Anksiyete Bozukluğu, Panik Atak | Op. Dr. Ali Gürtuna

Anksiyete bozukluğu nedir?

Hepimiz endişe duyduk, panik atak yaşadık ve anksiyete bozukluğunu hissettik – sınav, rekabet, sunum gibi bir olaydan önce görülen gerginlik – ama anksiyete bozukluğu nedir? Kaygı (anksiyete) vücudumuzun bir zorlukla yüzleşmeye hazırlanma şeklidir. Kalbimiz daha fazla kan ve oksijen pompalar, böylece harekete geçmeye hazırızdır. Fiziksel ve duygusal görevleri daha etkin bir şekilde tetikler ve gerçekleştiririz. (Sınavlar ilgili ipuçları için ayrıca Sınav Anksiyetesi’ne de bakınız.)

Güvenliğimiz, sağlığımız veya mutluluğumuz tehdit edildiğinde endişeli hissetmek normaldir. Bununla birlikte, bazen endişe, ezici ve yıkıcı hale gelebilir ve hatta hiçbir tanımlayıcı sebep olmadan ortaya çıkabilir. Aşırı, uzun süreli endişe nöbetleri bir endişe bozukluğunu yansıtabilir.

Anksiyete bozukluğunun belirtileri nelerdir?

Herkes bu semptomları stresli zamanlarda yaşayabilir.

Bununla birlikte, anksiyete bozukluğu olan kişiler; stres olmadığında, daha ciddi semptomlarla ve / veya birkaç semptomun birlikte görünmesi ile karşılaşabilirler.

Rahatlayamama
Gerçekçi olmayan veya aşırı endişe
Zorla uykuya dalabilmek
Hızlı nabız ya da kalp atımı (taşikardi)
Bulantı, göğüs ağrısı veya basınç hissi
Boğazda şişlik hissetmek
Kuru ağız
Düzensiz solunum
Korkma, yakalama veya kontrolünü kaybetme duyguları
Titreme veya terleme
Bayılma veya baş dönmesi, dekolman duyguları
Ölüm düşünceleri

Anksiyete bozukluğu çeşitleri nelerdir?

Yaygın Anksiyete Bozukluğu

Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB, Generalized Anxiety Disorder, GAD), çoğu insanın günlük yaşamlarında yaşadığı tipik kaygıdan çok daha fazlası olan kronik ve abartılı endişe ve gerilim ile karakterizedir. İnsanlar titrer, seğirir ve kas gerginliği, bulantı, sinirlilik, zayıf konsantrasyon, depresyon, yorgunluk, baş ağrısı, sersemlik, nefes darlığı veya sıcak basmalara sahip olabilir.

Panik Bozukluğu

Panik bozukluğu olan kişiler, aniden ve tekrar tekrar korku ve dehşet duygularıyla panik atak geçirir. Ataklar sırasında, bireylerin nefes alamadıklarını, kontrollerini kaybettiğini, kalp krizi geçirdiklerini veya hatta öldüklerini hissedebilirler. Fiziksel semptomlar göğüs ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, terleme, karıncalanma veya uyuşukluk ve çok hızlı kalp atışı olabilir.

Bazı insanlar izole bir atak geçirecek, bazıları ise uzun süreli panik bozukluğu geliştirecektir. Her iki durumda da, ataklar arasında sık sık endişe duyulur, çünkü bir sonrakinin ne zaman olacağını bilmenin bir yolu yoktur. Panik hastalıkları sıklıkla erken yetişkinlikte başlar. Panik bozukluğu olan birçok insan da agorafobiden muzdariptir (halka açık yerlerde anormal korku).

Fobiler

Fobiler irrasyonel korkulardır. Fobileri olan bireyler korkularının irrasyonel olduğunu fark ederler, ancak korkulan nesneyi veya durumu düşünmek veya onunla yüzleşmek panik atak veya ciddi endişe uyandırabilir.

Fobiler genellikle belirli bir nesne veya durumdan korkar. Genel olarak korkulan nesneler ve belirli fobilerdeki durumlar arasında hayvanlar, tüneller, su ve yükseklikler bulunur. En yaygın özgül fobi, kamusal konuşma korkusudur.

Sosyal Fobi veya Sosyal Anksiyete Bozukluğu

Sosyal Fobi veya Sosyal Anksiyete Bozukluğu, gündelik sosyal durumlarda aşırı endişe ve aşırı öz-bilinçlilik ile karakterizedir. Sosyal fobisi olan insanlar, başkaları tarafından yargılanma, utanma veya küçük düşürülme korkusu taşır. Bu korku iş ya da okula ve diğer sıradan faaliyetlere karışabilir.

Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB)

Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) kontrol edilemeyen endişeli düşünce veya davranışlarla karakterizedir. OKB’li bireyler ısrarcı, istenmeyen düşünceler ve imgelerle ya da acil olarak belirli ritüellerde bulunmaya ihtiyaç duyuyorlar.

