerle uğraşırken destek grupları ve danışmanlık yararlı araçlardır.

Mesane kontrolümü nasıl etkiler?

Ne yazık ki, bu dönemde kadınlarda mesane kontrolü sorunları (idrar kaçırma olarak da adlandırılır) yaygındır.

Bunun olmasının birkaç nedeni vardır:

Östrojen: Bu hormon vücudunuzda çeşitli roller oynar. Östrojen sadece adetinizi kontrol etmekle ve hamilelik sırasında vücudunuzdaki değişiklikleri teşvik etmekle kalmaz, aynı zamanda mesane ve üretranızın iç yüzeyini sağlıklı tutar.
Pelvik taban kasları: Pelvisinizdeki organları (mesaneniz ve rahminiz) desteklemek pelvik taban kasları olarak adlandırılır. Hayatınız boyunca bu kaslar zayıflar. Bu hamilelik, doğum ve kilo alımı sırasında olur. Kaslar zayıfladığında idrar kaçırma (sızıntı) yaşarsınız.

Belirli mesane kontrol sorunları şunları içerir:

Stres inkontinansı (öksürürken, hapşırırken veya ağır bir şey kaldırırken sızıntı).
Urge inkontinans (mesaneniz yanlış zamanda sıkıştığı için sızıntı).
Ağrılı idrara çıkma (her idrara çıktığınızda rahatsızlık).
Noktüri (gece idrara çıkma ihtiyacı hissetme).

Histerektomi geçirirsem menapoza girer miyim?

Histerektomi sırasında rahminiz alınır. Bu işlemden sonra adet görmeyeceksiniz. Bununla birlikte, yumurtalıklarınızı sakladıysanız (yumurtalıklarınızın alınmasına ooferektomi denir) hemen semptomlarınız olmayabilir. Yumurtalıklarınız da alınırsa, hemen semptomlarınız olacaktır.

Tanı

Doktorunuzun teşhis etmesinin birkaç yolu vardır.

Birincisi, geçen yıl boyunca adet döngünüzün durumudur. Tam bir yılı (12 düz ay) adet görmeden geçirdiyseniz, menapoz sonrası olabilirsiniz. Doktorunuzun menapoza girip girmediğinizi kontrol etmesinin başka bir yolu, folikül uyarıcı hormon (FSH) seviyenizi kontrol eden bir kan testidir. FSH, hipofiz bezi tarafından üretilen bir hormondur – bu bez beyninizin tabanında bulunur. Bununla birlikte, bu test, vücudunuzun geçiş yaptığı ve hormon seviyeleriniz inip çıktığı menapozun başlangıcında yanıltıcı olur. Hormon testinin her zaman adet döneminde neler olduğu bağlamında yorumlanması gerekir.

Birçok kadın için kan testi gerekli değildir. Belirtileri yaşıyorsanız ve adetleriniz düzensizse, sağlık uzmanınızla konuşun.

Referanslar:

Menopoz Perimenopoz Postmenopoz Bölüm 1

Menopoz Perimenopoz Postmenopoz Bölüm 2