100 / 100

Kalp krizi, dünya genelinde en yaygın ölüm nedenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Çoğu insan kalp krizinin genellikle aniden ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıktığını düşünür. Ancak gerçekte, bu ciddi sağlık sorunu sıklıkla haftalar veya hatta aylar öncesinde belirli belirtilerle sinyal verebilir. Erken teşhis edilmesi ve bu belirtilerin ciddiye alınması, hayat kurtarıcı olabilir. Bu yazıda, kalp krizi belirtilerini, bu belirtileri nasıl tanıyacağınızı ve hangi durumlarda acil tıbbi yardım almanız gerektiğini inceleyeceğiz.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Kalp Krizi Belirtileri: 9 Yaygın Belirti

Kalp krizine neden olan ana faktör, kalbi besleyen koroner arterlerin tıkanmasıdır. Tıkanma genellikle arterlerde yağ, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesi sonucu meydana gelir. Bu birikintiler, kanın kalbe yeterince ulaşmasını engelleyerek kalp kasının zarar görmesine neden olur. Tıkanmanın süresi ve derecesine bağlı olarak, kalp krizi ciddi sonuçlara yol açabilir ve hatta ölümcül olabilir. Bu nedenle, kalp krizi belirtilerinin erken tespiti, etkili bir tedavi sürecinin başlatılması açısından kritik öneme sahiptir.

Kalp krizi belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bir kişi, hafif bir göğüs sıkışması ve yorgunluk hissi yaşarken, başka bir kişi çok daha şiddetli ağrılarla karşı karşıya kalabilir. Kadınlar ve erkekler arasındaki belirtiler de genellikle farklıdır. Erkeklerde göğüs ağrısı daha yaygınken, kadınlarda nefes darlığı, mide bulantısı ve sırt ağrısı gibi belirtiler ön planda olabilir. Bu çeşitlilik nedeniyle, kalp krizi belirtilerini tanımak ve ciddiye almak her birey için hayati önem taşır.

Bu makalede, kalp krizi belirtilerine detaylı bir şekilde değinilecek ve bu belirtilerin nedenleri ile aralarındaki farklar açıklanacaktır. Ayrıca, kalp krizi risk faktörleri ve bu belirtilerin hangi durumlarda acil müdahale gerektirdiği üzerine odaklanılacaktır. Özellikle 35 yaş üstü bireyler, aile geçmişinde kalp hastalığı olanlar ve risk altında bulunan kişilerin, bu belirtileri tanıma konusunda daha dikkatli olması gerektiği vurgulanacaktır.

Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?

Kalp krizi belirtileri, kişinin yaşına, cinsiyetine, sağlık durumuna ve kalp krizinin şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Belirtiler bazen hafif ve geçici olabilir, ancak bu durumun ciddiyeti asla küçümsenmemelidir.

İşte kalp krizinin en yaygın ve dikkat edilmesi gereken belirtileri:

1. Göğüs Ağrısı (Angina Pektoris)

Kalp krizi sırasında en yaygın görülen belirti göğüs ağrısıdır. Bu ağrı genellikle göğsün ortasında hissedilir ve yoğun bir baskı, sıkışma ya da yanma şeklinde tanımlanır. Ağrının hissedildiği bölge genellikle geniştir ve rahatsızlık sırta, boyuna, omuza ya da kollara yayılabilir. Özellikle sol kola yayılan ağrı, kalp kriziyle ilişkilendirilir. Göğüs ağrısı genellikle şiddetlidir ve birkaç dakikadan uzun sürer. Ancak bazı durumlarda, hafif ve gelip geçici olabilir.

Göğüs ağrısının özellikleri:

Göğsün ortasında ya da sol tarafında bir baskı veya sıkışma hissi.
Ağrı sol kola, sırta, çeneye ya da boyuna yayılabilir.
Ağrı keskin değil, daha çok ezici ya da sıkışma tarzında hissedilir.
Ağrı, egzersiz veya stres sırasında artabilir, dinlenme ile geçici olarak hafifleyebilir ancak devam edebilir.

