POEMS Sendromu Belirtileri, Nedenleri, Tanısı, Tedavisi

POEMS sendromu, nadir görülen, multisistemik ve hematolojik bir hastalıktır. Bu hastalığın ismi, klinik olarak belirgin beş ana özellikten türemiştir: Polyneuropathy, Organomegaly, Endocrinopathy, Monoclonal gammopathy ve Skin changes. Bu özellikler, sendromun adını oluşturan kısaltmanın açılımını sağlar. POEMS sendromu, bu belirtilerle karakterize olmasının yanı sıra ciddi komplikasyonlara ve yaşam kalitesinde belirgin bir düşüşe neden olabilecek bir hastalıktır. Hastalık, sıklıkla tanısı zor bir durum olarak karşımıza çıkar ve genellikle diğer nörolojik ve hematolojik hastalıklarla karıştırılabilir.

POEMS Sendromu

Bu sendromun doğru şekilde teşhis edilmesi, hastalığın prognozunu ve yönetimini büyük ölçüde etkiler. Tedavi edilmemiş POEMS sendromu hastalarında, prognoz oldukça kötü olabilir ve hastalığın seyrine bağlı olarak mortalite riski artabilir. Bu nedenle, erken tanı ve uygun tedavi yaklaşımları büyük önem taşır. Hastalığın semptomlarının karmaşıklığı ve çeşitliliği, birçok tıbbi disiplinin dahil olduğu multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Bu makalede, POEMS sendromunun tanısı, tedavi yöntemleri ve yönetimi hakkında kapsamlı bir bilgi sunulacaktır.

POEMS sendromu, genellikle orta yaşlı erkeklerde daha sık görülür. Bununla birlikte, hastalık her iki cinsiyette de ortaya çıkabilir ve herhangi bir yaşta teşhis edilebilir. Belirtiler genellikle yavaş başlar ve zamanla kötüleşir. Nöropati, hastalığın en belirgin semptomlarından biridir ve hastaların çoğunda ilk görülen belirtilerden biridir. Nöropatiye ek olarak, organomegali ve endokrin bozukluklar da yaygın olarak gözlemlenir. Cilt değişiklikleri ve kemik iliği anormallikleri, hastalığın ilerleyen aşamalarında belirgin hale gelir.

Tedavi açısından, POEMS sendromu için standart bir tedavi protokolü bulunmamaktadır. Ancak, hematopoetik kök hücre nakli (HCT) ve yüksek doz steroid tedavileri gibi yaklaşımlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, hastalığın altında yatan monoklonal gammopatiyi kontrol altına almak için çeşitli kemoterapi protokolleri de kullanılabilir. Bu tedavi yöntemlerinin etkinliği, hastalığın erken teşhisi ve hastalığın seyrine göre değişiklik gösterebilir. Hastalık nadir görüldüğü ve semptomları diğer hastalıklarla örtüştüğü için, POEMS sendromunun teşhisi ve yönetimi genellikle karmaşık bir süreçtir.

POEMS Sendromu Belirtileri

POEMS sendromu, sinirlerinize zarar veren ve vücudunuzun diğer kısımlarını etkileyen nadir bir kan bozukluğudur. POEMS şu belirti ve semptomları ifade eder:

• Polinöropati. Bacaklarınızda ve zamanla belki ellerinizde uyuşma, karıncalanma ve güçsüzlük ve nefes almada zorluk. Bu, POEMS sendromunun tanısında önemli bir özelliktir.
• Organomegali. Büyümüş dalak, karaciğer veya lenf düğümleri.
• Endokrinopati/ödem. Tiroid bezinin az çalışmasına (hipotiroidizm), diyabete, cinsel sorunlara, yorgunluğa, uzuvlarınızda şişmeye, metabolizma ve diğer temel işlevlerde sorunlara yol açabilecek anormal hormon seviyeleri.
• Monoklonal protein. Kan dolaşımında bulunabilen bir protein (monoklonal protein) üreten anormal kemik iliği hücreleri (plazma hücreleri). Bu, POEMS sendromunun tanısında önemli bir özelliktir. Monoklonal protein genellikle olağandışı kemik sertleşmesi veya kalınlaşmasıyla ilişkilendirilir.
• Cilt değişiklikleri. Cildinizde normalden daha fazla renk, kırmızı lekeler, muhtemelen daha kalın cilt ve yüz veya bacak kıllarında artış.

POEMS sendromunun en sık görülen belirtileri polinöropati, organomegali, endokrinopati, çok fazla M proteini varlığı ve cilt değişiklikleridir. POEMS’li herkeste polinöropati ve çok fazla M proteini vardır. Diğer belirti ve semptomlar farklılık gösterir.