Bazı OKB hastaları, ilgili ritüelleri olmadan sadece takıntılı düşüncelere sahip olabilir. Rahatsız edici düşüncelere veya görüntülere (örneğin mikroplardan korkma gibi) takıntı denir ve onlardan kurtulmaya çalışmak için yapılan ritüellere zorlama denir (örneğin, el yıkama). Örneğin, mikroplara takıntılı olan insanlar ellerini aşırı derecede yıkayabilir. Birey, ritüel davranışlarda bulunmaktan mutlu değildir, ancak bunu obsesif düşünceden geçici bir rahatlama almanın tek yolu olarak bulur.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma Sonrası Stres Bozukluğu; fiziksel veya cinsel istismar, araba kazaları, savaş veya doğal afetler gibi korkunç olaylardan sonra insanları etkiler. TSSB’si olan kişiler depresyon, geri dönüşler, kabuslar, uyku güçlüğü, sinirlilik, saldırganlık, şiddet ve ayrılma veya uyuşma hissi yaşayabilir. Belirtiler travmalarını hatırlatan herhangi bir şey tarafından tetiklenebilir.

Panik atak nedir?

Panik ataklar kalıtım, kimyasal dengesizlikler, stres ve uyarıcıların (kafein veya ilaçlar gibi) kullanımından kaynaklanabilir.

Bazı insanlar sadece bir veya iki atak geçirir ve bir daha asla rahatsız olmazlar. Diğer psikiyatrik bozukluklarda panik atak olabilir.

Bununla birlikte, panik bozukluklarında, panik ataklar art arda geri döner ve kişi başka bir atak geçirme korkusu geliştirir. Yardım olmadan, bu “korku korkusu” insanların belirli durumlardan kaçınmasına neden olabilir ve panik atak olmasalar bile hayatlarına müdahale edebilirler. Bu nedenle, sorunu tanımak ve yardım almak çok önemlidir.

Panik atakla başa çıkmak için ipuçları:

(Ulusal Panik Bozukluklarını Anlamak, Ulusal Sağlık Enstitüsü) uyarlanmıştır.

Belirtilerinizin korkutucu olmasına rağmen, normal stres reaksiyonlarının abartılı şekli olduklarını ve tehlikeli ya da zararlı olmadıklarını fark edin.
Onlarla savaşmak yerine duygularla yüzleşin, daha az yoğunlaşırlar.
Paniğe “Ya eğer?” Diyerek eklemeyin. Kendine “Öyleyse ne!” De.
Şimdiki zamanda kalın. Neler olabileceğini düşünmekten ziyade, aslında neler olduğuna dikkat edin.
Korku düzeyinizi 1 ile 10 arasında derecelendirin ve değişimini izleyin. Birkaç saniyeden uzun süre yüksek seviyede kalmadığına dikkat edin.
Geri sayma veya bileğinize hafifçe lastik bir bant geçirme gibi basit bir işle dikkatinizi dağıtın.
Korku geldiğinde, onu kabul edin. Geçmesi için zaman verin.

Anksiyete bozukluğu olan birine yardım için ipuçları:

Varsayım yapmayın – kişiye neye ihtiyaçları olduğunu sorun.
Tahmin edilebilir olun – kişiyi şaşırtmayın.
Bozukluğu olan kişinin iyileşme hızını belirlemesine izin verin.
İyileşme yolundaki her küçük adımda pozitif bir şey bulun.
Kişinin korkularından kaçınmasına yardım etmeyin.
Kendi yaşamınızı sürdürün, böylece bozukluğu olan kişiye kızmazsınız.
Panik Bozukluğu olan kişiden korkmayın, ancak onlarla ilgilenmenin doğal olduğunu anlayın.
Sabırlı olun ve kabul edin.
Şunları tembihleyin; “Ne hissettiğin önemli değil, yapabilirsin. Seninle gurur duyuyorum. Bana şimdi ihtiyacın olanı söyle. Şimdi yavaş yavaş nefes al. Şimdiki zamanla kal. Hissettiğin şeyin acı verici olduğunu biliyorum ama tehlikeli değil. Cesaretlisin.”
Şunun gibi şeyleri söylemekten kaçının: “Endişelenme. Bakalım bunu yapabilecek misin. Bununla savaşabilirsin. Bundan sonra ne yapmalıyız? Kaba olmayın. Kalmak zorundasın. Korkak olma.” Bu ifadeler anksiyete için bireyi suçlama eğilimindedir.

Ne zaman yardım almalıyım?

Bazı insanlar anksiyete bozukluklarının irade gücüyle aşılabileceğine inanmaktadır, ancak bu olası değildir. Tedavi edilmeyen anksiyete bozuklukları, depresyona, madde bağımlılığına ve bir dizi başka soruna yol açabilir. Normal rutininiz aşırı endişe ile kesilirse, bir profesyonelden yardım almalısınız.

Tedavi:

Siz veya tanıdığınız birinin anksiyete bozukluğu belirtileri varsa, belirtilerin anksiyete bozukluğu, tıbbi durum veya her ikisine de bağlı olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilecek bir klinisyeni ziyaret edin. Sık sık, bir anksiyete bozukluğu tedavisinde bir sonraki adım, psikiyatrist, psikolog, sosyal hizmet uzmanı veya danışman gibi bir akıl sağlığı profesyoneline yönlendirmektir.

Genel olarak, iki tür tedavi vardır, ilaç tedavisi ve psikoterapi (bazen “konuşma terapisi” olarak adlandırılır). Her ikisi de çoğu hastalık için etkili olabilir. Birinin veya diğerinin veya her ikisinin seçimi, hastanın ve klinisyenin tercihine ve ayrıca özel kaygı bozukluğuna bağlıdır.

Referanslar: