Kalp Dışı Cerrahi Sonrası Pnömoni Riski

Kalp dışı cerrahi operasyonlar, genel sağlığın korunması ve yaşam kalitesinin artırılması amacıyla sıkça başvurulan tıbbi müdahalelerdir. Bu tür operasyonlar, kardiyak olmayan ameliyatlar olarak da bilinir ve ortopedik, abdominal, nörolojik ve genel cerrahi gibi farklı alanlarda uygulanabilir. Ancak, bu ameliyatlar sonrası ortaya çıkabilecek komplikasyonlar arasında pnömoni, yani akciğer enfeksiyonu, önemli bir yer tutar.

Kalp Dışı Cerrahi Sonrası Pnömoni Riski

Cerrahi sonrası pnömoni riski, hastaların iyileşme sürecini uzatabilir, komplikasyon oranlarını artırabilir ve hastanede yatış süresini uzatabilir. Bu nedenle, cerrahi sonrası pnömoni riskini azaltmak için önleyici tedbirlerin alınması kritik öneme sahiptir.

Kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni riski hesaplama programı sayesinde yapılacak olan bir ‘preoperatif değerlendirme‘ ile; postoperatif pulmoner komplikasyon (akciğer komplikasyonları) riski hesaplamaya, maksimum kazanç ve minimum zarar için komplikasyon riskine neden olan faktörler düzeltilmeye çalışılır.

Cerrahi sonrası pnömoni, genellikle operasyon sonrası solunum fonksiyonlarının bozulması ve bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkar. Anestezi, immün sistemin baskılanması ve hastanın postoperatif dönemde yeterli mobilizasyon sağlayamaması gibi faktörler, pnömoni gelişme riskini artırabilir. Bu durum, özellikle yaşlı hastalar, kronik hastalık öyküsü olanlar ve immün sistemi zayıflamış bireyler için daha belirgin hale gelir. Pnömoni riski, ameliyat öncesi hazırlık, operasyon süreci ve ameliyat sonrası bakım aşamalarının her birinde dikkate alınması gereken bir faktördür.

Pnömoni riski, cerrahi operasyonun türüne ve süresine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Örneğin, uzun süren abdominal operasyonlar veya büyük ortopedik ameliyatlar, daha yüksek pnömoni riski ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, hastaların sigara içme öyküsü, obezite, akciğer hastalığı ve yetersiz beslenme gibi ek risk faktörleri de pnömoni gelişimini tetikleyebilir. Bu bağlamda, her hasta için bireyselleştirilmiş bir risk değerlendirmesi yapılması ve uygun önlemlerin alınması gerekmektedir.

Cerrahi sonrası pnömoni riskini azaltmak için, preoperatif dönemde hastaların solunum fonksiyonlarının değerlendirilmesi, sigara kullanımının bırakılması, yeterli beslenme desteği sağlanması ve operasyon sonrası dönemde erken mobilizasyon ve solunum fizyoterapisi gibi önlemler alınmalıdır. Bu makalede, kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni risk faktörleri, bu riskin azaltılmasına yönelik stratejiler ve postoperatif bakım önerileri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Cerrahi Sonrası Pnömoni: Risk Faktörleri

Kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni gelişme riski, birçok faktörden etkilenir. Bu faktörler, hastanın genel sağlık durumu, ameliyatın türü ve süresi, kullanılan anestezi yöntemi ve postoperatif bakım gibi çeşitli değişkenlerden oluşur. Aşağıda, pnömoni riskini etkileyen başlıca faktörler detaylı bir şekilde incelenmiştir:

1. Yaş ve Genel Sağlık Durumu

• İleri Yaş: Yaşlı hastalarda, solunum fonksiyonlarında azalma, bağışıklık sisteminde zayıflama ve mobilizasyon yeteneğinde kısıtlanma gibi faktörler, pnömoni riskini artırır.
• Kronik Hastalıklar: Diyabet, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve kalp yetmezliği gibi kronik hastalıklar, cerrahi sonrası pnömoni riskini artıran önemli etmenlerdir.

2. Ameliyat Türü ve Süresi

• Büyük Cerrahi Müdahaleler: Özellikle abdominal ve torasik cerrahilerde, akciğerlerin mekanik olarak etkilenmesi ve solunum fonksiyonlarının baskılanması, pnömoni gelişimini tetikleyebilir.
• Uzun Süreli Ameliyatlar: Cerrahi sürenin uzaması, hastanın postoperatif dönemde mobilize olma süresini geciktirebilir ve bu da pnömoni riskini artırabilir.

3. Anestezi ve Solunum Yolu Yönetimi

• Genel Anestezi: Genel anestezi sırasında solunum kaslarının baskılanması ve akciğerlerde sekresyon birikimi, pnömoni gelişimine zemin hazırlar.
• Endotrakeal Tüp Kullanımı: Endotrakeal tüp kullanımı, aspirasyon riskini artırabilir ve bu da enfeksiyon riskini yükseltir.

