Pankreas kanseri, sindirim sisteminin önemli bir organı olan pankreasta ortaya çıkan ve genellikle geç evrelerde teşhis edilen ciddi bir kanser türüdür. Dünya genelinde kanser kaynaklı ölümler arasında üst sıralarda yer alarak, sinsi belirtileri ve hızlı ilerleyişi ile bilinir. Pankreas, vücudumuzda yiyeceklerin sindirilmesine yardımcı olan enzimleri üreten ve kan şekeri seviyesini düzenleyen hormonları salgılayan hayati bir organdır. Pankreas organının sağlıklı hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde büyüyerek tümör oluşturması sonucunda gelişir. Bu yazıda, pankreas kanseri belirtileri, nedenleri, risk faktörleri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri detaylı olarak ele alınacaktır.

Pankreas Kanseri Nedir? Pankreas Kanseri Belirtileri ve Tedavisi

Son yıllarda tıp dünyasında birçok hastalığın teşhis ve tedavisinde önemli ilerlemeler kaydedilmiş olsa da pankreatik kanser, diğer kanser türlerine kıyasla zorlu bir süreç olarak öne çıkmaktadır. Bu durumun başlıca sebebi, genellikle erken evrelerde belirti vermemesi ve dolayısıyla geç evrede teşhis edilmesidir. İleri evrede teşhis edilen hastalarda tedavi seçenekleri sınırlı olabilmektedir. Erken teşhisin zorluğu ve tedaviye olan sınırlı yanıtı nedeniyle, yapılan araştırmalar büyük bir öneme sahiptir. Buna rağmen, tıp dünyası bu zorlu kanser türü ile mücadelede sürekli yeni yollar aramaktadır.

Pankreas kanseri ile mücadelede farkındalık artırmak büyük önem taşımaktadır. Belirtilerin farkına varılması, erken teşhis şansını artırarak tedavi sürecini iyileştirebilir. Ancak pankreas kanseri belirtilerinin genellikle hafif olması ve sindirim sistemi ile ilgili diğer rahatsızlıklarla karıştırılması, bu kanser türünün teşhisini daha da zorlaştırmaktadır. Pankreas kanserinin erken evrelerinde genellikle çok az semptom görülür veya hiç semptom olmayabilir. Bu durum, hastaların doktora başvurmalarını geciktirir ve teşhisin geç kalmasına neden olabilir.

Bu makalede, kanserin tıbbi yönlerinin yanı sıra, erken teşhisin önemi, risk faktörleri ve korunma yolları da ele alınacaktır. Tıbbi gelişmeler, genetik araştırmalar ve erken tanı testleri gibi konular üzerinde durarak, daha fazla bilgi edinmenizi sağlamayı amaçlıyoruz. Kanserle mücadelede bilginin gücüne inanıyor ve bu hastalığın daha iyi anlaşılmasıyla, farkındalığın artacağına inanıyoruz.

Pankreas Kanseri Nedir?

Pankreas kanseri, pankreasta başlayan ve genellikle hızlı bir şekilde yayılan bir kanser türüdür. Pankreas, karın bölgesinin arka kısmında bulunan, sindirim enzimleri ve hormonlar (insülin gibi) üreten bir organ olup, bu kanserin başlıca iki ana tipi vardır: duktal adenokarsinom ve endokrin kanserler. Duktal adenokarsinom, pankreas kanserlerinin %90’ından fazlasını oluşturur ve pankreasın dış kısmında bulunan kanalların hücrelerinden gelişir. Pankreas endokrin kanserleri ise, organın hormon üreten hücrelerinde başlar ve nadiren görülür. Genellikle erken evrelerde belirgin semptomlar göstermediğinden, çoğu zaman hastalık ilerlemiş bir aşamaya geldiğinde tanı konur.

Pankreas kanseri, hızla yayılan bir hastalık olduğundan, erken tanı ve tedavi şansı düşer. Semptomlar, hastalığın türüne, büyüklüğüne ve yayılma derecesine bağlı olarak değişir, ancak çoğunlukla karın ağrısı, kilo kaybı, iştahsızlık, sarılık ve sindirim sorunları gibi genel belirtilerle kendini gösterir. Tam nedeni bilinmemekle birlikte, genetik faktörler, sigara kullanımı, obezite ve bazı kronik hastalıklar, bu kanserin gelişme riskini artıran faktörler arasında sayılabilir. Tedavi seçenekleri, cerrahi müdahale, kemoterapi ve radyoterapiyi içerebilir, ancak sıklıkla cerrahiden önce vücuda yayılma eğilimindedir.