2. Nefes Darlığı

Kalp krizinin bir diğer yaygın belirtisi nefes darlığıdır. Nefes darlığı genellikle göğüs ağrısıyla birlikte görülür, ancak bazı durumlarda tek başına da ortaya çıkabilir. Kalp krizi sırasında kalp yeterince kan pompalayamaz ve bu durum akciğerlerin yeterli oksijen almasını zorlaştırır. Sonuç olarak, kişi derin nefes almakta zorlanabilir ve nefes darlığı yaşayabilir.

Nefes darlığının özellikleri:

Kişi normalde rahat yaptığı aktivitelerde (yürüyüş, merdiven çıkma gibi) bile nefes almakta zorlanabilir.
Nefes darlığı, ani bir şekilde gelişebilir ve gittikçe şiddetlenebilir.
Özellikle yatarken nefes almak zorlaşabilir, bu da uyku sorunlarına yol açabilir.
Nefes darlığı, göğüs ağrısı, terleme ya da yorgunluk gibi diğer belirtilerle birlikte görülüyorsa acil müdahale gerektirebilir.

3. Yorgunluk ve Halsizlik

Kalp krizi belirtileri arasında aşırı yorgunluk ve halsizlik de yer alır. Bu belirti özellikle kadınlarda yaygın olarak görülür ve çoğu zaman göz ardı edilir. Kalbin yeterince verimli çalışamaması, vücuda yeterli oksijen taşıyamamasına neden olur. Bu da kişinin kendini sürekli yorgun ve halsiz hissetmesine yol açar. Özellikle dinlenmeye rağmen geçmeyen veya istirahat halindeyken bile hissedilen aşırı yorgunluk, kalp krizinin habercisi olabilir.

Yorgunluk ve halsizliğin özellikleri:

Kişi, basit günlük aktivitelerden sonra bile aşırı derecede yorgun hissedebilir.
Halsizlik, istirahat sırasında bile geçmez ve genellikle uzun süreli olabilir.
Bu yorgunluk hissi, fiziksel ya da zihinsel bir aktiviteyle açıklanamayacak kadar yoğun olabilir.
Günlerce veya haftalarca süren sürekli bir yorgunluk, özellikle risk altında olan bireyler için dikkat edilmesi gereken bir belirtidir.

4. Terleme

Aşırı terleme kalp krizinin bir diğer önemli belirtisidir. Normalden fazla ve açıklanamayan terleme, kalp krizinin habercisi olabilir. Bu tür terleme, genellikle soğuk ve yapışkan bir şekilde ortaya çıkar ve kişi kendini aniden aşırı derecede terlemiş bulabilir. Bu belirti, kalbin kan pompalamakta zorlandığını ve vücudun bu durumda aşırı efor sarf ettiğini gösterir.

Terlemenin özellikleri:

Soğuk, yapışkan bir terleme şeklinde görülür.
Fiziksel aktivite yapmaksızın, aniden aşırı derecede terleme hissi oluşabilir.
Genellikle göğüs ağrısı, nefes darlığı ya da baş dönmesi ile birlikte ortaya çıkar.
Kişi, kendini aniden çok hasta hissedebilir ve terlemenin yanı sıra baş dönmesi ve mide bulantısı yaşayabilir.

5. Mide Bulantısı, Kusma ve Sindirim Sorunları

Kalp krizi sırasında mideyle ilgili şikayetler de sıkça görülür. Mide bulantısı, hazımsızlık, şişkinlik ve hatta kusma gibi sindirim problemleri, kalp krizinin erken belirtileri arasında olabilir. Bu tür belirtiler özellikle kadınlarda daha yaygındır ve sıklıkla mide problemleriyle karıştırılabilir. Kalp krizi sırasında kan akışının yetersizliği, sindirim sistemi üzerinde de etkili olabilir ve bu durum mideyle ilgili belirtilere yol açabilir.

Sindirim sorunlarının özellikleri:

Mide bulantısı, genellikle göğüs ağrısı ve diğer kalp krizi belirtileriyle birlikte ortaya çıkar.
Şişkinlik ve mide rahatsızlığı hissi ani bir şekilde gelişebilir.
Kusma ve hazımsızlık, mide rahatsızlıklarıyla karıştırılabilir, bu nedenle bu belirtiler başka belirtilerle birlikte gözlemlendiğinde dikkatli olunmalıdır.
Özellikle, bu tür belirtiler risk altında olan bireylerde kalp krizi belirtisi olarak değerlendirilmeli ve ciddiye alınmalıdır.

6. Baş Dönmesi ve Bayılma

Kalp krizi geçiren kişilerde kan dolaşımının zayıflaması nedeniyle baş dönmesi ve bayılma sıkça görülür. Kalbin kan pompalama yeteneğinin azalması, beyne giden kan akışını etkileyerek baş dönmesine ve dengesizlik hissine neden olabilir. Eğer kişi bayılacakmış gibi hissediyor veya gerçekten bayılıyorsa, bu kalp krizinin kritik bir işareti olabilir.

Baş dönmesi ve bayılmanın özellikleri:

Kişi aniden baş dönmesi yaşayabilir ve bayılma hissi yaşayabilir.
Baş dönmeleri, otururken, ayakta dururken veya hareket ederken meydana gelebilir.
Bu belirti genellikle göğüs ağrısı, terleme veya nefes darlığı gibi diğer belirtilerle birlikte görülür.
Baş dönmeleri veya bayılma, ani ve ciddi bir kalp sorununun işareti olabilir ve acil müdahale gerektirir.

7. Çene, Boyun ve Sırt Ağrısı

Kalp krizi sırasında ağrı sadece göğüsle sınırlı kalmaz; çene, boyun, sırt ve hatta kollar gibi vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Özellikle kadınlarda yaygın olan bu tür ağrılar, genellikle kalp krizi belirtileriyle ilişkilendirilmez ve başka sorunlarla karıştırılabilir. Ancak, bu bölgelerde hissedilen ani ve açıklanamayan ağrılar, özellikle diğer kalp krizi belirtileriyle birlikte görülüyorsa dikkate alınmalıdır.

Çene, boyun ve sırt ağrısının özellikleri:

Ağrı genellikle sırta, boyna ya da çeneye doğru yayılabilir.
Bu ağrılar keskin değil, daha çok bir baskı ya da ağırlık hissi şeklinde olabilir.
Özellikle sırtın üst kısmında yoğunlaşan ağrılar, kalp krizi belirtisi olabilir.
Kadınlarda bu tür ağrılar daha yaygın olarak görülür ve genellikle diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkar.

8. Kol Ağrısı

Sol kol ağrısı, kalp krizinin en bilinen klasik belirtilerinden biridir. Kalp krizi sırasında göğüsteki ağrı, genellikle sol kola doğru yayılır. Bu ağrı bazen hafif olabilir ve kişi bunu geçici bir kas ağrısı olarak yorumlayabilir. Ancak kalıcı ya da şiddetli kol ağrısı, kalp krizinin habercisi olabilir.

Kol ağrısının özellikleri:

Sol kol ağrısı genellikle göğüs ağrısıyla birlikte görülür, ancak tek başına da hissedilebilir.
Ağrı, kollara yayılabilir ve bazen iki kolda birden de hissedilebilir.
Kol ağrıları, dinlenme ile geçmeyebilir ve giderek şiddetlenebilir.
Özellikle sol kol boyunca yayılan ağrı, kalp krizinin güçlü bir işareti olabilir.

9. Kalp Çarpıntısı

Kalp krizinin belirtilerinden biri de çarpıntı hissidir. Kalbin düzensiz atması, hızlı ya da yavaş atması, kişide bir huzursuzluk hissi yaratabilir. Çarpıntı, kalbin ritminde bir sorun olduğunu ve bu durumun ciddi bir kalp rahatsızlığının habercisi olabileceğini gösterir.

Kalp çarpıntısının özellikleri:

Kalbin düzensiz atması ya da bir atımın kaçması gibi hissedilebilir.
Hızlı kalp atışı (taşikardi) ya da yavaş kalp atışı (bradikardi) gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Çarpıntı genellikle göğüs ağrısı, nefes darlığı ya da yorgunluk gibi diğer belirtilerle birlikte görülür.

Kadınlarda ve Erkeklerde Kalp Krizi Belirtileri Arasındaki Farklar

Kalp krizinin belirtileri, cinsiyetler arasında farklılık gösterebilir. Erkekler genellikle göğüs ağrısı ve kol ağrısı gibi klasik belirtiler yaşarken, kadınlarda bu belirtiler daha belirsiz olabilir. Kadınlar daha çok nefes darlığı, aşırı yorgunluk, mide bulantısı ve sırt ağrısı gibi belirtiler yaşarlar. Bu durum, kadınların kalp krizini tanımasını zorlaştırabilir ve dolayısıyla tıbbi yardım almayı geciktirebilir.

Kadınların belirtilerinin daha yaygın olarak göz ardı edilmesinin bir nedeni de bu belirtilerin stres, yorgunluk veya mide rahatsızlığı gibi daha yaygın durumlarla karıştırılmasıdır. Bu nedenle kadınlar, kalp krizi belirtilerini daha dikkatli bir şekilde izlemeli ve özellikle birden fazla belirti bir arada görülüyorsa zaman kaybetmeden tıbbi yardım almalıdır.

Kalp Krizi Risk Faktörleri

Kalp krizine yol açabilecek birçok risk faktörü bulunmaktadır. Bunlar arasında yüksek tansiyon, yüksek kolesterol seviyeleri, sigara kullanımı, obezite, hareketsizlik, diyabet ve ailede kalp hastalığı geçmişi sayılabilir. Ayrıca, aşırı stres, sağlıksız beslenme ve alkol kullanımı da kalp krizi riskini artıran faktörler arasındadır.

Kalp krizi riskini azaltmak için bu faktörlerin kontrol altında tutulması önemlidir. Düzenli egzersiz yapmak, dengeli bir beslenme programı uygulamak, sigara ve alkolden uzak durmak ve düzenli tıbbi kontroller yaptırmak, kalp sağlığını korumak için atılabilecek adımlardan sadece birkaçıdır. Ayrıca, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol seviyelerinin düzenli olarak kontrol edilmesi ve bu değerlerin normal aralıkta tutulması kalp krizi riskini azaltmada önemli bir rol oynar.

Acil Durumda Ne Yapılmalı?

Kalp krizi belirtilerini yaşadığınızda yapmanız gereken ilk şey, hemen tıbbi yardım çağırmaktır. Zaman, kalp krizinde en kritik faktördür ve ne kadar hızlı tıbbi yardım alırsanız, hayatta kalma şansınız o kadar yüksek olur. Ambulans beklerken sakin kalmak, derin nefes almak ve mümkünse aspirin çiğnemek, kanın pıhtılaşmasını azaltmaya yardımcı olabilir.

Kalp krizi sırasında birinin yanında bulunuyorsanız, ona sakin olmasını ve derin nefes almasını söyleyin. Eğer bayılırsa ve nefes almıyorsa, derhal CPR (kalp masajı) uygulamaya başlayın. Kalp krizi geçiren bir kişiye erken müdahale etmek, hayatta kalma oranlarını önemli ölçüde artırabilir.

Sonuç

Sonuç olarak, kalp krizi belirtilerinin erken fark edilmesi ve bu belirtilerin ciddiye alınması, hayat kurtarıcı bir önem taşır. Özellikle göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, soğuk terleme, mide bulantısı veya bayılma hissi gibi işaretlere dikkat edilmelidir. Bu semptomlar, bazı kişilerde tipik şekillerde ortaya çıkmayabilir ve hatta kimi zaman sindirim sistemi kaynaklı sorunlarla karıştırılabilir. Dolayısıyla her ne kadar belirtiler klasik göğüs ağrısı şeklinde olsa da, vücudunuzdaki olağan dışı değişimleri daima gözlemleyerek hızlı bir şekilde tıbbi yardım almak gerekebilir.

Risk faktörlerinin tanınması ve bunların azaltılması da kalp krizi riskini düşürmekte önemli bir rol oynar. Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, obezite, sigara kullanımı, diyabet ve genetik yatkınlık başta gelen risk unsurları arasında yer alır. Yaşam tarzında yapılacak düzenlemeler, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve zararlı alışkanlıklardan uzak durma gibi uygulamalar kalp krizi riskini ciddi ölçüde azaltabilir. Bununla birlikte, aile geçmişinde kalp-damar hastalıkları bulunan kişilerin mutlaka düzenli sağlık kontrollerini ihmal etmemesi, riskin erken tespiti açısından faydalı olacaktır.