Polinöropati

Polinöropati belirtileri POEMS sendromunun en sık görülen belirtisidir. Çoğu zaman insanlar en yoğun ağrıyı bacaklarında ve ayaklarında hissederler, ancak kolları ve elleri de etkilenebilir. Polinöropati ayrıca şöyle hissedilebilir:

• Zayıflık.
• Karıncalanma.
• Uyuşma.
• Karıncalanma.
• Yanıyor.
• Bir iğne ve iğne hissi.
• Organomegali

Görüntüleme prosedürleri, aşağıdakilerin büyümüş olduğunu gösterebilir:

• Karaciğer ( hepatomegali ).
• Dalak ( splenomegali ).
• Lenf düğümleri ( lenfadenopati ).

Endokrinopati

POEMS’li endokrinopatinin en yaygın belirtisi düşük seks hormonu seviyeleridir. Seks hormonları arasında testosteron ve östrojen bulunur . Diğer belirtiler şunları içerir:

• Kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesiyle ilgili sorunlar (örneğin diyabet ).
• Tiroid sorunları (örneğin hipotiroidizm ).
• Addison hastalığı (adrenal yetmezlik).

Erkekler ve AMAB’lı kişilerde doğurganlık sorunları olabilir ve büyük göğüsler ( jinekomasti ) gelişebilir.

Kadınlar ve doğumda kadın olarak atanan kişiler (AFAB), adet gecikmesi ( amenore ) geçirebilir ve daha büyük göğüsler geliştirebilir. Vücudunuz hamilelik sırasında sütün gelmesine neden olan hormon olan prolaktin miktarını daha fazla üretebilir. Sonuç olarak hamile olmasanız bile meme uçlarınızdan süt sızabilir.

M-Proteini

Yüksek M-protein seviyeleri POEMS bir işaretidir. Çok fazla M proteini kanınızda tümör oluşmasına neden olabilir. Aşırı M-proteini kemiklerinizin kalınlaşmasına veya sertleşmesine (osteoskleroz) neden olabilir.

Cilt değişiklikleri

Aşağıdakiler dahil çeşitli cilt değişiklikleri meydana gelebilir:

• Daha koyu cilt.
• Daha kalın cilt.
• Beyaz tırnaklar.
• Yüzünüzde ve bacaklarınızda artan kıllanma.
• Küçük kirazlara benzeyen kan damarlarının büyümesi (özellikle göğsünüzde).
• Diğer belirtiler

Diğer belirtiler şunları içerebilir

• Kollarınızda ve bacaklarınızda şişlik.
• Açıklanamayan kilo kaybı.
• Kemik ve eklem ağrısı.
• Görüş problemleri.
• Nefes almada zorluk.
• Tükenmişlik.
• Ateş.

POEMS sendromlu bazı kişilerin, Castleman Hastalığı (CD) adı verilen, lenf düğümlerini etkileyen bir durumu vardır.

POEMS Sendromu Nedenleri

POEMS sendromunun nedeni bilinmemektedir. Ancak POEMS sendromlu kişilerde artan sayıda plazma hücresi bulunur. Bu hücreler vücudun diğer bölgelerine zarar verebilecek anormal miktarda bir protein türü üretir.

POEMS ile, monoklonal plazma bozukluğu olarak adlandırılan durumdan dolayı bir dizi semptom ve etki yaşarsınız. POEMS ile anormal bir plazma hücresi kendisinin kopyalarını oluşturur; o kadar çok kopya vardır ki hücreler dokuya zarar verebilir. Bu hücreler kan dolaşımınıza M-proteini salarlar, dolayısıyla çok fazla miktarda bulunur. Fazla hücre ve fazla M proteini birden fazla vücut sistemine zarar verebilir.

Yine de bilim insanları plazma hücrelerinin anormal şekilde büyümesine neyin sebep olduğunu bilmiyor.

Araştırmacılar, vasküler endotelyal büyüme faktörü (VEGF) adı verilen bir proteinin rol oynayabileceğini keşfettiler. POEMS sendromlu kişilerin çoğunluğunda yüksek düzeyde VEGF bulunur. VEGF ile POEMS sendromu arasındaki ilişkiyi keşfetmeye yönelik araştırmalar devam etmektedir.

POEMS sendromu nadirdir. Her yerde 300 ila 300.000 kişide var. POEMS sendromu tipik olarak 50’li ve 60’lı yaşlarındaki insanları etkiler. Her ne kadar cinsiyetten bağımsız olarak insanları etkilese de, erkeklerde ve doğumda erkek olarak tanımlanan kişilerde (AMAB) daha yaygındır.

