Spondilolistezis Nedir? Bel Kayması Belirtileri ve Tedavisi

Spondilolistezis (bel kayması), omurganın bir omurunun diğerinin üzerine kaymasıyla oluşan bir rahatsızlıktır ve bu durum omurgada anormal bir hizalanmaya yol açar. Genellikle alt bel bölgesinde meydana gelir, ancak boyun ve sırtın diğer bölgelerinde de ortaya çıkabilir. Omurgada oluşan bu kayma, omurganın stabilitesini bozabilir ve sinir sıkışmalarına neden olabilir. Bunun sonucunda, hastalarda ağrı, hareket kısıtlılığı ve nörolojik semptomlar gözlemlenebilir. Her yaş grubunda ortaya çıkabilecek bir rahatsızlık olsa da, genellikle orta yaş üzeri bireylerde daha sık görülür. Hastalığın ciddiyeti, omurun kayma derecesine ve sinirler üzerindeki baskıya bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Spondilolistezis Nedir? Bel Kayması Belirtileri ve Tedavisi

Bu rahatsızlık, omurgada oluşan mekanik baskı ve omurların zayıflığı nedeniyle gelişebilir. Yaşlanma, genetik yatkınlık, travmalar veya doğuştan gelen anormallikler, hastalığın gelişme riskini artırabilir. Ayrıca, sporcularda, özellikle futbol, jimnastik ve ağırlık kaldırma gibi omurgayı zorlayan aktivitelerde bulunan kişilerde bu rahatsızlığın daha yaygın olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, omurgaya aşırı yüklenmenin ve yanlış hareketlerin sonucunda oluşabilecek bir sorun olarak kabul edilir.

İlk başlarda hafif semptomlar gösterse de, zamanla ilerleyebilir ve günlük yaşam aktivitelerini ciddi şekilde kısıtlayabilir. Tedavi edilmediğinde, omurga ve sinirlerde kalıcı hasarlar meydana gelebilir. Hastalık, ağrılı ve hareketi zorlaştıran bir durum olarak karakterize edilmesine rağmen, bazı hastalarda hiçbir belirti göstermeyebilir. Bu nedenle, erken teşhis ve uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir.

Bu makalede spondilolistezisin ne olduğu, hangi türlerde görüldüğü, belirtileri, nedenleri, nasıl tanı konduğu ve tedavi yöntemleri detaylı olarak ele alınacaktır. Ayrıca, hastalığın çeşitli aşamalarında uygulanan tedavi seçeneklerine de değinilecektir. Her ne kadar omurga ile ilgili bir rahatsızlık olarak tanımlansa da, semptomları ve tedavi seçenekleri oldukça geniş bir yelpazede değerlendirilebilir. Bu nedenle, hastalığın detaylı olarak incelenmesi ve her aşamada nasıl bir yaklaşım izleneceğinin belirlenmesi önemlidir.

Spondilolistezis Nedir?

Spondilolistezis, omurganın bir vertebrasının alttaki vertebraya göre ileriye doğru kaymasıyla oluşan bir omurga rahatsızlığıdır. Bu durum genellikle bel bölgesinde (lomber omurga) meydana gelir ve omurga stabilitesini etkileyerek ağrı, hareket kısıtlılığı ve nörolojik semptomlara neden olabilir. Farklı nedenlerle ortaya çıkabilir; doğuştan gelen bir omurga deformitesi, travma, yaşlanma sürecine bağlı dejeneratif değişiklikler veya spor yaralanmaları bu durumu tetikleyebilir. Özellikle yaşa bağlı olarak gelişen dejeneratif spondilolistezis, omurga disklerinin incelmesi ve bağ dokusunun zayıflaması sonucu ortaya çıkar. Bu durum, sinir köklerinin sıkışmasına ve siyatik benzeri ağrılara yol açabilir. Spondilolistezis derecesi, omurun kayma miktarına bağlı olarak sınıflandırılır; hafif kaymadan şiddetli omurga deformitelerine kadar değişebilir. Genelde evreleme sistemi kullanılarak tanı ve tedavi planlaması yapılır.

