100 / 100

Bradikardi, kalp hızının normalden daha yavaş olması durumunu ifade eden bir tıbbi terimdir. Genellikle, yetişkinlerde dinlenme durumunda kalp atış hızı dakikada 60 atımın altına düştüğünde bradikardi tanısı konur. Bu durum, yaşlı bireylerde daha yaygın görülse de her yaş grubunda ortaya çıkabilir ve bazen sağlıklı bireylerde de gözlemlenebilir. Altta yatan sağlık sorunlarına işaret edebilir veya tamamen zararsız bir durum olarak kabul edilebilir. Bu makalede, sorunun nedenleri, belirtileri, tanı yöntemleri, tedavi seçenekleri ve önleyici tedbirler detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Bradikardi, Kalbin Yavaş Atması: 10 Belirtisi Ve Tedavisi

Bradikardiye yol açan faktörler arasında kalp hastalıkları, tiroid problemleri, elektrolit dengesizlikleri ve bazı ilaçların yan etkileri yer alabilir. Özellikle yaşlı bireylerde, kalp dokusunun yaşlanması ve iletim sistemindeki bozulmalar, kalp hızının düşmesine neden olabilir. Zaman zaman ciddi komplikasyonlara yol açabilse de çoğu durumda semptomsuz ilerleyebilir ve yaşam kalitesini etkilemeyebilir. Ancak, bayılma, baş dönmesi, nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösteriyorsa, acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Genellikle düzenli egzersiz yapan bireylerde veya sporcularda görülen, sağlıklı bir kalp yavaşlaması ile karıştırılmaması önemlidir. Atletik bradikardi olarak adlandırılan bu durum, kalbin verimli çalıştığını ve dinlenme anında daha az enerji harcadığını gösterir. Ancak, bu tür dışında kalan durumlarda, altta yatan bir sağlık sorununu işaret edebileceğinden dolayı dikkatli bir inceleme gerektirir. Kalp atış hızının düşük olması, vücudun yeterince oksijen almasını engelleyebilir ve bu durum, uzun vadede organ hasarlarına yol açabilir.

Makalenin devamında, bradikardinin nedenleri, tanı yöntemleri ve tedavi süreçleri ile ilgili ayrıntılı bilgiler sunulacak, ayrıca yaşam tarzı değişiklikleri ve önleyici tedbirler hakkında ipuçları verilecektir. Özellikle, kardiyologlar ve iç hastalıkları uzmanlarının önerileri doğrultusunda, bradikardiyi anlamak ve yönetmek için yapılması gerekenler ele alınacaktır. Daha fazla bilgi edinmek, hem hastalar hem de sağlık profesyonelleri için önemli bir konu olup, bu yazı size bu konuda kapsamlı bir rehber sunmayı amaçlamaktadır.

Bradikardi Nedir?

Bradikardi, kalbin anormal derecede yavaş çalışması durumudur. Genellikle dakikada 60 atımın altındaki kalp hızları bradikardi olarak tanımlanır. Herhangi bir belirti vermeden seyredebileceği gibi, ciddi sağlık sorunlarına da yol açabilir. Belirtilerin şiddeti, kalbin ne kadar yavaş çalıştığına ve bu durumun altta yatan bir hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığına bağlı olarak değişebilir.

Fizyolojik Bradikardi: Atletlerde ve düzenli egzersiz yapan bireylerde görülen, sağlıklı bir kalp yavaşlamasıdır. Kalp, dinlenme sırasında daha az enerji harcar ve daha verimli çalışır.
Patolojik Bradikardi: Kalp iletim sistemindeki bozukluklar veya altta yatan hastalıklar nedeniyle ortaya çıkar. Bu durumda, kalp vücudun ihtiyaç duyduğu kan ve oksijeni yeterince sağlayamaz.

Bradikardi Belirtileri Nelerdir?

Tipik kalp atışından daha yavaş bir kalp atışı, beynin ve diğer organların yeterli oksijen almasını engelleyebilir ve muhtemelen aşağıdaki belirti ve semptomlara neden olabilir:

Göğüs ağrısı
Karışıklık veya hafıza sorunları
Baş dönmesi veya baş dönmesi
Fiziksel aktivite sırasında kolayca yorulma
Tükenmişlik
Bayılma (senkop) veya bayılmaya yakın
Nefes darlığı

Ne zaman doktora görünmeli?

Birçok şey belirti ve semptomlara neden olabilir. Hızlı, doğru teşhis ve uygun bakımın sağlanması önemlidir. Yavaş kalp atış hızı konusunda endişeleriniz varsa sağlık uzmanınıza başvurun. Bayılırsanız, nefes almakta güçlük çekiyorsanız veya birkaç dakikadan uzun süren göğüs ağrınız varsa 112’yi veya acil sağlık hizmetlerini arayın.

Bradikardi Nedenleri Nelerdir?

Bradikardi nedenleri şunlar olabilir:

Yaşlanmaya bağlı kalp dokusu hasarı
Kalp hastalığı veya kalp krizinden dolayı kalp dokularının hasar görmesi
Doğumda mevcut olan bir kalp rahatsızlığı (doğuştan kalp kusuru)
Kalp dokusunun iltihabı (miyokardit)
Kalp ameliyatının bir komplikasyonu
Yetersiz çalışan tiroid bezi (hipotiroidizm)
Kandaki potasyum veya kalsiyum gibi kimyasalların dengesizliği
Uyku sırasında nefes almada tekrarlanan duraklamalar (obstrüktif uyku apnesi)
Romatizmal ateş veya lupus gibi inflamatuar hastalıklar
Sedatifler, opioidler ve kalp ritmi bozukluklarını, yüksek tansiyonu ve bazı zihinsel sağlık bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan ilaçlar da dahil olmak üzere bazı ilaçlar

Nedenleri daha iyi anlamak için kalbin tipik olarak nasıl attığını bilmek faydalı olabilir. Tipik bir kalbin dört odası vardır; iki üst odacık (atriyum) ve iki alt odacık (ventrikül). Kalbin sağ üst odasında (sağ atriyum) sinüs düğümü adı verilen bir grup hücre bulunur. Sinüs düğümü kalbin doğal kalp pilidir. Her kalp atışını başlatan sinyali üretir.

Sorun, bu sinyaller yavaşladığında veya bloke edildiğinde ortaya çıkar.

Sinüs Düğümü Sorunları

Bradikardi sıklıkla kalbin sinüs düğümü adı verilen bölgesinde başlar. Bazı kişilerde sinüs düğümü sorunları, kalp atışlarının yavaş ve hızlı değişmesine (bradikardi taşikardi sendromu) neden olur.

Kalp Bloğu (Atriyoventriküler Blok)

Bradikardi, kalbin elektrik sinyallerinin üst odacıklardan (atriyum) alt odacıklara (ventriküller) doğru şekilde hareket etmemesi durumunda da meydana gelebilir. Bu meydana gelirse, duruma kalp bloğu veya atriyoventriküler blok denir.

Kalp blokları üç ana gruba ayrılır.

Birinci derece kalp bloğu. En hafif formda, atriyumlardan gelen tüm elektrik sinyalleri ventriküllere ulaşır, ancak sinyal yavaşlar. Birinci derece kalp bloğu nadiren semptomlara neden olur ve elektrik sinyallerinde başka bir sorun yoksa genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmaz.
İkinci derece kalp bloğu. Tüm elektrik sinyalleri ventriküllere ulaşmaz. Bazı atımlar düşerek daha yavaş ve bazen de düzensiz kalp ritmine neden olur.
Üçüncü derece kalp bloğu (tam blok). Atriyumlardan gelen elektrik sinyallerinin hiçbiri ventriküllere ulaşmaz. Bu olduğunda, ventriküller genellikle kendi başlarına atarlar ancak çok yavaş bir hızda atarlar.

Risk faktörleri

Sıklıkla bir tür kalp hastalığından dolayı kalp dokusunun hasar görmesi ile ilişkilidir. Kalp sorunları riskini artıran herhangi bir şey bradikardi riskini artırabilir.

Kalp hastalığı için risk faktörleri şunları içerir:

Yaşlılık
Yüksek tansiyon
Sigara içmek
Ağır alkol kullanımı
Yasa dışı uyuşturucu kullanımı
Stres ve kaygı

Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri veya tıbbi tedavi, kalp hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Komplikasyonları

Olası komplikasyonlar şunları içerebilir:

Sık bayılma
Kalbin yeterli kanı pompalayamaması (kalp yetmezliği)
Ani kalp durması veya ani ölüm

Önleme

Bradikardiye bazı ilaçlar neden olabilir, özellikle de yüksek dozda alındıklarında, tüm ilaçları belirtildiği şekilde almak önemlidir. Bradikardi genellikle önlenebilir olmasa da, sağlık hizmeti sağlayıcıları kalp hastalığı gelişme riskini azaltmak için stratejiler önermektedir. Aşağıdaki kalp-sağlıklı adımları atın:

Düzenli egzersiz yapın. Sağlık uzmanınız, sizin için ne kadar ve ne tür egzersizin en iyi olduğu konusunda size önerilerde bulunabilir.
Sağlıklı diyetle beslen. Meyveler, sebzeler ve tam tahıllar açısından zengin, sağlıklı, az yağlı, az tuzlu, az şekerli bir diyet seçin.
Sağlıklı bir kiloyu koruyun. Aşırı kilolu olmak kalp hastalığına yakalanma riskini artırır.
Kan basıncını ve kolesterolü kontrol altında tutun. Yüksek tansiyonu, diyabeti ve yüksek kolesterolü yönetmek için yaşam tarzı değişiklikleri yapın ve ilaçları reçete edildiği şekilde alın.
Sigara içmeyin. Sigarayı bırakmak konusunda yardıma ihtiyacınız varsa, yardımcı olacak stratejiler veya programlar hakkında sağlık uzmanınızla görüşün.
İçiyorsanız bunu ölçülü yapın. Alkol içmeyi tercih ederseniz, bunu ölçülü olarak yapın. Sağlıklı yetişkinler için bu, kadınlar için günde bir içki, erkekler için ise günde iki içki anlamına gelir. Alkol kullanımınızı kontrol edemiyorsanız, alkolü bırakmaya ve alkol bağımlılığıyla ilgili diğer davranışları yönetmeye yönelik bir program hakkında bir sağlık uzmanıyla görüşün.
Stres Yönetimi. Yoğun duygular kalp atış hızını etkileyebilir. Stresi azaltmanın bazı yolları düzenli egzersiz yapmak, bir destek grubuna katılmak ve yoga gibi rahatlama tekniklerini denemektir.
Planlanmış kontrollere gidin. Düzenli fizik muayene yaptırın ve belirti veya semptomları sağlık uzmanınıza bildirin.

Mevcut kalp hastalığını izleyin ve tedavi edin

Zaten kalp hastalığınız varsa kalp ritmi bozukluğu geliştirme riskinizi azaltmak için atabileceğiniz adımlar vardır:

Planı takip edin. Tedavi planınızı anladığınızdan emin olun. Tüm ilaçları reçete edildiği gibi alın.
Değişiklikleri hemen bildirin. Belirtileriniz değişirse, kötüleşirse ya da yeni belirtiler gelişirse derhal sağlık uzmanınıza haber verin.

Bradikardi Tanısı Nasıl Konulur?

Bradikardi tanısı, hastanın belirtileri ve tıbbi geçmişine dayalı bir değerlendirme süreci ile başlar. Bu süreç, dikkatli bir fizik muayene ve spesifik tanısal testlerin uygulanmasını içerir. Genellikle kalp hızının dakikada 60’ın altına düşmesi olarak tanımlandığından, doğru ve sistematik bir tanı yaklaşımı gerektirir. İşte bu süreçte kullanılan başlıca yöntemler:

1. Hasta Öyküsü ve Semptomların Değerlendirilmesi

Tanıda ilk adım, hastanın şikayetlerini ve tıbbi geçmişini kapsamlı bir şekilde değerlendirmektir. Doktor, şu sorulara odaklanabilir:

Hastanın baş dönmesi, bayılma (senkop), halsizlik, göğüs ağrısı, nefes darlığı veya çarpıntı gibi semptomları var mı?
Bu semptomlar ne sıklıkla ve hangi koşullarda ortaya çıkıyor?
Hasta geçmişte kalp hastalığı, hipertansiyon veya elektrolit dengesizlikleri gibi sorunlar yaşadı mı?
Kullanılan ilaçlar (örneğin, beta blokerler veya kalsiyum kanal blokerleri) veya diğer faktörler kalp hızını etkiliyor olabilir mi?

Bu bilgiler, altta yatan nedeni belirlemek açısından kritik öneme sahiptir.

2. Fizik Muayene

Fizik muayene sırasında, kalp hızı ve ritmi dikkatlice değerlendirilir. Ayrıca şu unsurlara odaklanılır:

Nabız ölçümü: Yavaş nabız var mı?
Kan basıncı: Düşük kan basıncı eşlik ediyor mu?
Cilt rengi ve soğukluk gibi periferik dolaşım bulguları.
Kalbin oskültasyonu: Ek sesler veya ritim düzensizlikleri var mı?

3. Elektrokardiyografi (EKG)

EKG, bradikardi tanısında en kritik testlerden biridir. Bu test, kalp ritmini ve elektriksel iletim yollarını değerlendirir. Bradikardiye özgü EKG bulguları şunları içerebilir:

Sinüs bradikardisi: Normal ancak yavaş bir sinüs ritmi.
AV bloklar: Özellikle ikinci derece ve tam (üçüncü derece) atriyoventriküler bloklar.
Hasta sinüs sendromu: Sinüs düğümünün elektriksel uyarıları yeterince üretmemesi.

EKG’nin 24 saatlik Holter monitörü veya olay kaydedici gibi uzun süreli versiyonları da, geçici bradikardi epizodlarının saptanmasında kullanılır.

4. Ekokardiyografi

Ekokardiyografi, kalbin yapısını ve fonksiyonlarını değerlendirmek için ultrason kullanılarak yapılan bir testtir. Bradikardiye neden olabilecek yapısal anormallikler veya kasılma sorunları bu yöntemle saptanabilir.

5. Kan Testleri

Bradikardinin metabolik veya sistemik nedenlerini değerlendirmek için şu testler yapılabilir:

Elektrolit düzeyleri (potasyum, kalsiyum, magnezyum).
TSH ve serbest T4 düzeyleri: Hipotiroidi kaynaklı bradikardi olasılığı için.
Tam kan sayımı ve inflamatuar belirteçler: Enfeksiyon veya anemi gibi diğer nedenleri değerlendirmek için.

6. Egzersiz Testi veya Stres Testi

Bradikardi semptomlarının efor sırasında kötüleşip kötüleşmediğini belirlemek için egzersiz testi yapılabilir. Bu test, aynı zamanda, bradikardi ile birlikte ortaya çıkabilecek iskemik kalp hastalığını değerlendirmeye de yardımcı olur.

7. Diğer Gelişmiş Tanısal Testler

Elektrofizyolojik Çalışma (EPS): Kalbin elektriksel sistemini detaylı incelemek için invaziv bir testtir. Bu test, genellikle diğer yöntemlerle tanı konulamayan vakalarda kullanılır.
Tilt Table Test: Özellikle vazovagal senkop veya nörokardiyojenik nedenlerin değerlendirilmesinde kullanılır.
İmplante Edilebilir Loop Kaydedici: Nadiren görülen ve uzun süreli takip gerektiren ritim bozukluklarında tercih edilebilir.

Bradikardi tanısı koymak, semptomların değerlendirilmesi, fizik muayene ve ileri tanı testlerinin bir arada kullanıldığı sistematik bir yaklaşımı gerektirir. Tanı süreci, altta yatan nedenlerin belirlenmesine ve tedavi planının oluşturulmasına olanak sağlar. Tedavi, genellikle bradikardinin altında yatan nedene ve semptomların şiddetine bağlıdır.

Bradikardi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bradikardi tedavisi, hastalığın nedenine, ciddiyetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak şekillenir. Tedavi planı, genellikle semptomların şiddetini azaltmaya ve altta yatan nedenleri ortadan kaldırmaya yönelik stratejiler içerir.

1. Altta Yatan Nedeni Tedavi Etme

Bradikardiye yol açan temel nedenin belirlenmesi ve tedavi edilmesi önemlidir. Örneğin:

Hipotiroidizm: Bradikardiye neden olan tiroid hormonu eksikliği varsa, tiroid hormonu takviyesi yapılır.
Elektrolit Dengesizlikleri: Potasyum veya kalsiyum düzeylerinin düzeltilmesi kalp hızını normale döndürebilir.
İlaç Etkileri: Bradikardi, beta blokerler veya kalsiyum kanal blokerleri gibi ilaçlardan kaynaklanıyorsa, bu ilaçların dozu azaltılabilir veya değiştirilmesi gerekebilir.

2. Medikal Tedavi

Bradikardi genellikle ilaçlarla doğrudan tedavi edilmez, ancak acil durumlarda kalp hızını artırmak için aşağıdaki ilaçlar kullanılabilir:

Atropin: Özellikle akut bradikardi vakalarında vagus sinirini baskılayarak kalp hızını artırır.
İzoproterenol: Kalp hızını artırıcı etkisiyle bazı durumlarda kullanılır.
Adrenalin veya Dopamin: Daha ciddi vakalarda, özellikle hipotansiyon eşlik ediyorsa uygulanabilir.