Pankreas Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Pankreas kanseri belirtileri, hastalığın erken dönemlerinde genellikle belirsiz veya fark edilmez ve bu nedenle hastalık sıklıkla ileri aşamalarda teşhis edilir.

Ancak kanser ilerledikçe bazı semptomlar ortaya çıkabilir.

Karın Ağrısı: İlk belirtilerden biri sıklıkla karın ağrısı veya sırt ağrısıdır. Bu ağrı, karın üst kısmında veya sırtın alt kısmında hissedilebilir.
Kilo Kaybı: İştah kaybı ve kilo kaybı sıkça görülen belirtilerdir. Hastaların kilo vermesine rağmen normal bir diyeti sürdürmeleri yaygındır.
İştahsızlık: Birçok kişi iştahsızlık yaşar ve yemek yeme isteği azalır.
Sarılık: Safra yollarını tıkayabilir ve sarılığa (cilt ve gözlerin sararması) neden olabilir.
Mide Bulantısı ve Kusma: Pankreas kanseri, mide bulantısı ve kusma gibi sindirim sorunlarına yol açabilir.
İshal veya Kabızlık: Bağırsak hareketlerinde değişiklikler, pankreas belirtileri arasında yer alabilir.
Şeker Hastalığı: Pankreasın insülin üretimini etkileyebilir ve bazı hastalarda şeker hastalığına yol açabilir.
Yorgunluk ve Zayıflık: Genel halsizlik, yorgunluk hissi ve enerji eksikliği görülebilir.
Dokularda Şişlik: Karın bölgesinde veya sırtta tümörün büyümesi sonucu dokularda şişlik olabilir.
İlerleyen Aşamalarda Sarılık: Kanser ilerledikçe, sarılık daha belirgin hale gelebilir ve deri renginde belirgin değişiklikler olabilir.

Unutulmaması gereken önemli bir nokta, bu belirtilerin tek başına pankreas kanserine özgü olmadığıdır. Ayrıca, bu belirtiler birçok farklı sağlık sorununa işaret edebilir. Ancak bu belirtileri yaşıyorsanız veya endişeleniyorsanız, bir sağlık profesyoneli ile görüşmek önemlidir. Erken teşhis, kanser tedavisinde önemlidir çünkü ileri aşamalarda teşhis edilen kanserler daha zor tedavi edilebilir olabilir.

Pankreas Kanseri Nedenleri Nelerdir?

Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri arasında sigara içmek, aile öyküsü, obezite, diyabet, kronik pankreatit ve bazı genetik faktörler bulunur. Risk faktörleri karmaşık bir şekilde etkileşir ve kesin nedenler hala net olarak bilinmemektedir.

Ancak, pankreas kanseri riskini artırabilecek çeşitli faktörler tanımlanmıştır.

Yaş: Genellikle daha ileri yaşlarda ortaya çıkar. 65 yaşın üzerindeki bireylerde risk daha yüksektir.
Cinsiyet: Erkeklerde risk, kadınlara göre biraz daha yüksektir.
Sigara İçmek: Sigara içmek, riski artırır. Sigara içenlerde kansere yakalanma riski sigara içmeyenlere göre daha yüksektir.
Aile Öyküsü: Aile geçmişi, kanser riskini artırabilir. Aile üyelerinde öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.
Genetik Mutasyonlar: Bazı genetik mutasyonlar veya sendromlar (örneğin, Lynch sendromu veya Peutz-Jeghers sendromu) pankreas kanseri riskini artırabilir.
Obezite: Obezite, kanser riskini artırabilir.
Kronik Pankreatit: Kronik pankreatit (pankreas iltihabı), kanser riskini artırabilir.
Şeker Hastalığı: Tip 2 diyabet, riski artırabilir. Bununla birlikte, aynı zamanda şeker hastalığına da yol açabilir.
Yüksek Et Tüketimi: Aşırı kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi, riski artırabilir.
Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, kanser riskini artırabilir.
Kronik Karaciğer Hastalığı: Kronik karaciğer hastalığı olan bireylerde pankreas kanseri riski artabilir.
Maruz Kalınan Kimyasallar: Bazı iş veya çevresel maruziyetler (örneğin, bazı kimyasal maddelere maruz kalma) riski artırabilir.