Hastalığın belirtileri oldukça çeşitlidir ve hastanın yaşı, kaymanın derecesi ve sinir köklerinin etkilenip etkilenmediği gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Hafif vakalarda spondilolistezis belirgin semptomlara neden olmayabilirken, ilerlemiş vakalarda bel ağrısı, bacaklarda uyuşma, güçsüzlük ve yürüme zorluğu gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda, sinir köklerinin ciddi şekilde baskı altında kalması, mesane veya bağırsak fonksiyonlarında bozulmaya neden olabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Spondilolistezis tanısı genellikle klinik muayene, radyografiler ve ileri görüntüleme yöntemleri (örneğin, manyetik rezonans görüntüleme) ile konulur. Erken tanı ve doğru tedavi, semptomların kontrol altına alınması ve hastanın yaşam kalitesinin artırılması için hayati önem taşır. Bu nedenle, spondilolistezis semptomlarından şüphelenen bireylerin bir uzman görüşüne başvurması önemlidir.

Spondilolistezis Türleri

Spondilolistezis, omurların birbirine göre kayması sonucu ortaya çıkan bir omurga rahatsızlığıdır. Bu durum, kaymanın nedeni ve yapısal özellikleri doğrultusunda farklı türlere ayrılır. Bu türlerin her biri, özgün semptomlar, nedenler ve tedavi yöntemleri ile karakterizedir. Aşağıda en yaygın görülen türler ve özellikleri detaylı şekilde açıklanmıştır:

1. Doğumsal Spondilolistezis (Konjenital)

Omurganın embriyonik gelişimi sırasında meydana gelen anomalilerden kaynaklanır. Omurgadaki bazı bölgelerin eksik ya da hatalı gelişmesi sonucu, genellikle bel omurlarında kayma oluşur. Bu tür, doğuştan var olabilir, ancak belirtiler genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde kendini gösterir.

• Nedenler: Omurga kemiklerinin yanlış gelişimi.
• Belirtiler: Hafif sırt ağrısı, bacaklarda uyuşma veya zayıflık, ilerleyen vakalarda yürüyüş zorlukları.
• Tedavi: Hafif vakalarda fizik tedavi ve egzersiz önerilirken, ileri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.

2. İstmik Spondilolistezis

Bir veya daha fazla omurun pars interartikülaris adı verilen kısmında bir kırık ya da kusur gelişmesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum, genellikle genç yaşlarda fiziksel aktivitelerin fazla olduğu dönemlerde görülür. Pars interartikülaris’teki defekt, omurun diğerine göre kaymasına yol açar.

• Nedenler: Tekrarlayan stres veya travma nedeniyle kemik yapısında zayıflama.
• Belirtiler: Sırt ve bel ağrısı, özellikle uzun süre ayakta durma veya yürümeyle artan ağrı.
• Tedavi: Fizik tedavi, ağrı kesici ilaçlar ve gerektiğinde cerrahi düzeltme.

3. Dejeneratif Spondilolistezis

Yaşlanmaya bağlı olarak omurga disklerinde ve faset eklemlerinde dejenerasyon meydana geldiğinde gelişir. Bu durum, omurlar arasında stabilite kaybına ve kaymaya neden olur. Genellikle 50 yaş üzeri bireylerde ve daha çok kadınlarda görülür.

• Nedenler: Yaşlanmaya bağlı olarak disk dejenerasyonu ve bağ dokularındaki zayıflama.
• Belirtiler: Bel ağrısı, bacaklarda ağrı ve güçsüzlük, otururken rahatlama.
• Tedavi: Non-invaziv yöntemler, kilo kontrolü, fizik tedavi ve ilerlemiş vakalarda cerrahi stabilizasyon.

4. Travmatik Spondilolistezis

Omurga üzerine doğrudan bir travma ya da yaralanma sonucu oluşur. Bu tür kayma, genellikle ani bir kaza ya da düşme gibi olaylar sonrası görülür. Direkt travma, omurga yapısında hasara yol açarak kaymaya neden olabilir.

• Nedenler: Kaza, düşme, spor yaralanmaları.
• Belirtiler: Ani ve şiddetli bel ağrısı, hareket kısıtlılığı, nörolojik belirtiler.
• Tedavi: Genellikle cerrahi müdahale gerekebilir. Ayrıca fizik tedavi ile desteklenir.

5. Patolojik Spondilolistezis

Omurga kemiklerini etkileyen bir hastalık sonucu ortaya çıkar. Kemik zayıflığına neden olan enfeksiyonlar, tümörler ya da metabolik hastalıklar omurga stabilitesini bozarak kaymaya yol açabilir.