POEMS Sendromu Tanısı ve Klinik Özellikleri

POEMS sendromu tanısı, tipik semptomlar ve laboratuvar bulgularının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesiyle konulur. Bu sendromun tanısında, hastalığın tüm bileşenlerinin tam olarak anlaşılması ve klinik tablonun bütünsel bir yaklaşımla değerlendirilmesi gerekmektedir. Tanı kriterleri, majör ve minör olmak üzere iki gruba ayrılır ve bunların her ikisinin de karşılanması tanıyı kesinleştirir.

• Majör Tanı Kriterleri:
  • Polinöropati: Kronik, simetrik, distal motor ve sensör sinirlerde etkilenme.
  • Monoklonal Plazma Hücre Proliferasyonu: Genellikle IgA veya IgG tipi monoklonal protein varlığı.
• Minör Tanı Kriterleri:
  • Organomegali: Hepatomegali, splenomegali veya lenfadenopati.
  • Endokrin Bozukluklar: Hipotiroidi, hipogonadizm, adrenal yetmezlik gibi.
  • Cilt Değişiklikleri: Hiperpigmentasyon, kalınlaşmış cilt, clubbing veya beyaz çizgiler.
  • Ödem, asit ve plevral efüzyon: Vasküler geçirgenlik artışı sonucu gelişen sıvı birikimi.

POEMS sendromu tanısının doğrulanması için genellikle ek testler ve görüntüleme yöntemleri gerekmektedir. Elektromiyografi (EMG), sinir iletim çalışmaları, kemik iliği biyopsisi ve MRI gibi tetkikler, tanının kesinleştirilmesinde kritik rol oynar. Ayrıca, serum VEGF (Vasküler Endotelyal Büyüme Faktörü) seviyelerinin yükselmiş olması, POEMS sendromuna özgü bir bulgudur ve tanının doğrulanmasında yardımcı olabilir.

POEMS Sendromu Tedavisi

POEMS sendromunun tedavisi, hastalığın şiddetine ve hastanın genel durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Tedavi, öncelikle hastalığın temel nedenini hedef alarak semptomların kontrol altına alınmasını amaçlar. POEMS sendromu olan hastalar için standart bir tedavi protokolü bulunmamakla birlikte, bazı yaygın tedavi seçenekleri aşağıda belirtilmiştir:

1. Hematopoetik Kök Hücre Nakli (HCT)

HCT, POEMS sendromu olan birçok hastada ilk tedavi seçeneği olarak kullanılır. Özellikle genç ve genel durumu iyi olan hastalarda, bu tedavi yöntemi uzun dönem remisyon sağlayabilir. Kök hücre nakli öncesinde yüksek doz kemoterapi uygulanarak, kemik iliğinde anormal plazma hücrelerinin yok edilmesi hedeflenir.

2. Steroid ve Kemoterapi Protokolleri

Yüksek doz steroidler, POEMS sendromunun akut semptomlarının kontrol altına alınmasında etkilidir. Prednizon veya deksametazon gibi steroidler, özellikle nöropati belirtilerini hafifletmek için kullanılır. Ayrıca, lenalidomid ve bortezomib gibi kemoterapi ajanları, monoklonal plazma hücre proliferasyonunu baskılamak için kullanılabilir.

3. Radyoterapi

Lokalize plazmasitom varlığında, etkilenen bölgeye radyoterapi uygulanabilir. Radyoterapi, tümör kitlesini küçülterek semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Ancak, bu tedavi yöntemi yaygın hastalık durumunda etkili değildir.

4. Destekleyici Tedaviler

Nöropati, endokrin bozukluklar ve organomegali gibi semptomların yönetimi için destekleyici tedaviler de uygulanabilir. Ağrı yönetimi, fizik tedavi, hormonal replasman tedavisi ve diyet düzenlemeleri, hastanın yaşam kalitesini artırmada önemlidir.

POEMS Sendromu ve Komplikasyonlar

POEMS sendromu, çoklu organ sistemlerini etkileyen bir hastalık olduğundan, tedavi edilmediği takdirde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar, hastalığın seyrine ve tedaviye yanıtına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

1. Kardiyovasküler Komplikasyonlar

Hastalarda yüksek kan basıncı, kardiyomiyopati ve pulmoner hipertansiyon gibi kardiyovasküler problemler gelişebilir. Bu komplikasyonlar, hastalığın ilerlemesiyle birlikte yaşamı tehdit edici boyutlara ulaşabilir.

2. Tromboembolik Olaylar

POEMS sendromunda artmış tromboz riski, venöz tromboemboli ve derin ven trombozu gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle, tromboprofilaksi tedavisi genellikle önerilir.

