100 / 100

Yetersiz beslenme, dünya genelinde milyonlarca kadını etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kadınlar, biyolojik ve sosyo-ekonomik nedenlerden dolayı erkeklere oranla daha fazla risk altındadır. Yetersiz beslenme, yalnızca kişinin günlük enerji ihtiyacını karşılayamaması anlamına gelmez; aynı zamanda mikro ve makro besin öğelerinin eksikliği nedeniyle de sağlığın bozulmasına yol açar. Özellikle demir, kalsiyum, folik asit gibi vitamin ve minerallerin eksikliği, kadın sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkilere neden olabilir. Bu olumsuz etkiler, sadece fiziksel sağlığı değil, aynı zamanda zihinsel ve duygusal sağlığı da tehdit eder.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Kadınlarda Yetersiz Beslenme: 8 Belirtisi Ve Tedavisi

Kadınlar, çocuk doğurma, emzirme ve menstrüasyon gibi biyolojik süreçler nedeniyle erkeklerden farklı beslenme ihtiyaçlarına sahiptir. Bu süreçlerde vücudun ihtiyaç duyduğu besinlerin yeterince alınmaması, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde yetersiz beslenme oranları oldukça yüksektir ve bu, kadınların hem kendi sağlıklarını hem de çocuklarının sağlığını riske atmaktadır. Araştırmalar, yetersiz beslenen annelerin düşük kilolu ve sağlıksız bebekler doğurma riskinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, kuşaklar boyunca devam edebilecek bir döngüye neden olabilir ve toplumun genel sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir.

Yetersiz beslenmenin kadınlar üzerindeki etkileri, sadece fiziksel sağlıkla sınırlı değildir. Düşük enerji seviyeleri, konsantrasyon eksikliği, depresyon ve anksiyete gibi zihinsel sağlık sorunlarına da neden olabilir. Aynı zamanda, kadınların iş gücüne katılımını ve toplumsal rollerini yerine getirmelerini engelleyerek ekonomik bağımsızlıklarını da tehlikeye atabilir. Kadınların toplumdaki yeri, özellikle geleneksel ve ataerkil yapıya sahip toplumlarda, yetersiz beslenme sorununu daha da derinleştirebilir. Kadınların beslenme ihtiyaçları, genellikle ailede ikinci plana atılabilir ve bu durum kadınların sağlıklarını olumsuz etkiler.

Bu makalede, kadınlarda yetersiz beslenmenin nedenleri, sonuçları ve çözüm önerileri ele alınacaktır. Kadınların beslenme ihtiyaçları, biyolojik ve kültürel etkenler göz önünde bulundurularak değerlendirilirken, bu sorunun çözümüne yönelik küresel ve yerel stratejiler tartışılacaktır. Kadınların sağlığının toplum sağlığı üzerindeki doğrudan etkisi düşünüldüğünde, bu sorunun ele alınmasının ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Bu kapsamda, kadınların beslenme durumlarını iyileştirmeye yönelik sürdürülebilir politikaların önemi vurgulanacak ve yetersiz beslenmenin önlenmesine yönelik uygulanabilir stratejiler önerilecektir.

Kadınlarda Yetersiz Beslenme Nedir?

Malnütrisyon, gıda tüketimindeki eşitsizliği ifade eder. Yetersiz genel gıda alımı yetersiz beslenmeye yol açabilir. Bununla birlikte, bol miktarda yiyecek tüketen ancak beslenmesinde çeşitlilik bulunmayan bireyler de yetersiz beslenmeyle karşı karşıya kalabilir. Bu durum dünya çapında milyonlarca kadını ve ergen kızı canlılıklarından ve genel sağlıklarından mahrum bırakıyor. Yaygın semptomlar arasında kilo kaybı, iştah azalması, yorgunluk ve sinirlilik yer alır.