• Nedenler: Tümörler, enfeksiyonlar (örneğin, osteomiyelit), osteoporoz.
• Belirtiler: Ağrı, enfeksiyon durumunda ateş ve halsizlik, nörolojik belirtiler.
• Tedavi: Altta yatan nedenin tedavisi (örneğin, enfeksiyonun kontrol altına alınması veya tümör çıkarılması) ve omurga stabilizasyonu.

6. Cerrahi veya İatrojenik Spondilolistezis

Cerrahi müdahaleler veya medikal işlemler sonrası ortaya çıkan bu tür, iatrojenik nedenlerle gelişir. Özellikle omurga cerrahileri sonrasında, omurganın stabilitesinin bozulmasıyla kayma meydana gelebilir.

• Nedenler: Önceki omurga cerrahisi, stabilizasyon kaybı.
• Belirtiler: Cerrahi sonrası devam eden ya da artan ağrı, hareket kısıtlılığı.
• Tedavi: İleri vakalarda yeniden cerrahi müdahale ve stabilizasyon.

7. Düşük Dereceli ve Yüksek Dereceli Spondilolistezis

Kayma miktarına göre de sınıflandırılabilir:

• Düşük Dereceli (Grade I-II): Omurun diğerine göre %50’den daha az kaydığı durumlar. Genellikle konservatif tedaviler yeterlidir.
• Yüksek Dereceli (Grade III-IV): Kaymanın %50’den fazla olduğu durumlar. Çoğu zaman cerrahi müdahale gerektirir.

Bu türlerin her biri, hastanın semptomlarına, genel sağlık durumuna ve kayma derecesine göre farklı tedavi yaklaşımları gerektirir. Tanı ve tedavi sürecinde, uzman bir doktor rehberliğinde hareket etmek hayati önem taşır.

Spondilolistezis Nedenleri Nelerdir?

Ana nedeni, spondilolizis adı verilen omurga kemiklerinin zayıflaması veya stres kırılmasıdır. Aşırı zorlamalar, tekrarlayan hareketler, genetik yatkınlık, travmalar ve sporcu faaliyetleri gibi faktörler de yol açabilir.

1. Kongenital Spondilolistezis: Bu tip, kişinin doğuştan sahip olduğu bir yapısal bozukluk sonucu meydana gelir. Omurlardan biri veya birkaçı normalden daha geniş veya daha incedir, bu da omurların kaymasına neden olabilir.
2. İdiopatik Spondilolistezis: Nedeni tam olarak bilinmeyen bir durumdur. Genellikle gençler ve genç yetişkinlerde görülür. Bu tip, ailesel yatkınlıkla ilişkilendirilmiş olabilir.
3. Dejeneratif Spondilolistezis: Yaşla birlikte omurganın normal yaşlanma süreci sırasında omurlar arasındaki disklerin dejenerasyonu (bozulması) sonucu meydana gelir. Bu dejenerasyon, omurların kaymasına neden olabilir.
4. Travma veya Kırıklar: Omur kırıkları veya travmatik yaralanmalar sonucu omurların kayması olabilir. Özellikle bel bölgesine gelen travmalar riskini artırabilir.
5. İltihaplı Spondilolistezis: İltihaplı romatizma veya spondilit gibi inflamatuar hastalıklar, omurların kaymasına yol açabilir.
6. Spinal Cerrahi Sonrası: Nadir durumlarda, spinal cerrahi sonrası omurların kayması (cerrahi spondilolistezis) meydana gelebilir.
7. Stres Kırıkları (Spondiloliz): Sporcuların, özellikle aşırı gerilme ve tekrarlayan hareketlere maruz kaldıkları durumlarda omurların arkasındaki kemiklerde stres kırıkları (spondiloliz) gelişebilir. Bu kırıklar, hastalığın bir nedeni olabilir.

Nedeni bireyden bireye değişebilir ve bazı kişilerde birden fazla faktör rol oynayabilir. Risk yaşla artar ve aktivite düzeyi, genetik faktörler, postür, obezite ve omurganın anatomik yapısı gibi faktörler de etkileyebilir.

Spondilolistezis Belirtileri Nelerdir?

Spondilolistezis belirtileri, omurların kayma derecesine, sinirlerin üzerindeki baskıya ve omurga çevresindeki dokuların durumuna göre farklılık gösterebilir. Bazı hastalar hafif semptomlarla yaşarken, bazıları ciddi ağrılar ve hareket kısıtlılığı yaşayabilir.