4. Postoperatif Bakım ve Mobilizasyon

• Yetersiz Mobilizasyon: Ameliyat sonrası dönemde hastaların yeterince hareket ettirilmemesi, akciğerlerde sekresyon birikimine ve enfeksiyon riskinin artmasına neden olabilir.
• Yetersiz Solunum Egzersizleri: Solunum fizyoterapisi ve derin nefes alma egzersizlerinin yetersiz yapılması, solunum yollarının temizlenmesini zorlaştırır ve pnömoni riskini artırır.

Pnömoni Riskini Azaltma Stratejileri

Cerrahi sonrası pnömoni riskini azaltmak için alınabilecek birçok önlem bulunmaktadır. Bu önlemler, preoperatif, intraoperatif ve postoperatif dönemlerde farklı şekillerde uygulanabilir.

1. Preoperatif Dönemde Alınacak Önlemler

• Solunum Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi: Operasyon öncesinde hastanın solunum fonksiyonları detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme, ameliyat sonrası dönemde pnömoni riskini öngörmek ve gerekli önlemleri almak açısından önemlidir.
• Sigara Kullanımının Bırakılması: Sigara içen hastalarda, ameliyat öncesi dönemde sigara bırakma programları uygulanmalı ve en az 4-6 hafta öncesinde sigara kullanımı sonlandırılmalıdır.
• Beslenme Desteği: Yetersiz beslenme durumunda olan hastalar için preoperatif dönemde beslenme desteği sağlanmalıdır. Bu, immün sistemin güçlenmesini ve enfeksiyon riskinin azalmasını sağlar.

2. Intraoperatif Dönemde Alınacak Önlemler

• Anestezi Yönetimi: Genel anestezi yerine, mümkün olduğunda bölgesel anestezi tercih edilmelidir. Bu, solunum fonksiyonlarının korunmasına ve pnömoni riskinin azalmasına yardımcı olur.
• Aspirasyon Riskini Azaltmak: Anestezi sırasında aspirasyon riskini azaltmak için uygun endotrakeal tüp ve aspire edici teknikler kullanılmalıdır.

3. Postoperatif Dönemde Alınacak Önlemler

• Erken Mobilizasyon: Hastaların ameliyat sonrası dönemde mümkün olan en kısa sürede mobilize edilmesi, pnömoni riskini azaltır. Yatak içinde egzersizler ve yataktan kalkma gibi aktiviteler teşvik edilmelidir.
• Solunum Fizik Tedavisi: Derin nefes alma egzersizleri, öksürme ve spirometri gibi tekniklerle solunum yollarının temizlenmesi sağlanmalıdır.
• Ağız Hijyeni: Özellikle yoğun bakım hastalarında, ağız hijyenine dikkat edilmesi aspirasyon pnömonisi riskini azaltır.

Pnömoni Yönetimi ve Tedavi Yöntemleri

Cerrahi sonrası pnömoni gelişen hastalarda, erken tanı ve uygun tedavi hayati öneme sahiptir. Tedavi süreci, genellikle antibiyotik tedavisi, destekleyici bakım ve gerektiğinde mekanik ventilasyon gibi yöntemleri içerir.

1. Antibiyotik Tedavisi

• Uygun Antibiyotik Seçimi: Pnömoni tedavisinde, enfeksiyon etkenine yönelik uygun antibiyotik seçimi yapılmalıdır. Geniş spektrumlu antibiyotikler, erken dönemde başlanabilir; ancak kültür sonuçlarına göre tedavi şekillendirilmelidir.
• Tedavi Süresi: Genellikle 7-14 gün arasında değişen tedavi süresi, hastanın klinik yanıtına göre ayarlanmalıdır.

2. Destekleyici Bakım

• Oksijen Desteği: Hipoksemi durumunda, hastalara oksijen tedavisi uygulanmalıdır. Gerektiğinde, non-invaziv mekanik ventilasyon yöntemleri tercih edilebilir.
• Sıvı ve Elektrolit Dengesi: Hastaların sıvı ve elektrolit dengesi dikkatle izlenmeli ve gerekirse takviye edilmelidir.

3. Solunum Desteği

• Mekanik Ventilasyon: Solunum yetmezliği gelişen hastalarda, mekanik ventilasyon desteği gerekebilir. Ancak, ventilatör ile ilişkili pnömoni (VAP) riskini azaltmak için, ventilasyon süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır.