Yetersiz beslenme aynı zamanda vücudun yeterli gıdayı alamadığı, dolayısıyla yeterli besin alamadığı bir yetersiz beslenme biçimidir. Bu, düşük ağırlığa, israfa ve büyümenin gecikmesine neden olabilir. Beslenme içeriğinde dengesizlik olduğunda da yetersiz beslenme mümkündür; bu aynı zamanda obeziteye de yol açabilir. Bir kişinin yiyecek sıkıntısı çekmesi otomatik olarak besin eksikliğine neden olur ve bu durum onun sağlığını önemli ölçüde etkiler. Bazı durumlarda hayati tehlike bile oluşturabilir.

Yetersiz beslenmenin nedenlerinden bazıları şunlardır:

Düşük gelir
Herhangi bir fiziksel veya zihinsel sağlık problemi
Yanlış beslenme tercihleri

Kadınlarda Yetersiz Beslenme Nedenleri

1. Biyolojik Faktörler

Kadınların beslenme ihtiyaçları, erkeklerden farklıdır çünkü kadınlar biyolojik olarak farklı süreçlerden geçerler. Özellikle menstrüasyon, gebelik ve emzirme dönemleri, kadınların enerji ve besin ihtiyacını artırır. Bu dönemlerde yeterli besin alınmaması, demir eksikliği anemisi başta olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Kadınların bu süreçlerde artan demir, folik asit, kalsiyum ve protein ihtiyaçlarını karşılayamamaları, genel sağlıklarını tehlikeye atar.

2. Ekonomik Faktörler

Yetersiz beslenmenin en yaygın sebeplerinden biri ekonomik yetersizliktir. Düşük gelir düzeyine sahip kadınlar, besleyici ve sağlıklı yiyeceklere ulaşmakta zorluk çekebilirler. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, kadınlar genellikle aile bütçesini yönetmek zorunda kalırken, kendi beslenme ihtiyaçlarını ikinci plana atarlar. Ekonomik yetersizlik, kaliteli ve çeşitli besinlerin temin edilmesini zorlaştırırken, düşük besin değeri olan gıdaların tercih edilmesine yol açar.

3. Kültürel ve Sosyal Faktörler

Pek çok toplumda, kadınların beslenme alışkanlıkları, kültürel ve sosyal normlar tarafından şekillendirilir. Özellikle ataerkil toplumlarda, kadınların beslenme ihtiyaçları çoğunlukla erkeklerden sonra gelir. Ailede kadınlar, genellikle yiyeceklerin paylaşımında daha az pay alır ve bu da besin yetersizliğine yol açar. Ayrıca, bazı geleneksel diyet kısıtlamaları, kadınların önemli besin maddelerini yeterince alamamasına neden olabilir.

4. Eğitim Yetersizliği

Kadınların beslenme hakkında yeterli bilgiye sahip olmamaları, yetersiz beslenmenin bir diğer önemli sebebidir. Besin değeri yüksek yiyeceklerin nasıl seçileceği ve hazırlanacağı konusunda yeterli eğitim almayan kadınlar, bilinçsizce yetersiz beslenmeye maruz kalabilirler. Bu durum, özellikle kırsal bölgelerde ve gelişmekte olan ülkelerde yaygındır.

Kadınlarda Yetersiz Beslenme Belirtileri

Yetersiz beslenme, kadınların hem fiziksel hem de psikolojik sağlıklarını olumsuz etkileyebilecek bir durumdur. Belirtiler bireyden bireye değişiklik gösterebilir ancak genellikle aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:

1. Fiziksel Belirtiler

Kilo Kaybı: Yetersiz beslenmenin en yaygın belirtilerinden biri, hızlı ve kontrolsüz kilo kaybıdır. Bu durum, enerji yetersizliğinden kaynaklanır.
Ciltte Kuruluk ve Solgunluk: Vücutta vitamin ve mineral eksiklikleri (örneğin, A, C ve E vitaminleri ile demir) cilt sağlığını olumsuz etkiler. Cilt solgun, kuru ve çatlamış görünebilir.
Saç ve Tırnak Sorunları: Yetersiz protein ve biotin eksikliği saç dökülmesine, saçlarda zayıflığa ve tırnak kırılmasına neden olabilir.
Kas Gücünde Azalma: Protein eksikliği kasların zayıflamasına ve kas kütlesinin azalmasına yol açabilir.
Adet Düzensizlikleri: Enerji alımının düşüklüğü ve hormon dengesizlikleri adet döngüsünde gecikmelere veya düzensizliklere neden olabilir. Bazı durumlarda adet tamamen kesilebilir (amenore).
Düşük Bağışıklık Sistemi: Bağışıklık sistemi zayıflar, bu da sık sık enfeksiyonlara yakalanmaya yol açabilir.
Kemik Sağlığında Bozulma: Kalsiyum ve D vitamini eksikliği, kemiklerin zayıflamasına ve osteoporoz riskinin artmasına neden olabilir.

2. Psikolojik ve Nörolojik Belirtiler

Enerji Eksikliği ve Yorgunluk: Yetersiz enerji alımı, sürekli yorgunluk ve halsizlik hissine neden olur. Kadınlar günlük aktiviteleri yerine getirmekte zorlanabilir.
Ruh Hali Değişiklikleri: B vitaminleri ve omega-3 yağ asitlerinin eksikliği depresyon, anksiyete ve sinirlilik gibi ruh hali değişikliklerine neden olabilir.
Konsantrasyon ve Hafıza Sorunları: Beynin yeterli besin maddelerine ulaşamaması odaklanma zorluklarına ve unutkanlığa yol açabilir.

3. Uzun Vadeli Belirtiler

Üreme Sağlığı Üzerindeki Etkiler: Yetersiz beslenme, doğurganlığı olumsuz etkileyebilir. Gebelikte ise anne ve bebek sağlığı açısından ciddi riskler oluşturabilir.
Kronik Hastalıklara Yatkınlık: Uzun süreli besin eksiklikleri, diyabet, hipertansiyon ve kalp hastalıkları gibi kronik rahatsızlıkların riskini artırabilir.

4. Sosyal Belirtiler

Sosyal Çekilme: Yetersiz beslenen bireyler genellikle enerji eksikliği nedeniyle sosyal aktivitelerden uzaklaşabilir.
Çalışma Performansında Düşüş: Fiziksel ve zihinsel yetersizlik, çalışma hayatında düşük verimliliğe neden olabilir.

Yetersiz Beslenmenin Tespiti

Kadınlarda yetersiz beslenmenin belirtileri görüldüğünde mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Kan tahlilleri ve vücut analizi gibi testler, eksik besin öğelerini ve genel sağlık durumunu tespit etmek için önemlidir. Erken müdahale, sağlık üzerindeki olumsuz etkilerin önüne geçmek açısından kritik rol oynar.

Kadınlarda Durum Nasıl Farklı?

İyi beslenmenin temeli kadın ve erkek için aynıdır ancak bazı besinlere olan ihtiyaçları farklıdır. Kötü beslenme, kadınlar arasında en önemli ölüm nedenidir ve onları alkol ve tütün de dahil olmak üzere diğer tüm risk faktörlerinden daha fazla öldürür.

Bu kısmen fizyolojik zayıflıklardan kaynaklanmaktadır. Kadınların beslenme ihtiyaçları menstrüasyon, çocuk doğurma ve menopozla bağlantılı hormonal değişikliklerden geçtikçe değişir. Bu, kadınların anemi, osteoporoz ve çeşitli beslenme yetersizlikleri riskinin daha yüksek olduğu anlamına gelir.