En sık görülen belirtiler şunlardır:

1. Bel Ağrısı: Hastaların çoğu bel bölgesinde ağrı hisseder. Bu ağrı, omurların kaydığı bölgedeki kas spazmları ve sinir sıkışmalarından kaynaklanır. Ağrı genellikle uzun süre ayakta kalma, oturma ya da ağır kaldırma gibi aktivitelerle artar.
2. Bacak Ağrısı (Siyatik): Omurga kayması sonucunda siyatik sinir üzerinde baskı oluşabilir. Bu baskı, bacaklara yayılan keskin ve yanıcı bir ağrıya neden olabilir. Siyatik, spondilolistezis ile birlikte en yaygın görülen belirtilerden biridir.
3. Hareket Kısıtlılığı: Omurgadaki kayma, hareket etmeyi zorlaştırabilir. Özellikle öne eğilme, oturma veya ayakta durma gibi pozisyonlar zorlayıcı hale gelebilir. Bu durum hastanın günlük aktivitelerini olumsuz etkileyebilir.
4. Kas Güçsüzlüğü ve Uyuşma: Omurilik veya sinir kökleri üzerindeki baskı, bacaklarda uyuşma, karıncalanma ve kas güçsüzlüğüne yol açabilir. Bu semptomlar, sinirlerin etkilenme derecesine bağlı olarak değişebilir.
5. Postür Bozuklukları: Omurganın yanlış hizalanması, postür bozukluklarına neden olabilir. Hastalar, vücutlarını dengelemek için doğal olmayan duruşlara yönelebilirler, bu da omurganın diğer bölgelerinde ek stres yaratır.

Bu belirtiler, hastalığın ilerlemesine bağlı olarak zamanla şiddetlenebilir. Erken dönemde hafif semptomlar gösterse bile, hastalık ilerledikçe daha ciddi bir hal alabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde hızlı bir şekilde tıbbi yardım alınması önemlidir.

Spondilolistezis Teşhisi

Teşhis, bir uzman tarafından yapılan bir dizi muayene, görüntüleme testi ve değerlendirme sonucunda konur.

1. Hastanın Tıbbi Geçmişi: İlk adım, hastanın semptomlarını ve tıbbi geçmişini anlatmasıdır. Doktor, semptomların ne zaman başladığını, ağrının şiddetini, yerini ve hangi aktivitelerle ilişkilendirildiğini öğrenir.
2. Fizik Muayene: Doktor, hastanın bel ve sırt bölgesini inceleyerek fiziksel bir muayene yapar. Omurga hareketliliği, ağrı noktaları ve kas gücü değerlendirilir.
3. Görüntüleme Testleri:
   • Röntgen: Teşhis için en yaygın kullanılan görüntüleme testi röntgendir. Röntgen, omurların kayma derecesini ve hangi omurların etkilendiğini gösterir.
   • Bilgisayarlı Tomografi (BT): BT taraması, omurga yapılarının daha ayrıntılı bir görüntüsünü elde etmek için kullanılabilir. Bu, omurların kayma derecesini ve omurilik veya sinir köklerine uyguladığı basıncı daha iyi değerlendirmeye yardımcı olabilir.
   • Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): MRG, omuriliğin ve sinir köklerinin durumunu değerlendirmek için kullanılır. Özellikle sinir sıkışması olup olmadığını belirlemek için faydalıdır.
4. Sinir Testleri: Doktor, oluşan sinir sıkışmasını değerlendirmek için sinir iletim testleri yapabilir.
5. Dijital Posteroanterior (PA) Grafiler: Bu görüntüleme testi, hangi tür olduğunu ve omurun hangi seviyede kaydığını belirlemeye yardımcı olabilir.

Teşhis, görüntüleme sonuçlarına dayanarak konur. Teşhisin ardından, hastanın semptomlarına ve hastalığın ciddiyetine bağlı olarak uygun tedavi planı oluşturulur.

Spondilolistezis Tedavisi Nasıl Yapılır?

Spondilolistezis tedavisi, hastalığın derecesine, semptomların şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavi yaklaşımları, konservatif yöntemlerden cerrahi müdahalelere kadar geniş bir yelpazede sunulur. Amaç, ağrıyı azaltmak, omurga stabilitesini sağlamak ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır.

