Akciğer hastalıkları, dünya genelinde en yaygın ve en ölümcül hastalık gruplarından biridir. Bu hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılan yöntemler arasında akciğer görüntüleme teknikleri büyük bir öneme sahiptir. Akciğer hastalıklarının erken teşhisi, tedavi başarısını artırmakta ve hastaların yaşam kalitesini yükseltmektedir. Günümüzde kullanılan ileri görüntüleme teknikleri, akciğer dokusunun detaylı incelenmesine olanak tanıyarak, çeşitli hastalıkların tanısında kritik rol oynamaktadır.
Sağlık Bilgisi İçeriği
Akciğer Görüntüleme Yöntemleri Nelerdir?
Akciğer görüntülemesi, akciğer dokusunun yapısal ve işlevsel durumunu değerlendirmek için kullanılan çeşitli teknikleri içerir. Radyografi, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG), ultrasonografi ve nükleer tıp teknikleri gibi yöntemler, akciğer hastalıklarının tanısında rutin olarak kullanılmaktadır. Bu teknikler, yalnızca hastalığın tanısını koymakla kalmaz, aynı zamanda tedavi sürecinin izlenmesinde ve prognozun değerlendirilmesinde de önemli bilgiler sunar.
Son yıllarda, akciğer görüntüleme yöntemlerinde kaydedilen teknolojik ilerlemeler, daha yüksek çözünürlüklü ve daha az invaziv yöntemlerin geliştirilmesine olanak tanımıştır. Bu gelişmeler, hem hastaların daha az radyasyona maruz kalmasını sağlamış hem de tanı doğruluğunu artırmıştır. Bu makalede, akciğer görüntüleme yöntemlerinin temel prensipleri, kullanım alanları ve bu alandaki en son gelişmeler ele alınacaktır.
Akciğer Görüntüleme Yöntemleri Nelerdir?
Akciğer görüntüleme yöntemleri, akciğerlerin yapısını ve işlevini değerlendirmek için kullanılan tıbbi görüntüleme teknikleridir. Akciğer hastalıklarının tanı, tedavi ve izlem sürecinde bu yöntemler önemli rol oynar. En yaygın akciğer görüntüleme yöntemleri arasında göğüs röntgeni (PA akciğer grafisi), bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR), ultrasonografi (USG), pozitron emisyon tomografisi (PET) ve bronkoskopi bulunur. Her bir yöntem, akciğerlerin farklı yönlerini inceleyebilmek ve belirli hastalıklara yönelik bilgi sağlamak için geliştirilmiştir.
1. Göğüs Röntgeni (PA Akciğer Grafisi)
Göğüs röntgeni, akciğer hastalıklarının tanısında kullanılan en temel ve yaygın görüntüleme yöntemidir. Akciğerlerin genel yapısını gösterir ve özellikle akciğerlerdeki kitleler, enfeksiyonlar, iltihaplanmalar ve bazı akciğer rahatsızlıkları hakkında bilgi verir. Göğüs röntgenleri genellikle ön-arka (PA) ve yan projeksiyonlarla çekilir.
- Avantajları: Göğüs röntgeni, hızlı ve düşük maliyetli bir yöntemdir. Akciğer dokusunun genel durumu, genişlemiş lenf nodları, sıvı birikimi veya pnömoni gibi durumların tespiti için idealdir. Düşük radyasyon içerdiği için sık yapılan kontrollerde bile güvenle kullanılabilir.
- Limitasyonları: Röntgen, akciğerlerdeki küçük nodülleri veya derin bölgelerdeki lezyonları detaylı bir şekilde göstermez. Bu nedenle, bazı durumlarda bilgisayarlı tomografi (BT) gibi ileri görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir.
2. Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Bilgisayarlı tomografi (BT), akciğerlerin üç boyutlu görüntülerini sağlayarak daha detaylı bir inceleme yapma imkanı sunar. BT, özellikle kanser, enfeksiyon, iltihap, damar hastalıkları ve akciğerlerdeki anormalliklerin tespitinde kullanılır. Akciğerin kesitsel görüntüleri elde edilerek detaylı bir inceleme yapılır.
- Yüksek Çözünürlük: BT, akciğerlerin iç yapısını detaylı olarak görüntüleyebilir. Bu özellik, küçük boyutlu nodüllerin veya kanserojen hücrelerin tespiti için oldukça önemlidir. Yüksek çözünürlüklü BT (HRCT) ile akciğer dokusu incelenebilir ve erken dönem interstisyel akciğer hastalıkları tanınabilir.