Bu noktada, kardiyologların ve diğer sağlık uzmanlarının önerileri doğrultusunda davranmak büyük önem taşır. Gerek koruyucu hekimlik uygulamaları gerekse kalp krizi belirtilerinin tanınmasına yönelik eğitimler, toplumdaki farkındalığı artırmaya yardımcı olur. Erken tanı ve hızlı müdahale, kalp kasının hasar görmesini en aza indirgeyerek kişinin yaşam kalitesini korur veya olası bir ölümcül sonuçtan uzak tutar. Acil servis ekiplerinin etkin çalışması ve hasta yakınlarının da bu süreçte bilinçli davranması, tedavi başarısını doğrudan etkiler.

Özetle, kalp krizi belirtilerini tanımak, risk faktörlerini yönetmek ve gerektiğinde hızlı hareket etmek, bireylerin sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürdürmesi açısından vazgeçilmezdir. Düzenli kontroller, erken müdahale ve doğru tedavi yaklaşımları sayesinde kalp krizi ve buna bağlı komplikasyonların önüne geçmek mümkündür. Toplumdaki her bireyin kalp sağlığı konusunda bilinçlendirilmesi, sadece kişisel düzeyde değil, aynı zamanda toplumsal sağlık politikaları anlamında da kritik bir gerekliliktir. Bu doğrultuda, bilinçli bir hayat tarzı benimseyerek ve tıbbi desteği aksatmayarak kalp krizi riskini önemli ölçüde azaltmak ve belirtilerle karşılaşıldığında ise zaman kaybetmeden uzmanlara başvurmak temel koruyucu stratejiler arasında yer almalıdır.

Referanslar:

Kalp Krizi Belirtileri: 9 Yaygın Belirti
American Heart Association. “Heart Attack Symptoms in Women and Men.” Circulation, vol. 132, no. 5, 2015, pp. 441-449.
Thygesen, K., et al. “Fourth Universal Definition of Myocardial Infarction (2018).” European Heart Journal, vol. 40, no. 3, 2018, pp. 237-269.
Amsterdam, E. A., et al. “2014 AHA/ACC Guideline for the Management of Patients with Non–ST-Elevation Acute Coronary Syndromes.” Circulation, vol. 130, no. 25, 2014, pp. e344-e426.
Smith, S. C., et al. “AHA/ACC Guidelines for Secondary Prevention for Patients with Coronary and Other Atherosclerotic Vascular Disease: 2006 Update.” Circulation, vol. 113, no. 19, 2006, pp. 2363-2372.
Cannon, C. P., et al. “Myocardial Infarction Redefined—A Consensus Document of the Joint European Society of Cardiology/American College of Cardiology Committee for the Redefinition of Myocardial Infarction.” European Heart Journal, vol. 21, no. 18, 2000, pp. 1502-1513.
Ibanez, B., et al. “2017 ESC Guidelines for the Management of Acute Myocardial Infarction in Patients Presenting with ST-Segment Elevation.” European Heart Journal, vol. 39, no. 2, 2017, pp. 119-177.
White, H. D., and Chew, D. P. “Acute Myocardial Infarction.” The Lancet, vol. 372, no. 9638, 2008, pp. 570-584.
Anderson, J. L., and Morrow, D. A. “Acute Myocardial Infarction.” New England Journal of Medicine, vol. 376, no. 21, 2017, pp. 2053-2064.
Collet, J. P., et al. “Acute Coronary Syndromes.” European Heart Journal, vol. 42, no. 14, 2021, pp. 1289-1367.
Reed, G. W., et al. “Acute Myocardial Infarction.” The Lancet, vol. 389, no. 10065, 2017, pp. 197-210.
Steg, P. G., et al. “ST-Elevation and Non-ST-Elevation Myocardial Infarction.” Circulation, vol. 136, no. 10, 2017, pp. 749-751.
Mozaffarian, D., et al. “Heart Disease and Stroke Statistics—2016 Update: A Report From the American Heart Association.” Circulation, vol. 133, no. 4, 2016, pp. e38-e360.
Levine, G. N., et al. “2015 ACC/AHA/SCAI Focused Update on Primary Percutaneous Coronary Intervention for Patients with ST-Elevation Myocardial Infarction.” Circulation, vol. 133, no. 11, 2016, pp. 1135-1147.
Antman, E. M., et al. “The TIMI Risk Score for Unstable Angina/Non–ST Elevation MI.” JAMA, vol. 284, no. 7, 2000, pp. 835-842.
Braunwald, E. “Unstable Angina and Non–ST Elevation Myocardial Infarction: Pathophysiology and Clinical Management.” Circulation, vol. 114, no. 4, 2006, pp. 310-313.
De Lemos, J. A., et al. “ST-Segment Elevation and Non-ST-Segment Elevation Myocardial Infarction: Time for a New Classification.” Circulation, vol. 121, no. 11, 2010, pp. 1409-1413.
Fox, K. A., et al. “Guidelines on the Management of Stable Angina Pectoris.” European Heart Journal, vol. 27, no. 11, 2006, pp. 1341-1381.
Hochman, J. S., et al. “Early Revascularization in Acute Myocardial Infarction Complicated by Cardiogenic Shock.” New England Journal of Medicine, vol. 341, no. 9, 1999, pp. 625-634.
Yusuf, S., et al. “Effects of an Angiotensin-Converting–Enzyme Inhibitor, Ramipril, on Cardiovascular Events in High-Risk Patients.” New England Journal of Medicine, vol. 342, no. 3, 2000, pp. 145-153.
Maron, B. J., et al. “Hypertrophic Cardiomyopathy.” JAMA, vol. 287, no. 10, 2002, pp. 1308-1320.
Alpert, J. S., et al. “The Diagnosis of Myocardial Infarction: Current Concepts and Controversies.” Journal of the American College of Cardiology, vol. 50, no. 9, 2007, pp. 905-910.
Roe, M. T., et al. “Predicting Mortality in Patients with Non–ST-Elevation Myocardial Infarction.” Circulation, vol. 106, no. 7, 2002, pp. 749-754.
Granger, C. B., et al. “Thrombosis and Acute Coronary Syndromes.” Circulation, vol. 103, no. 23, 2001, pp. 2484-2491.
Van de Werf, F., et al. “Management of Acute Myocardial Infarction in Patients Presenting with ST-Segment Elevation.” European Heart Journal, vol. 29, no. 23, 2008, pp. 2909-2945.
Kaul, P., et al. “Temporal Trends in Acute Myocardial Infarction Mortality in the United States.” JACC, vol. 53, no. 3, 2009, pp. 184-190.
Bell, M. R., et al. “Mortality Outcomes in ST-Elevation Myocardial Infarction Patients.” Circulation, vol. 115, no. 9, 2007, pp. 1178-1182.
Lauer, M. S., et al. “Temporal Trends in the Outcomes of ST-Segment Elevation Myocardial Infarction.” Circulation, vol. 123, no. 13, 2011, pp. 1425-1431.
Cannon, C. P., et al. “Efficacy and Safety of Fondaparinux Compared to Enoxaparin in Acute Coronary Syndromes.” New England Journal of Medicine, vol. 356, no. 10, 2007, pp. 999-1009.
O’Gara, P. T., et al. “2013 ACCF/AHA Guideline for the Management of ST-Elevation Myocardial Infarction.” Circulation, vol. 127, no. 4, 2013, pp. e362-e425.
Mauri, L., et al. “Ticagrelor versus Prasugrel in Acute Coronary Syndromes.” JAMA, vol. 314, no. 10, 2015, pp. 1046-1056.
Roffi, M., et al. “2015 ESC Guidelines for the Management of Acute Coronary Syndromes in Patients Presenting Without Persistent ST-Segment Elevation.” European Heart Journal, vol. 37, no. 3, 2016, pp. 267-315.
James, S. K., et al. “Troponin Levels and Outcomes in Acute Coronary Syndromes.” Circulation, vol. 113, no. 23, 2006, pp. 2711-2720.
Antman, E. M., et al. “Enoxaparin versus Unfractionated Heparin with Fibrinolysis for ST-Elevation Myocardial Infarction.” New England Journal of Medicine, vol. 354, no. 14, 2006, pp. 1477-1488.
Stone, G. W., et al. “Bivalirudin in Patients with Acute Myocardial Infarction Undergoing Primary Angioplasty.” New England Journal of Medicine, vol. 358, no. 21, 2008, pp. 2218-2230.
Bhatt, D. L., et al. “Aspirin and Clopidogrel versus Aspirin Alone for the Prevention of Atherothrombotic Events.” New England Journal of Medicine, vol. 354, no. 16, 2006, pp. 1706-1717
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.nhs.uk/

Sağlık Bilgisi Paylaş !