1. Konservatif Tedavi Yöntemleri

Konservatif tedavi, genellikle semptomları hafif veya orta derecede olan hastalar için ilk basamak olarak uygulanır. Bu yöntemler cerrahi olmayan yaklaşımları içerir ve genellikle aşağıdaki adımları kapsar:

a. Fizik Tedavi

Fizik tedavi, spondilolistezis tedavisinde sıklıkla önerilir. Omurga çevresindeki kasları güçlendirmek ve esnekliği artırmak için özel egzersiz programları uygulanır. Bu egzersizler:

• Core güçlendirme: Karın ve sırt kaslarını hedef alan egzersizler, omurga stabilitesini artırabilir.
• Germe egzersizleri: Hamstringler ve alt sırt kaslarını esnetmek, omurga üzerindeki baskıyı azaltabilir.
• Duruş düzeltme: Doğru duruş teknikleri öğrenilerek omurga üzerindeki yük dağılımı optimize edilir.

b. İlaç Tedavisi

Ağrıyı kontrol etmek ve enflamasyonu azaltmak için çeşitli ilaçlar reçete edilebilir:

• Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler): İbuprofen ve naproksen gibi ilaçlar, ağrıyı ve şişliği azaltabilir.
• Kas gevşeticiler: Kas spazmlarını hafifletmek için reçete edilir.
• Steroid enjeksiyonları: Belirgin sinir sıkışması durumunda, epidural steroid enjeksiyonları kısa vadeli rahatlama sağlayabilir.

c. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Hastaların günlük aktivitelerinde değişiklikler yapması gerekebilir. Ağır kaldırma, uzun süreli oturma veya ani hareketlerden kaçınılması önerilir. Ayrıca kilo kontrolü, omurga üzerindeki baskıyı azaltmada önemli bir rol oynar.

2. İleri Tedavi Yöntemleri

Konservatif tedaviye yanıt vermeyen veya semptomları ilerleyen hastalarda daha ileri tedavi yöntemleri gerekebilir.

a. Bracing (Omurga Korsesi)

Omurga korseleri, özellikle çocuk ve gençlerde, omurgayı stabilize etmek ve kaymayı önlemek için kullanılabilir. Ancak bu yöntem yetişkinlerde genellikle uzun vadeli bir çözüm sağlamaz.

b. Sinir Bloğu ve Enjeksiyon Tedavileri

Spondilolistezis nedeniyle oluşan sinir sıkışmasını hafifletmek için epidural steroid enjeksiyonları veya sinir blokları uygulanabilir. Bu yöntemler genellikle ağrıyı kısa vadede hafifletmek için kullanılır ve cerrahi müdahaleyi ertelemek amacıyla tercih edilir.

3. Cerrahi Tedavi

Cerrahi tedavi, spondilolistezis vakalarında semptomların şiddetli olduğu, konservatif tedavinin etkisiz kaldığı veya omurga stabilitesinin ciddi şekilde bozulduğu durumlarda düşünülür. Cerrahinin amacı, sinir sıkışmasını gidermek, kaymayı düzeltmek ve omurgayı stabilize etmektir.

a. Spinal Füzyon (Omurga Kaynaştırma Ameliyatı)

En sık uygulanan cerrahi yöntemlerden biri spinal füzyondur. Bu işlem sırasında:

• Kaymış omurlar stabilize edilir ve hareketi önlemek için birlikte kaynaştırılır.
• Kemik greftleri ve metal implantlar kullanılarak omurga desteklenir. Spinal füzyon, ağrıyı azaltmak ve omurganın stabilitesini artırmak için etkili bir yöntemdir.

b. Dekompresyon Cerrahisi

Bu cerrahi yöntem, omurga kanalını genişleterek sinir sıkışmasını hafifletmeyi amaçlar. Dekompresyon cerrahisi genellikle spinal füzyon ile birlikte uygulanır.

c. Dinamik Stabilizasyon

Son yıllarda, omurga hareketini tamamen kısıtlamadan stabilite sağlamayı hedefleyen dinamik stabilizasyon teknikleri popüler hale gelmiştir. Bu prosedürler, omurganın doğal hareketini korumayı amaçlar.

4. Tedavi Sonrası Rehabilitasyon

Cerrahi veya konservatif tedavi sonrasında rehabilitasyon, tam iyileşme ve yaşam kalitesinin artırılması için kritik öneme sahiptir. Fizik tedavi programları, cerrahi sonrası hareket kabiliyetini geri kazandırabilir ve omurga sağlığını destekleyebilir.