Birçok araştırmaya göre ergenlik, beslenme açısından yaşamın zorlu bir aşamasıdır. Çok sayıda araştırmaya göre ergenlik dönemi beslenme açısından zorlu bir dönemdir. Ergen erkek ve kızlar bu aşamada duygusal değişiklikler yaşarken, kızların fizyolojik talepleri erkeklerden daha fazladır. Sonuç olarak, daha fazla makro ve mikro besin tüketimine ihtiyaç duyarlar. Ergenlik yılları, özellikle kızlar için beslenme eksikliklerini giderebilecek ve temel besin maddelerini sağlayabilecek beslenme çeşitliliği uygulamalarının oluşturulması için çok önemli bir fırsat sunmaktadır. Kadınların üreme yıllarında yetersiz beslenme durumunun çocukların yetersiz beslenmesine katkıda bulunduğunu belirtmekte fayda var.

Kadınların Daha Fazla İhtiyaç Duyduğu Besinler

Demir: Üreme yıllarında kadınların erkeklere göre iki kat daha fazla demire ihtiyacı vardır. Ancak 50 yaşına geldiklerinde demir ihtiyaçları erkeklerinkine eşdeğer hale gelir.

Kalsiyum: Menopoz sonrası kemik sağlığını desteklemek için kadınların 51 yaşına geldiklerinde kalsiyum alımı artmalıdır. Erkeklerde ise 71 yaşında kalsiyum ihtiyacında artış yaşanıyor.

Bazı mikro besinlerin günlük besin miktarları hamile veya emziren kadınlar için farklıdır. Daha fazla folat, iyot ve koline ihtiyaçları var. Hamile kadınların da ekstra demire ihtiyacı vardır.

Doğum öncesi aşamada annenin sağlığı ve beslenme durumu fetüsün büyüme ve gelişmesini ve hamileliğin sonuçlarını etkileyebilir. Yetersiz beslenme, doğum sırasındaki komplikasyonlara ve olumsuz sonuçlara neden olur. Kaynakların sınırlı olduğu bölgelerde annenin yetersiz beslenmesinin yaygınlığı, hem annenin hem de fetüsün gereksinimlerinin karşılanması açısından önemli sonuçlar doğurmaktadır.

Annenin beslenmesi plasenta ve fetüsün gelişiminin düzenlenmesinde çok önemli bir rol oynar. Plasenta, fetusa oksijen ve besin sağlamanın yanı sıra, anne ve fetal dolaşım arasındaki atık alışverişini kolaylaştıran bir araç görevi görür. Plasentanın boyutu ve işlevi, doğum öncesi büyümeyi ve bebeğin gelişiminin gidişatını doğrudan etkiler.

Annenin yetersiz beslenmesi meydana geldiğinde plasentanın yapısında değişikliklere yol açar. Bu değişiklikler plasental vasküler gelişimde, ağırlıkta, morfolojide ve amino asitlerin taşınma fonksiyonunda belirgindir. Sonuç olarak, fetusa sağlanan besin öğelerinin değişmesi, anne ile fetus arasındaki biyolojik rekabeti şiddetlendirmektedir. Fetüsteki bu artan yetersiz beslenme riski, yavruların sağlığı ve üretkenliği üzerinde uzun vadeli etkiler yaratabilir.

Kadınların sağlık, beslenme, eğitim ve karar alma yetenekleri gibi yararlanabileceği kaynakların artırılması, eşitliğin sağlanması ve gelecek nesillerin refahının sağlanması açısından büyük önem taşıyor. Bunun nedeni, fetal gelişim ve bebeklik döneminde yetersiz beslenmenin, özellikle abdominal obezite, tip 2 diyabet, hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalık gibi kronik hastalıkların gelişimine katkıda bulunabilmesidir.

Kadınlarda Yetersiz Beslenme Tedavisi İçin 10 İpucu

Düzenli yemek: Başlangıç olarak, gün boyunca enerji seviyenizi korumak için yemek zamanlarını planlamak iyidir. Kadınlar için önerilen ortalama kalori tüketimi günde yaklaşık 2.000 kaloridir.
Beslenme ihtiyaçlarının belirlenmesi: Her kadının kendine özgü beslenme ihtiyaçları vardır, bu nedenle hangi diyeti yapmaları gerektiği konusunda bir beslenme uzmanına danışmak iyi olur.
Stres ve Kaygı: Stres ve kaygı, kadınlarda yetersiz beslenmenin iki temel nedenidir. Kadınlar düzenli fiziksel egzersiz yaparak, müzik dinleyerek, hobi edinerek veya arkadaşlarıyla konuşarak stresi azaltabilirler.
Demir açısından zengin gıdalar: Demir seviyeleri vücudunuzdaki kan miktarını belirler. Demir, kan dolaşımınızda oksijenin taşınmasından sorumlu olan hemoglobin oluşumunda çok önemli bir rol oynar. Demir herkes için gerekli olmakla birlikte kadınlarda yaşam evrelerine göre miktar değişmektedir. Kadınlar menstrüasyon, hamilelik ve doğum nedeniyle kan kaybederler ve bu nedenle erkeklerden iki kat daha fazla kana ihtiyaç duyarlar. Düşük demir içeriği seviyeleri demir eksikliği anemisine yol açabilir. Yetişkin kadınlar için önerilen günlük demir alımı 18 mg/gün olup, hamilelik sırasında bu miktar 27 mg/güne çıkar.
B9 Vitamini: B9 vitamini olarak da bilinen folat, doğurganlık çağında çok önemli bir rol oynar. Gebe kalmadan önce ve hamileliğin erken evrelerinde tüketildiğinde doğuştan sakatlık olasılığını önemli ölçüde azaltır. Ek olarak folatın belirli kanser türlerinin riskini azaltma potansiyeli vardır ve menopozdan sonra östrojen üretimine yardımcı olur. Günlük ihtiyacın karşılanması için 400 mcg/gün folat tüketilmesi önerilir.
Kalsiyum: Güçlü kemikleri ve dişleri korumak için günlük olarak kalsiyum açısından zengin besinler tüketmek önemlidir. Ayrıca kalsiyum, kalbin normal ritminin düzenlenmesinde ve sinir sisteminin düzgün işleyişinin sağlanmasında önemli bir rol oynar. Yetersiz kalsiyum alımı kemikleri zayıflatabilir ve osteoporoz riskini artırabilir. Osteoporozun kadınlarda erkeklerden daha yaygın olduğunu belirtmekte fayda var. Ayrıca, kalsiyum eksikliği sinirlilik, halsizlik ve kemiklerin kırılmasına neden olabilir. Önerilen günlük kalsiyum alımı 1000 ila 1200 mg arasındadır.
Magnezyum: Magnezyum, kalsiyumun kan dolaşımından kemiklere emilimini arttırmada çok önemlidir. Magnezyum olmadan vücudunuz kalsiyumu etkili bir şekilde kullanamaz. USDA’nın önerdiği gibi, önerilen günlük magnezyum alımı 320 ila 400 mg/gün arasında değişmektedir. Yeşil yapraklı sebzeler, yaz kabağı, brokoli, pisi balığı, salatalık, yeşil fasulye, kereviz ve çeşitli tohum türlerinde mükemmel magnezyum kaynakları bulunabilir. Günlük 320-400 mg/gün aralığındaki magnezyum ihtiyacının karşılanması önemlidir.
D Vitamini: Yeterli D vitamini alımı, etkili kalsiyum metabolizması için gereklidir. Günlük 600 IU (uluslararası birim) alımı tavsiye edilir. Bu hayati besin, yaklaşık 30 dakika boyunca doğrudan güneş ışığına maruz kalarak ve somon, karides, D vitaminiyle zenginleştirilmiş süt, morina balığı ve yumurta gibi çeşitli gıda kaynaklarından elde edilebilir. Günlük 600 IU/gün gereksiniminin karşılanması, optimal D vitamini seviyelerinin korunması için çok önemlidir.
Güçlendirilmiş Gıda: Bir kişinin belirli bir besin maddesi eksikliği varsa, zenginleştirilmiş gıda almayı düşünmesi tavsiye edilir. Güçlendirilmiş gıdalar, mineraller, temel besinler ve vitaminler gibi mikro besinler açısından zenginleştirilmiş gıdalardır.
Kaygıyı Tedavi Etmek: Sağlıklı bir yaşam sürmek için zihinsel ve fiziksel sağlık el ele gider. Anksiyete ve Depresyon gibi zihinsel sağlık sorunları yetersiz beslenmenin potansiyel nedenleridir. Kişinin fiziksel sağlığını ve günlük aktivitelerini etkilediğini hissettiğinde bir ruh sağlığı uzmanını ziyaret etmesi tavsiye edilir.