3. İmmün Yetmezlik ve Enfeksiyonlar

Hastalığın tedavisinde kullanılan immünsüpresif ilaçlar ve kemoterapi ajanları, enfeksiyon riskini artırabilir. Özellikle ciddi bakteriyel ve viral enfeksiyonlar, hastalar için önemli bir komplikasyon kaynağıdır.

POEMS Sendromunun Prognozu ve Yaşam Kalitesi

POEMS sendromunun prognozu, hastalığın teşhis anındaki evresine ve uygulanan tedaviye bağlı olarak değişir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastaların yaşam süresi ve kalitesi belirgin şekilde iyileştirilebilir. Ancak, hastalık genellikle yavaş ilerler ve birçok hastada kronik bir seyir izler. Bu nedenle, düzenli takip ve tedavi, hastalığın yönetiminde önemli bir rol oynar.

POEMS sendromu, nadir ve karmaşık bir hastalık olduğu için, hem hastaların hem de hekimlerin bu hastalık hakkında bilinçlenmesi ve güncel tedavi yaklaşımlarından haberdar olması büyük önem taşır. Multidisipliner bir yaklaşım ve kişiye özel tedavi planları ile hastalığın yönetimi optimize edilebilir.

Referanslar:

1. POEMS Sendromu
2. Dispenzieri A, Kyle RA, Lacy MQ, et al. POEMS syndrome: Definitions and long-term outcome. Blood. 2003;101(7):2496-2506.
3. Li J, Zhou DB, Huang Z, et al. Clinical characteristics and long-term outcome of patients with POEMS syndrome in China. Ann Hematol. 2011;90(7):819-826.
4. Karam C, Klein CJ, Dispenzieri A. Polyneuropathy in POEMS syndrome: Clarifying the role of treatment. Muscle Nerve. 2015;51(5):628-635.
5. Ganti AK, Absher R, Wigginton JM. POEMS syndrome: A review. Am J Hematol. 1997;55(4):304-309.
6. Watanabe O, Arimura K, Kitajima I, et al. Greatly raised vascular endothelial growth factor (VEGF) in POEMS syndrome. Lancet. 1996;347(8997):702.
7. D’Souza A, Hayman SR. Autologous stem cell transplantation in POEMS syndrome. Acta Haematol. 2014;132(3-4):237-240.
8. Kuwabara S, Misawa S. Axonal regeneration in POEMS syndrome. Muscle Nerve. 2008;37(4):406-410.
9. Rontal M, Castelli MJ, Schechter GL. Sclerotic bone changes in POEMS syndrome: Case report. Skeletal Radiol. 1991;20(7):519-521.
10. Dispenzieri A, Therneau TM, Kyle RA, et al. Survival in patients with POEMS syndrome. Mayo Clin Proc. 2004;79(7):817-824.
11. Kanai K, Kuwabara S, Misawa S, et al. Electrophysiological and sonographic markers of demyelination in POEMS syndrome. Clin Neurophysiol. 2012;123(7):1310-1316.
12. Soubrier M, Dubost JJ, Serre AF, et al. POEMS syndrome: A study of 25 cases and a review of the literature. Am J Med. 1994;97(6):543-553.
13. Scarlato M, Cavatorta C, Lauria G, et al. The spectrum of neuropathy in POEMS syndrome. J Neurol. 2011;258(12):1991-1997.
14. Chauvet S, Delettre C, Schaeffer S, et al. Imaging features in POEMS syndrome: A review of 115 cases. Am J Roentgenol. 2015;204(1):130-138.
15. Nozza A, Terragna C, Demichelis F, et al. Antiangiogenic therapy with lenalidomide in relapsed POEMS syndrome. Leuk Lymphoma. 2012;53(1):152-154.
16. Rajkumar SV, Dispenzieri A, Kyle RA, et al. Clinical course and prognosis of POEMS syndrome. Blood. 2002;100(5):1999-2001.
17. Cortese A, Lombardi R, Briani C, et al. Diagnostic criteria for chronic inflammatory demyelinating polyneuropathy in patients with POEMS syndrome. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2016;87(7):776-781.
18. Nakanishi T, Sobue G, Toyokura Y. Progressive proximal muscular atrophy in POEMS syndrome. Neurology. 1994;44(12):2371-2373.
19. Dispenzieri A. How I treat POEMS syndrome. Blood. 2012;119(24):5650-5658.
20. https://www.uptodate.com/contents/poems-syndrome
21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31012139/
22. https://rarediseases.org/rare-diseases/poems-syndrome/
23. https://emedicine.medscape.com/article/1097031-overview
24. https://www.webmd.com/cancer/multiple-myeloma/what-is-poems-syndrome