• Egzersiz Programları: Hekim veya fizyoterapist tarafından belirlenen kişiselleştirilmiş egzersizler, güç ve esnekliği artırır.
• Diyet ve Beslenme: Kemik sağlığını desteklemek için kalsiyum ve D vitamini açısından zengin bir diyet önerilir.
• Psikolojik Destek: Kronik ağrı ve hareket kısıtlaması nedeniyle yaşanan psikolojik etkiler için destek alınması faydalı olabilir.

Spondilolistezis tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına göre uyarlanması gereken çok yönlü bir süreçtir. Konservatif yöntemler, cerrahi müdahaleler ve rehabilitasyon, bu sürecin birer parçasıdır ve doğru yaklaşımla, hastaların yaşam kalitesinde belirgin bir iyileşme sağlanabilir.

Önlemler

Hastalığı önlemek veya semptomları hafifletmek için düzenli egzersiz yapmak, aşırı yorucu aktivitelerden kaçınmak, doğru vücut mekaniğini korumak ve omurgayı desteklemek için uygun hareketleri kullanmak gibi adımlar atılabilir.

Sonuç

Omurga kaymasının neden olduğu bir durumdur. Erken teşhis, uygun tedavi ve önleyici önlemler, semptomları hafifletebilir ve hastanın daha iyi bir yaşam sürmesini sağlayabilir. Herhangi bir sırt veya bel ağrısı belirtisi olduğunda, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Unutulmaması gereken, omurga sağlığının genel yaşam kalitesi üzerinde büyük bir etkisi olduğudur.

Referanslar:

1. Spondilolistezis Nedir? Bel Kayması Belirtileri ve Tedavisi
2. Adams MA, Dolan P. The biomechanics of spondylolisthesis. Clinical Biomechanics. 2005;20(4):341-351.
3. Wiltse LL, Newman PH, Macnab I. Classification of spondylolysis and spondylolisthesis. Clinical Orthopaedics and Related Research. 1976;117:23-29.
4. Meyerding HW. Spondylolisthesis: Surgical and operative treatment. JBJS. 1932;14(2):309-318.
5. Fredrickson BE, Baker D, McHolick WJ, Yuan HA, Lubicky JP. The natural history of spondylolysis and spondylolisthesis. JBJS. 1984;66(5):699-707.
6. Marchetti PG, Bartolozzi P. Classification of spondylolisthesis as a guideline for treatment. Springer Verlag. 1997;39:159-172.
7. Mac-Thiong JM, Labelle H, Charlebois M, Huot MP, de Guise JA. Sagittal balance of the spine in spondylolisthesis. European Spine Journal. 2006;15(9):1175-1184.
8. Bridwell KH, Dewald RL, Hammerberg KW. The role of fusion and instrumentation in the treatment of severe pediatric spondylolisthesis. Spine. 1993;18(12):1625-1631.
9. Fischgrund JS, Mackay M, Herkowitz HN, Brower R, Montgomery D, Kurz LT. 1997 Volvo Award Winner in Clinical Studies: Degenerative lumbar spondylolisthesis with spinal stenosis: A prospective study comparing decompression with decompression and arthrodesis. Spine. 1997;22(24):2807-2812.
10. Matsunaga S, Ijiri K, Hayashi K. Natural course of degenerative spondylolisthesis: Radiographic and clinical studies. JBJS. 2000;82(6):789-795.
11. Rosenberg NJ. Degenerative spondylolisthesis: Predisposing factors. JBJS. 1975;57(4):467-474.
12. Kirkaldy-Willis WH, Farfan HF. Instability of the lumbar spine. Clinical Orthopaedics and Related Research. 1982;165:110-123.
13. Lippman CR, Kaye AD, Gayle JA. Lumbar spondylolisthesis: A review of current concepts. Ochsner Journal. 2010;10(1):34-39.
14. Labelle H, Mac-Thiong JM, Roussouly P. Spino-pelvic alignment after surgical correction for developmental spondylolisthesis. European Spine Journal. 2011;20(Suppl 5):S647-S659.
15. Gillet P. The fate of the adjacent motion segments after lumbar fusion. Journal of Spinal Disorders & Techniques. 2003;16(4):338-345.
16. Glassman SD, Carreon LY, Dimar JR, Campbell MJ, Johnson JR. Clinical outcomes in lumbar fusion correlated with surgical approach: An analysis of the literature. Spine Journal. 2009;9(8):767-778.
17. Shirado O, Kaneda K, Ishikawa H, Abe M. Influence of postoperative lumbar spinal alignment on the prognosis of degenerative spondylolisthesis. Spine. 1996;21(10):1256-1264.
18. Weinstein JN, Spratt KF, Lehmann TR, Goel VK. Lumbar spondylolisthesis: A review of its classification, natural history, and clinical presentation. JBJS. 1987;69(6):938-946.
19. Sengupta DK, Herkowitz HN. Degenerative spondylolisthesis: Review of current trends and controversies. Spine. 2005;30(6 Suppl):S71-S81.
20. Hresko MT. Spondylolisthesis in adolescents. Current Opinion in Pediatrics. 2001;13(1):70-75.
21. Möller H, Hedlund R. Surgery versus conservative management in adult isthmic spondylolisthesis: A prospective randomized study. Spine. 2000;25(13):1711-1715.
22. Beutler WJ, Fredrickson BE, Murtland A, Sweeney CA, Grant WD, Baker D. The natural history of spondylolysis and spondylolisthesis: 45-year follow-up evaluation. Spine. 2003;28(10):1027-1035.
23. Bradford DS. Spinal instability and spondylolisthesis in children and adolescents. Orthopedic Clinics of North America. 1981;12(3):529-542.
24. Farfan HF, Osteria V, Lamy C. The mechanical etiology of spondylolysis and spondylolisthesis. Clinical Orthopaedics and Related Research. 1976;117:40-55.
25. Paris SV. The biomechanics of spondylolisthesis. Physical Therapy. 1981;61(1):15-20.
26. Schlenzka D, Remes V, Lamberg T, Helenius I, Schlenzka D. Spondylolisthesis in children and adolescents: Analysis of sagittal alignment and prognosis. Spine. 2006;31(1):174-182.
27. Schoenfeld AJ, Weiner BK. Treatment of isthmic lumbar spondylolisthesis: A systematic review. International Journal of Spine Surgery. 2010;4(1):2-5.
28. Lenke LG, Bridwell KH. Evaluation and surgical treatment of high-grade isthmic spondylolisthesis. Instructional Course Lectures. 2003;52:525-533.
29. Forsth P, Ólafsson G, Carlsson T, Frost A, Borgström F, Fritzell P, et al. A randomized, controlled trial of fusion surgery for lumbar spinal stenosis. New England Journal of Medicine. 2016;374(15):1413-1423.
30. Resnick DK, Choudhri TF, Dailey AT, Groff MW, Khoo LT, Matz PG, et al. Guidelines for the performance of fusion procedures for degenerative disease of the lumbar spine. Journal of Neurosurgery: Spine. 2005;2(6):686-691.
31. O’Sullivan PB, Phyty GD, Twomey LT, Allison GT. Altered motor control patterns in subjects with sacroiliac joint pain during the active straight-leg-raise test. Spine. 2002;27(1):E1-E8.
32. Herkowitz HN, Sidhu KS. Lumbar spine fusion in the treatment of degenerative conditions: Current state of the art. Spine. 1995;20(24 Suppl):128S-136S.
33. Mannion AF, Fekete TF, Porchet F, Jeszenszky D, Kleinstück FS. The influence of comorbidity on the risks and benefits of lumbar decompression surgery for symptomatic spinal stenosis. European Spine Journal. 2014;23(Suppl 1):S66-S71.
34. Deyo RA, Mirza SK, Martin BI, Kreuter W, Goodman DC, Jarvik JG. Trends, major medical complications, and charges associated with surgery for lumbar spinal stenosis in older adults. JAMA. 2010;303(13):1259-1265.
35. Weinstein JN, Lurie JD, Tosteson TD, Zhao W, Blood EA, Tosteson AN, et al. Surgical compared with nonoperative treatment for lumbar degenerative spondylolisthesis. New England Journal of Medicine. 2007;356(22):2257-2270.
36. Pearson AM, Lurie JD, Tosteson TD, Zhao W, Abdu WA, Weinstein JN. Who should have surgery for lumbar spinal stenosis? Treatment effect predictors in SPORT. Spine. 2012;37(20):1791-1802
37. https://scholar.google.com/
38. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/