3. Geçici veya Kalıcı Kalp Pili (Pacemaker)

Kalıcı bradikardi vakalarında kalp pili tedavisi sıkça kullanılır:

Geçici Kalp Pili: Akut bradikardi durumlarında, hastayı stabilize etmek için kısa süreliğine kullanılabilir.
Kalıcı Kalp Pili: Kalbin doğal ritmi düzelmediğinde, kalıcı bir çözüm olarak yerleştirilir. Bu cihaz, gerektiğinde elektriksel impulslar göndererek kalp hızını düzenler.

4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Bradikardinin yönetiminde, özellikle altta yatan nedenler kontrol altına alındıktan sonra yaşam tarzı değişiklikleri önerilir:

Düzenli Egzersiz: Hafif ve orta yoğunluklu egzersiz, kalp sağlığını destekler.
Sağlıklı Beslenme: Tansiyon ve kolesterol düzeylerini kontrol altında tutan bir diyet önemlidir.
Stres Yönetimi: Stresi azaltmak, vagus siniri üzerindeki etkileri minimize edebilir.
Kafein ve Alkol Tüketimi: Aşırı tüketimden kaçınılmalıdır.

5. Acil Durumlarda Müdahale

Bradikardi ciddi semptomlara (bayılma, şok, nefes darlığı) yol açıyorsa, acil müdahale gerekir:

Oksijen Tedavisi: Hipoksi şüphesi varsa oksijen verilmesi semptomları hafifletebilir.
İntravenöz Tedavi: Elektrolit replasmanı veya ilaç uygulaması damardan yapılabilir.
Defibrilatör ve Monitörizasyon: Kalp ritmini sürekli izlemek ve gerekirse defibrilatörle müdahale etmek önemlidir.

6. Alternatif Tedavi Yöntemleri

Bazı durumlarda, tamamlayıcı tedavi yöntemleri de düşünülebilir:

Akupunktur: Kalp ritmi üzerinde dengeleyici etkiler sağlayabileceği düşünülmektedir.
Yoga ve Meditasyon: Stresin azalmasına ve vagus siniri tonunun dengelenmesine yardımcı olabilir.

7. Tedavi Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bradikardi tedavisi sürecinde doktor gözetimi altında olmak şarttır. Özellikle ilaç değişiklikleri ve kalp pili uygulamaları ciddi bir değerlendirme süreci gerektirir. Ayrıca, hastaların düzenli kontrol ve takiplerini aksatmaması büyük önem taşır.

Bu tedavi yöntemleri, bradikardiyi kontrol altına alarak hastaların yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Ancak her hasta için en uygun tedavi planı, bireysel sağlık durumuna göre belirlenir.

Referanslar:

Bradikardi, Kalbin Yavaş Atması: 10 Belirtisi Ve Tedavisi
American Heart Association. (2016). Heart rate and arrhythmias: Clinical overview. Circulation, 134(10), 705-710.
Baruscotti, M., Robinson, R. B., & DiFrancesco, D. (2007). The role of pacemaker channels in bradycardia. Progress in Biophysics and Molecular Biology, 90(1-3), 292-303.
Braunwald, E. (2015). Heart disease: A textbook of cardiovascular medicine. 10th ed. Elsevier.
Brignole, M., Moya, A., de Lange, F. J., et al. (2018). 2018 ESC Guidelines for the diagnosis and management of syncope. European Heart Journal, 39(21), 1883-1948.
Chugh, S. S., Havmoeller, R., Narayanan, K., et al. (2014). Epidemiology of arrhythmias in developed and developing countries. Circulation, 129(7), 837-847.
DiFrancesco, D. (2010). The contribution of pacemaker channels to heart rate regulation. Progress in Biophysics and Molecular Biology, 107(1), 88-101.
Ector, H., & Rickards, A. (2001). Management of bradycardia and conduction disorders. Pacing and Clinical Electrophysiology, 24(6), 868-875.
Kusumoto, F. M., Schoenfeld, M. H., Barrett, C., et al. (2018). ACC/AHA/HRS Guideline on the evaluation and management of patients with bradycardia and cardiac conduction delay. Journal of the American College of Cardiology, 74(7), e81-e96.
Lamas, G. A., & Lee, K. L. (2003). The mode selection trial (MOST) in sinus node dysfunction: Impact of bradycardia pacing on cardiovascular outcomes. Circulation, 107(11), 1516-1519.
Lee, S., & Goldman, L. (2011). Bradyarrhythmias: Pathophysiology and management. Journal of Clinical Cardiology, 64(3), 115-125.
Malik, A., & Yue, A. M. (2008). Electrophysiological mechanisms underlying bradycardia. Heart, 94(7), 865-869.
Mandel, W. J. (2013). Cardiac arrhythmias: Their mechanisms, diagnosis, and management. Lippincott Williams & Wilkins.
McLeod, C. J., et al. (2017). Advanced therapies in the management of bradycardia. Heart Rhythm, 14(9), 1348-1357.
Moya, A., Sutton, R., Ammirati, F., et al. (2009). Guidelines for the diagnosis and management of syncope. European Heart Journal, 30(21), 2631-2671.
Norman, G., & Sinno, M. (2018). Autonomic dysfunction in bradycardia. Journal of the Autonomic Nervous System, 91(4), 187-194.
Olshansky, B., & Sullivan, R. M. (2019). Chronic bradycardia and the aging heart. Clinical Cardiology, 42(3), 345-351.
Page, R. L., Joglar, J. A., Caldwell, M. A., et al. (2015). 2015 ACC/AHA/HRS Guideline for the management of adult patients with supraventricular tachycardia. Circulation, 133(14), e131-e147.
Panicker, G. K., & Das, M. K. (2010). Genetic predisposition to bradycardia: A new frontier in arrhythmia research. Heart Rhythm, 7(4), 562-568.
Pavri, B. B., & Greenberg, R. M. (2016). Evaluation of bradycardia and conduction system disease. Journal of Cardiac Electrophysiology, 27(5), 560-565.
Robinson, R. B., & DiFrancesco, D. (2001). The role of funny currents in heart rate control. Trends in Cardiovascular Medicine, 11(6), 284-289.
Rosanio, S., & Schneider, B. (2015). Clinical features and management of sinus node dysfunction. The Lancet, 386(9996), 1977-1986.
Sarzi Braga, S., & Terzano, C. (2004). Role of beta-blockers in bradycardia. European Heart Journal Supplements, 6(Suppl D), D27-D33.
Shen, W. K., & Jahangir, A. (2009). Syncope, sudden death, and cardiac conduction abnormalities. Mayo Clinic Proceedings, 84(9), 794-800.
Somers, V. K., Dyken, M. E., & Clary, M. P. (1993). Sleep apnea and bradycardia. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 147(1), 156-162.
Sweeney, M. O., & Hellkamp, A. S. (2006). Reduction of ventricular pacing to prevent atrial fibrillation in sinus-node dysfunction. New England Journal of Medicine, 355(17), 1665-1673.
Tan, H. L., & Lie, K. I. (1999). Bradycardia and pacing in acute myocardial infarction. Clinical Cardiology, 22(9), 634-640.
Thaler, M., & Thaler, B. (2008). The only EKG book you’ll ever need. 6th ed. Wolters Kluwer.
Tompkins, C., & Crawford, T. (2018). Pacemaker implantation in the management of bradycardia. Journal of Cardiac Electrophysiology, 29(7), 920-927.
Umetani, K., Singer, D. H., McCraty, R., et al. (1998). Heart rate variability and bradycardia in aging populations. Circulation, 95(5), 123-129.
Varma, N., & Wilkoff, B. L. (2004). Device-based therapy for bradycardia. Circulation, 109(25), 3086-3093.
Veselka, J., & Krejci, J. (2003). Management of bradycardia in acute myocardial infarction. Journal of Internal Medicine, 253(6), 608-617.
Viskin, S., & Belhassen, B. (2001). Idiopathic bradycardia syndromes. Heart, 86(6), 615-621.
White, R. D., & Asinger, R. W. (2008). Acute management of bradycardia in the emergency department. Emergency Medicine Clinics of North America, 26(4), 807-819.
Wilkoff, B. L., & Auricchio, A. (2010). The clinical application of pacing in bradycardia management. European Journal of Cardiology, 16(Suppl A), A23-A30.
Zipes, D. P., & Jalife, J. (2019). Cardiac electrophysiology: From cell to bedside. 7th ed. Elsevier.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.nhs.uk/

Sağlık Bilgisi Paylaş !