Bu faktörler kanser riskini artırabilir, ancak herhangi bir kişi için bu faktörlerin varlığı kanser gelişimini garanti etmez.

Pankreas Kanseri Tanısı Nasıl Konulur?

Pankreas kanseri tanısı, hastanın belirtilerine, fiziksel muayeneye, laboratuvar testlerine, görüntüleme yöntemlerine ve biyopsi sonuçlarına dayanarak konulabilir. İşte pankreas kanseri tanısı konulma süreciyle ilgili detaylar:

1. Semptomların Değerlendirilmesi

Pankreas kanserinin erken dönemlerinde belirgin semptomlar genellikle yoktur, ancak hastalar ilerleyen dönemlerde bazı belirtiler gösterebilir. Bu semptomlar arasında şunlar yer alabilir:

Karın ağrısı veya sırt ağrısı
İştah kaybı ve kilo kaybı
Sarılık (cildin ve göz beyazlarının sararması)
İdrarın koyulaşması ve dışkının renginin açılması
Mide bulantısı ve kusma
Sindirim sorunları
Yorgunluk

2. Fiziksel Muayene

Doktor, hastanın fiziksel muayenesini yaparak genel sağlık durumu hakkında bilgi edinir. Pankreas kanserine bağlı olarak karın bölgesinde hassasiyet, şişlik veya kitlenin fark edilmesi mümkündür. Ayrıca, sarılık gelişen hastalarda, gözde veya ciltte sararma gözlemlenebilir.

3. Laboratuvar Testleri

Kan testleri, pankreas kanserini tespit etmek için kullanılır. Bu testler, kanserin varlığına işaret edebilecek belirli biyomarkerleri arar:

CA 19-9 (Karbiyoanjiyomatoz Antijen 19-9): Pankreas kanseri için spesifik bir biyomarkerdir. Ancak, tek başına tanı koydurmaz çünkü bu marker başka durumlarla da yükselir.
CEA (Karsinoembriyonik Antijen): Genellikle pankreas kanseriyle ilişkili olmayan ancak diğer bazı kanser türleriyle ilişkili olan bir başka biyomarkerdir.

4. Görüntüleme Yöntemleri

Görüntüleme testleri, kanserin varlığını doğrulamak ve tümörün yayılma durumunu değerlendirmek için kullanılır. Yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:

Karın ultrasonu: Karın bölgesindeki anormallikleri tespit etmek için kullanılır.
Bilgisayarlı tomografi (BT): Pankreas kanserinin yerini, boyutunu ve çevre dokulara yayılıp yayılmadığını daha net görmek için kullanılır.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Pankreas kanserinin detaylı görüntülerini sağlar ve kanserin damarlar ve çevre organlara olan etkisini değerlendirir.
Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP): Safra kanallarını ve pankreas kanallarını incelemek için kullanılır. Kanser nedeniyle bu kanallarda tıkanıklık olup olmadığına bakılır.

5. Biyopsi

Biyopsi, pankreas kanserinin kesin tanısını koymanın en güvenilir yoludur. Biyopsi, pankreas dokusundan küçük bir örnek alınarak mikroskop altında incelenmesini sağlar. Biyopsi, şu yöntemlerle yapılabilir:

İğne biyopsisi: Genellikle ultrason veya BT rehberliğinde, karından veya ağız yoluyla bir iğneyle pankreas dokusu alınır.
Endoskopik biyopsi: ERCP sırasında bir endoskop aracılığıyla pankreastan doku örneği alınabilir.

6. Genetik Testler

Pankreas kanseri için genetik testler de yapılabilir. Bu testler, hastanın kanser riskini artırabilecek belirli genetik mutasyonları araştırır. Örneğin, BRCA1 ve BRCA2 genleri, pankreas kanseri ile ilişkilidir.

Pankreas kanserinin tanısı, belirtiler, fiziksel muayene, laboratuvar testleri, görüntüleme yöntemleri ve biyopsi ile konulmaktadır. Tanı süreci, hastalığın erken evrede tespit edilmesi ve tedavi şansının artırılması açısından çok önemlidir.

Pankreas Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?