Yetersiz beslenme, vücudun sağlıklı kalmak için yeterli beslenmeyi alamamasıdır. Vitamin, mineral ve diğer mikro ve makro besin öğelerinin eksikliği yetersiz beslenmeye neden olur. Yetersiz beslenmenin etkileri ve nedenleri kadın ve erkeklerde farklılık göstermektedir. Kadınlar, üreme sistemi ve hormonlar da dahil olmak üzere çeşitli nedenlerden dolayı yetersiz beslenmeden erkeklere göre daha fazla etkilenme eğilimindedir. Kadınlarda yetersiz beslenme hafife alınmaması gereken ciddi bir hastalıktır; bazı durumlarda ölüme bile yol açabilir. Bununla birlikte, yetersiz beslenme, durumun ciddiyetine bağlı olarak ev ilaçları veya takviyeler veya zenginleştirilmiş gıdalarla da kolaylıkla tedavi edilebilir.

Referanslar:

Kadınlarda Yetersiz Beslenme: 8 Belirtisi Ve Tedavisi
WHO. Nutrition in adolescence: Issues and challenges for the health sector. World Health Organization; 2005.
Black RE, Victora CG, Walker SP, et al. Maternal and child undernutrition and overweight in low-income and middle-income countries. The Lancet. 2013;382(9890):427-451.
Popkin BM, Adair LS, Ng SW. Global nutrition transition and the pandemic of obesity in developing countries. Nutrition Reviews. 2012;70(1):3-21.
Beal T, Massiot E, Arsenault JE, Smith MR, Hijmans RJ. Global trends in dietary micronutrient supplies and dietary micronutrient deficiencies from 1961 to 2017. PLOS One. 2017;12(11):e0175554.
Bhutta ZA, Das JK, Rizvi A, et al. Evidence-based interventions for improvement of maternal and child nutrition. The Lancet. 2013;382(9890):452-477.
Victora CG, Adair L, Fall C, et al. Maternal and child undernutrition: Consequences for adult health and human capital. The Lancet. 2008;371(9609):340-357.
Smith LC, Haddad L. Explaining child malnutrition in developing countries: A cross-country analysis. IFPRI Research Report. 2000;111:1-112.
Lee RD, Nieman DC. Nutritional Assessment. 6th ed. McGraw-Hill; 2013.
Gernand AD, Schulze KJ, Stewart CP, West KP Jr, Christian P. Micronutrient deficiencies in pregnancy worldwide: Health effects and prevention. Nature Reviews Endocrinology. 2016;12(5):274-289.
Mason JB, Sanders D, Musgrove P, Soekirman S, Galloway R. Community health and nutrition programs. Disease Control Priorities in Developing Countries. 2nd ed. Washington, DC: World Bank; 2006.
Allen LH. Pregnancy and iron deficiency: Unresolved issues. Nutrition Reviews. 1997;55(4):91-101.
Caulfield LE, Black RE. Zinc deficiency. Comparative Quantification of Health Risks: Global and Regional Burden of Disease Attributable to Selected Major Risk Factors. Geneva: WHO; 2004.
Haddad L, Cameron L, Barnett I. The double burden of malnutrition in SE Asia and the Pacific: Priorities, policies, and politics. Health Policy and Planning. 2015;30(9):1193-1206.
Bhutta ZA, Lassi ZS, Bergeron G, et al. A review of evidence-based interventions for improvement of maternal and child nutrition. Maternal & Child Nutrition. 2013;9(Suppl 2):29-52.
Gillespie S, Haddad L, Mannar V, Menon P, Nisbett N. The politics of reducing malnutrition: Building commitment and accelerating progress. The Lancet. 2013;382(9891):552-569.
Horton S, Steckel RH. Global economic losses attributable to malnutrition 1990–2000 and projections to 2050. Global Economic Costs of Malnutrition. 2013;1:247-272.
Martorell R, Zongrone A. Intergenerational influences on child growth and undernutrition. Paediatric and Perinatal Epidemiology. 2012;26(Suppl 1):302-314.
Prentice AM, Moore SE. Early programming of adult diseases in resource-poor countries. Archives of Disease in Childhood. 2005;90(5):429-432.
Lozoff B, Beard J, Connor J, Felt B, Georgieff M, Schallert T. Long-lasting neural and behavioral effects of iron deficiency in infancy. Nutrition Reviews. 2006;64(Suppl 2):S34-S43.
Grantham-McGregor S, Cheung YB, Cueto S, Glewwe P, Richter L, Strupp B. Developmental potential in the first 5 years for children in developing countries. The Lancet. 2007;369(9555):60-70.
Stevens GA, Finucane MM, Paciorek CJ, et al. Trends in mild, moderate, and severe stunting and underweight in children under five: A systematic analysis. The Lancet Global Health. 2012;1(2):e16-e25.
Rahman MS, Howlader T, Masud MS, Rahman ML. Association of low-birth weight with malnutrition in children under five years in Bangladesh: Do mother’s education, socio-economic status, and birth interval matter? PLoS One. 2016;11(6):e0157814.
UNICEF. Levels and trends in child malnutrition: Key findings of the 2022 Edition of the Joint Child Malnutrition Estimates. UNICEF-WHO-World Bank; 2022.
Nair KM, Iyengar V. Iron content, bioavailability & factors affecting iron status of Indians. Indian Journal of Medical Research. 2009;130(5):634-645.
Monteiro CA, Benicio MH, Conde WL, Konno S, Lovadino AL, Barros AJ. Narrowing socioeconomic inequality in child stunting: The Brazilian experience, 1974–2007. Bulletin of the World Health Organization. 2010;88(4):305-311.
De-Regil LM, Fernández-Gaxiola AC, Dowswell T, Peña-Rosas JP. Effects and safety of periconceptional folate supplementation for preventing birth defects. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010;(10):CD007950.
Walker SP, Wachs TD, Grantham-McGregor S, et al. Inequality in early childhood: Risk and protective factors for early child development. The Lancet. 2011;378(9799):1325-1338.
Dangour AD, Watson L, Cumming O, et al. Interventions to improve water quality and supply, sanitation, and hygiene practices, and their effects on the nutritional status of children. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2013;(8):CD009382.
Dewey KG, Begum K. Long-term consequences of stunting in early life. Maternal & Child Nutrition. 2011;7(Suppl 3):5-18.
Ruel MT, Alderman H. Nutrition-sensitive interventions and programmes: How can they help to accelerate progress in improving maternal and child nutrition? The Lancet. 2013;382(9891):536-551.
Global Nutrition Report. Global Nutrition Report 2021: The state of global nutrition. Development Initiatives; 2021.
United Nations. Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. United Nations General Assembly; 2015.
Muthayya S, Rah JH, Sugimoto JD, Roos FF, Kraemer K, Black RE. The global hidden hunger indices and maps: An advocacy tool for action. PLOS One. 2013;8(6):e67860.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.mayoclinic.org/
https://www.nhs.uk/
https://www.webmd.com/

Kadınlarda Yetersiz Beslenme: 8 Belirtisi Ve Tedavisi

Sağlık Bilgisi Paylaş !