Sonuç

Kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni, hastaların iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilecek ciddi bir komplikasyondur. Risk faktörlerinin iyi bir şekilde değerlendirilmesi ve uygun önlemlerin alınması, pnömoni gelişimini önlemek açısından büyük önem taşır. Bu bağlamda, preoperatif hazırlık, uygun anestezi ve postoperatif bakım süreçlerinde multidisipliner bir yaklaşım benimsenmelidir. Hastaların ameliyat öncesi dönemde sigara kullanımı ve beslenme durumu gibi risk faktörlerinin ele alınması, intraoperatif dönemde uygun anestezi yöntemlerinin seçilmesi ve postoperatif dönemde erken mobilizasyon ve solunum egzersizlerinin teşvik edilmesi, pnömoni riskini azaltmada etkili stratejilerdir. Ayrıca, pnömoni gelişen hastalarda erken tanı ve uygun tedavi yöntemleri ile komplikasyonların önüne geçilmesi mümkün olabilir.

Referanslar:

1. Arteriyel kan gazı analizi yorumlama
2. Kalp ameliyatı riski EuroScore 2, Parsonnet
3. Kalp damar hastalığı riski ACC, AHA 2013
4. Kalp dışı cerrahi sonrası pnömoni riski
5. Miskovic, A., & Lumb, A. B. (2017). Postoperative pulmonary complications. British Journal of Anaesthesia, 118(3), 317-334.
6. Canet, J., & Gallart, L. (2014). Postoperative respiratory failure. Current Opinion in Critical Care, 20(1), 56-62.
7. Møller, A. M., et al. (2018). Postoperative pulmonary complications. Best Practice & Research Clinical Anaesthesiology, 22(2), 329-336.
8. Smetana, G. W., Lawrence, V. A., & Cornell, J. E. (2006). Preoperative pulmonary risk stratification for noncardiothoracic surgery. Chest, 129(1), 152-166.
9. Ferreyra, G., et al. (2016). Continuous positive airway pressure for treatment of postoperative hypoxemia. The Cochrane Database of Systematic Reviews, 8(1), CD005357.
10. Arozullah, A. M., et al. (2000). Multifactorial risk index for predicting postoperative pneumonia after major noncardiac surgery. Annals of Internal Medicine, 133(12), 847-857.
11. Warner, D. O. (2000). Preventing postoperative pulmonary complications. Anesthesiology, 93(6), 1467-1472.
12. Ruscic, K. J., et al. (2017). Association of preoperative pulmonary rehabilitation with outcomes after major abdominal surgery in patients with chronic obstructive pulmonary disease. JAMA Surgery, 152(6), 497-504.
13. Lawrence, V. A., et al. (1996). Risk of pulmonary complications after elective abdominal surgery. Chest, 110(3), 744-750.
14. Jammer, I., et al. (2015). Standards for definitions and use of outcome measures for clinical effectiveness research in perioperative medicine. British Journal of Anaesthesia, 117(5), 605-611.
15. Qaseem, A., et al. (2006). Risk assessment for and strategies to reduce perioperative pulmonary complications for patients undergoing noncardiothoracic surgery. Annals of Internal Medicine, 144(8), 575-580.
16. Berger, M. M., & Chiolero, R. L. (2007). Hypocaloric feeding: pros and cons. Current Opinion in Critical Care, 13(2), 180-186.
17. Khuri, S. F., et al. (2005). Risk adjustment of the postoperative mortality rate for comparative performance assessment: a report of the National VA Surgical Risk Study. Journal of the American College of Surgeons, 204(5), 677-684.
18. Shander, A., et al. (2017). Patient blood management in non-cardiac surgery: a critical review. Best Practice & Research Clinical Anaesthesiology, 30(2), 217-222.
19. Pereira, E. D., et al. (1999). Prospective assessment of the risk of postoperative pulmonary complications in patients submitted to upper abdominal surgery. São Paulo Medical Journal, 117(4), 151-160.
20. Lachmann, B. (1992). Open up the lung and keep the lung open. Intensive Care Medicine, 18(6), 319-321.
21. Celli, B. R., & MacNee, W. (2004). Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD. European Respiratory Journal, 23(6), 932-946.
22. van Diepen, S., et al. (2016). Predicting cardiovascular events and all-cause mortality in stable patients undergoing major noncardiac surgery. JAMA Cardiology, 1(1), 37-43.
23. Kalp atışı ölçme, nabız hızı Taşikardi
24. Kan basıncı nedir? Tansiyon sebepleri!
25. Hipertansiyon nedir, Yüksek tansiyon tedavisi
26. Kan kaybı & Transfüzyon hesaplama
27. Atriyal fibrilasyonda inme ölüm risk skoru
28. Çocuk mortalite riski skorlama PRISM
29. Çocuk travma skoru hesaplama PTS
30. PubMed Medline Türkçe makale yayın arama
31. Çocuk için TPN Hesaplama » İLK ve TEK
32. Çocuk Acil Tedavi Dozu Hesabı
33. Evaluation of preoperative pulmonary risk