Pankreas kanseri tedavisi, kanserin evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve kanserin spesifik özelliklerine göre değişir. Genellikle pankreas kanseri tedavisinde cerrahi müdahale, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedavi seçenekleri bir arada kullanılabilir. İşte tedavide kullanılan başlıca yöntemler:

1. Pankreas Kanseri Cerrahisi

Pankreas kanseri tedavisinde cerrahi müdahale, kanserin erken evrelerinde en etkili tedavi yöntemidir. Cerrahi müdahale ile kanserli doku çıkarılabilir. Ancak, genellikle geç evrelerde teşhis edilir, bu nedenle cerrahi müdahale her zaman mümkün olmayabilir.

Whipple Operasyonu (Pankreatikoduodenektomi): Pankreasın baş kısmında yer alan tümörlerin tedavisinde sıklıkla kullanılan bir cerrahi tekniktir. Bu operasyonda pankreasın başı, oniki parmak bağırsağı, safra kesesi ve bazı durumlarda mide kısımları da çıkarılabilir.
Distal Pankreatektomi: Pankreasın kuyruk kısmındaki tümörler için tercih edilen bir cerrahi yöntemdir. Bu operasyonda pankreasın kuyruk kısmı ve dalak alınır.
Total Pankreatektomi: Nadiren tercih edilen bu yöntemde pankreas tamamen çıkarılır, ancak hastalar bu durumda insülin tedavisi almak zorunda kalabilirler.

2. Kemoterapi

Kemoterapi, pankreas kanseri tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Kemoterapi, kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını engellemeyi amaçlayan ilaçların kullanımıdır. Pankreas kanseri tedavisinde kullanılan bazı kemoterapi rejimleri şunlardır:

FOLFIRINOX: Bu, fluorourasil (5-FU), irinotekan, oksaliplatin ve leucovorin içeren bir tedavi kombinasyonudur. Özellikle erken evre pankreas kanserinde, bazı hastalar için etkili olabilir.
Gemcitabin: Pankreas kanseri tedavisinde kullanılan diğer bir kemoterapi ilacıdır. Gemcitabin genellikle tek başına veya başka ilaçlarla kombinasyon halinde kullanılır.

3. Pankreas Kanserinde Radyoterapi Tedavisi

Radyoterapi, yüksek enerjili ışınlarla kanser hücrelerini öldürmeyi amaçlar. Pankreas kanseri tedavisinde radyoterapi, cerrahiden önce tümörü küçültmek, cerrahi sonrası kanserin geri dönmesini önlemek veya ağrı ve diğer semptomları hafifletmek için kullanılabilir. Radyoterapi, genellikle kemoterapi ile kombinasyon halinde uygulanır.

4. Hedefe Yönelik Tedavi

Hedefe yönelik tedavi, kanser hücrelerini hedef alarak onları öldürmeye yönelik daha spesifik tedavi yöntemleridir. Pankreas kanseri için bazı hedefe yönelik tedavi ilaçları şunları içerebilir:

Erlotinib: Bu ilaç, kanser hücrelerinde bulunan epidermal büyüme faktörü reseptörünü (EGFR) hedef alır. EGFR, kanser hücrelerinin büyümesini tetikleyen bir proteindir.
Larotrectinib: Bu ilaç, pankreas kanserindeki bazı genetik mutasyonları hedef alır ve genetik değişikliklere sahip hastalar için faydalı olabilir.

5. Immunoterapi

Pankreas kanserinde immunoterapi, bağışıklık sisteminin kanser hücreleriyle mücadele etmesini sağlayan bir tedavi yöntemidir. Pankreas kanseri tedavisinde immunoterapi, tümörlerin bağışıklık sisteminden kaçmasını engellemeyi amaçlar. Ancak, tedavideki yeri hala araştırılmaktadır ve genel olarak erken evrelerde daha etkili olabilir.

6. Palyatif Bakım ve Semptom Yönetimi

Pankreas kanseri genellikle geç evrelerde teşhis edildiğinden, hastaların yaşam kalitesini artırmaya yönelik palyatif tedavi önemli bir yer tutar. Palyatif bakım, kanserin neden olduğu semptomları hafifletmeye ve hastanın yaşam süresini uzatmaya yönelik tedavi yöntemlerini içerir. Bu, ağrı yönetimi, sindirim sorunlarının düzeltilmesi, sarılığın tedavisi ve diğer semptomları kontrol altına almayı içerir.

7. Deneysel Tedaviler ve Klinik Araştırmalar

Pankreas kanseri tedavisinde yeni tedavi yöntemleri araştırılmaktadır. Klinik araştırmalar, henüz onay almamış yeni ilaçları, tedavi kombinasyonlarını ve tedavi protokollerini incelemektedir. Hastalar, bu tür klinik denemelere katılarak yeni tedavi seçeneklerini deneyimleyebilirler.

Pankreas kanseri tedavisi her hastanın durumuna göre özelleştirilir ve tedavi süreci, multidisipliner bir ekip tarafından yönetilir. Erken teşhis ve tedavi, tedavi başarısını artırabilir, ancak kanser genellikle geç evrelerde teşhis edildiğinden, tedavi genellikle semptom yönetimi ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi üzerinde yoğunlaşır.

Sonuç

Pankreas kanseri, genellikle geç belirtiler vermesi ve tanı anında ileri evrede olması nedeniyle yüksek mortalite oranlarına sahiptir. Bu nedenle erken tanı koymaya yönelik tarama yöntemlerinin geliştirilmesi, hayatta kalma oranlarının artırılmasında kritik bir rol oynamaktadır. Yeni nesil görüntüleme teknikleri, genetik analizler ve biyobelirteçlerin kullanımı, pankreas kanserinin erken teşhisinde umut vadeden yaklaşımlardır. Ayrıca, bu kanser türüne yönelik toplumsal farkındalığın artırılması, bireylerin risk faktörleri konusunda bilgilendirilmesi ve düzenli sağlık kontrollerinin teşvik edilmesi, erken tanı oranlarının artırılmasında etkili olacaktır.

Pankreas kanserinde tedavi yaklaşımları, hızla gelişen tıbbi teknoloji ve genetik bilimindeki ilerlemelerle çeşitlenmektedir. Özellikle immünoterapiler, hedefe yönelik tedaviler ve kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımları, hastalığın yönetiminde yeni ufuklar açmaktadır. Bunun yanı sıra, multidisipliner ekiplerin iş birliğiyle geliştirilen kapsamlı tedavi planları, hastaların yaşam kalitesini artırmada önemli bir potansiyele sahiptir. Gelecekte, daha etkili tarama ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi için uluslararası araştırma iş birlikleri ve fonların artırılması gereklidir. Bu tür yenilikçi yaklaşımlar, yalnızca yaşam sürelerini uzatmakla kalmayıp aynı zamanda hastalığın toplumsal etkisini de azaltacaktır.

Referanslar:

Pankreas Kanseri Nedir? Pankreas Kanseri Belirtileri ve Tedavisi
Hidalgo, M. (2010). Pancreatic cancer. The New England Journal of Medicine, 362(17), 1605-1617.
Rahib, L., Smith, B. D., Aizenberg, R., et al. (2014). Projecting cancer incidence and deaths to 2030: The unexpected burden of thyroid, liver, and pancreatic cancers in the United States. Cancer Research, 74(11), 2913-2921.
Siegel, R., Miller, K. D., & Jemal, A. (2019). Cancer statistics, 2019. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 69(1), 7-34.
American Cancer Society. (2020). Pancreatic cancer. Cancer Facts & Figures.
Allen, P. J., & Gonen, M. (2014). Multidisciplinary management of pancreatic cancer: Current status and future directions. Seminars in Oncology, 41(6), 1-9.
Goggins, M. (2015). Early detection of pancreatic cancer: A rational approach. Seminars in Oncology, 42(3), 343-349.
Talar-Wojnarowska, R., Mroczko, B., & Groblewska, M. (2019). Biomarkers in pancreatic cancer: A review. Cancers, 11(1), 33.
Jemal, A., Bray, F., Center, M. M., et al. (2011). Global cancer statistics. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 61(2), 69-90.
Canto, M. I., & Harinck, F. (2015). International consensus guidelines for the management of familial pancreatic cancer. Journal of Clinical Oncology, 33(17), 1974-1982.
Neoptolemos, J. P., & Halloran, C. M. (2018). Pancreatic cancer: Current treatment and future directions. European Journal of Surgical Oncology (EJSO), 44(7), 1032-1043.
Luchini, C., & Conduah, A. (2019). Genetic and molecular characteristics of pancreatic cancer. World Journal of Gastrointestinal Oncology, 11(4), 395-404.
Tanaka, M., & Suzuki, M. (2016). Molecular pathogenesis of pancreatic ductal adenocarcinoma: From the perspective of early diagnosis and therapeutic strategies. Pathology International, 66(1), 47-56.
Bai, R., & Li, Q. (2017). Genetic mutations and their clinical relevance in pancreatic cancer. Journal of Cancer Research and Clinical Oncology, 143(8), 1569-1582.
Wang, Y., & Zhang, Y. (2018). The role of circulating biomarkers in pancreatic cancer diagnosis and prognosis. World Journal of Gastroenterology, 24(27), 2981-2993.
Malleo, G., & Del Chiaro, M. (2015). Neoadjuvant therapy for pancreatic cancer: A systematic review. European Journal of Surgical Oncology (EJSO), 41(10), 1305-1312.
Al-Hawary, M. M., & Fogel, E. L. (2014). Pancreatic cancer: Imaging and staging strategies. Seminars in Oncology, 41(6), 397-407.
Yachida, S., & Jones, S. (2010). Distant metastasis occurs late during the genetic evolution of pancreatic cancer. Nature, 467(7319), 1114-1117.
McGuigan, A., Kelly, P., Turkington, R. C., et al. (2018). Pancreatic cancer: A review of clinical diagnosis, epidemiology, treatment and outcomes. World Journal of Gastroenterology, 24(43), 4846-4861.
Sato, N., & Iacobuzio-Donahue, C. A. (2010). Molecular genetics and therapeutic strategies in pancreatic cancer. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 7(4), 207-216.
Witkiewicz, A. K., & Balaji, U. (2016). Pancreatic cancer genetics: The importance of understanding the molecular landscape. Seminars in Oncology, 43(6), 693-707.
Zhang, L., & Zhang, Y. (2018). Pancreatic cancer: Early detection and novel therapeutic strategies. Journal of Cancer Research and Clinical Oncology, 144(3), 451-460.
Lentz, C. W., & Andrews, S. (2019). Pancreatic cancer diagnosis and prognosis: Advances and challenges. Current Gastroenterology Reports, 21(9), 1-10.
Wang, Y., & Li, Y. (2017). Metabolic reprogramming in pancreatic cancer. Cancer Letters, 409, 35-41.
Tiriac, H., & Pasca di Magliano, M. (2018). The promise and challenge of pancreatic cancer genetics. Cell, 173(3), 481-495.
Kleeff, J., & Lankisch, T. O. (2014). Pancreatic cancer: The importance of early diagnosis and treatment. European Journal of Surgical Oncology (EJSO), 40(6), 666-672.
Papadopulos, N. A., & Le, P. (2017). Current status of immune-based therapies for pancreatic cancer. Cancers, 9(12), 154.
He, J., & Zhang, J. (2017). Circulating biomarkers for early detection of pancreatic cancer. Future Oncology, 13(14), 1263-1275.
Bansal, R., & Lamba, R. (2017). Advances in the molecular diagnosis of pancreatic cancer. World Journal of Gastroenterology, 23(31), 5720-5732.
Park, W., & Chawla, A. (2018). Advances in pancreatic cancer diagnosis and therapy. Cancer Journal, 24(1), 16-23.
Zheng, L., & Wang, Z. (2015). Pancreatic cancer: Pathogenesis, detection, and treatment. World Journal of Gastroenterology, 21(10), 2991-2997.
Leach, S. D., & Thompson, R. (2019). Molecular therapies in pancreatic cancer: The next frontier. American Journal of Clinical Oncology, 42(1), 21-28.
Ruch, R. J., & Danis, K. (2016). Molecular markers and targeted therapies in pancreatic cancer. Cancer Chemotherapy and Pharmacology, 77(1), 5-16.
Kaur, S., & Balaji, U. (2017). Immunotherapy and biomarkers in pancreatic cancer. Expert Review of Anticancer Therapy, 17(4), 405-413.
Pandey, M., & Gokhale, S. (2018). Immunotherapeutic strategies for pancreatic cancer. Journal of Clinical Immunology, 38(8), 698-707.
Kuo, C. Y., & Pai, C. P. (2019). Recent advances in the understanding and treatment of pancreatic cancer. World Journal of Gastroenterology, 25(22), 2913-2928.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/