- Kontrast Madde Kullanımı: Bazı durumlarda kontrast madde kullanılarak damar yapıları ve tümörlerin çevre dokularla ilişkisi daha ayrıntılı olarak görülebilir. Pulmoner emboli gibi akciğer damar hastalıklarının tespitinde kontrastlı BT yaygın olarak tercih edilir.
- Limitasyonları: BT, göğüs röntgenine kıyasla daha yüksek radyasyon içerir. Bu nedenle hamilelerde, çocuklarda veya radyasyona maruz kalmaması gereken bireylerde dikkatli kullanılmalıdır. Ayrıca, kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyon riski bulunduğundan, kontrastlı çekimlerde hastaların alerji geçmişi dikkate alınmalıdır.
3. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
Manyetik rezonans görüntüleme (MR), akciğerlerin yapısal ve fonksiyonel durumunu değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. MR görüntüleme, radyasyon içermez ve manyetik alanlar kullanılarak doku farklılıklarını ortaya koyar. Akciğer tümörlerinin ve büyük damar hastalıklarının değerlendirilmesinde MR tercih edilir.
- Radyasyon İçermemesi: MR, radyasyon içermez, bu nedenle çocuklar, hamileler veya radyasyondan korunması gereken bireyler için güvenli bir yöntemdir. Özellikle damar hastalıklarının veya tümörlerin değerlendirilmesi için uygundur.
- Yumuşak Doku Farklılıkları: MR, yumuşak dokuların ayrıntılı olarak görüntülenmesi için idealdir. Akciğer tümörleri ve komşu organlarla olan ilişkisi hakkında detaylı bilgi sağlar. Ayrıca, mediasten bölgesindeki yapıların daha net incelenmesini sağlar.
- Limitasyonları: MR, akciğer hava dokusu için optimal bir yöntem değildir. Akciğerlerdeki küçük lezyonların veya nodüllerin tespitinde BT kadar etkili değildir. Bunun yanı sıra, çekim süresi daha uzun olabilir ve kapalı alan korkusu olan hastalar için rahatsız edici olabilir.
4. Akciğer Ultrasonografisi (USG)
Ultrasonografi (USG), akciğerlerin ve göğüs boşluğunun bazı kısımlarını değerlendirmek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Özellikle plevral sıvı birikimi, akciğerin çevresindeki doku yapıları ve göğüs duvarı hakkında bilgi sağlar.
- Sıvı Birikiminin Değerlendirilmesi: Ultrason, plevral efüzyon (akciğer zarında sıvı birikimi) gibi durumlarda etkili bir yöntemdir. Göğüs duvarı ve plevral boşluklarda sıvı varlığını tespit ederek bu sıvının özelliklerini inceler.
- Avantajları: Ultrason, radyasyon içermediği için güvenlidir ve hızlı sonuç verir. Plevral efüzyon veya akciğerlerde sıvı birikimi gibi durumlarda, tanı ve tedaviye yönelik rehberlik sağlar.
- Limitasyonları: Ultrason, akciğerlerin iç yapısını tam olarak incelemek için yeterli değildir. Akciğer dokusunun büyük bir kısmı hava içerdiği için ultrason, yalnızca akciğer zarına yakın yapılar ve sıvı dolu bölgeler için faydalıdır.
5. Pozitron Emisyon Tomografisi (PET)
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET), akciğer kanseri başta olmak üzere malignite (kötü huylu tümör) araştırmalarında kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. PET, radyoaktif bir maddenin vücuda enjekte edilmesiyle dokuların metabolik aktivitesini görüntüler. Akciğer tümörlerinin yayılımını belirlemek ve kanserin hangi evrede olduğunu anlamak için yaygın olarak tercih edilir.
- Tümörlerin Değerlendirilmesi: PET, akciğerlerdeki tümörlerin metastaz yapıp yapmadığını anlamada etkili bir yöntemdir. Kanserli hücrelerin metabolik aktiviteleri yüksek olduğundan, PET bu hücreleri daha belirgin hale getirir.
- Tanı ve Evreleme: PET, kanserli dokuların belirlenmesinde ve kanserin evrelenmesinde BT ile birlikte kullanılarak daha kapsamlı sonuçlar sağlar. Özellikle cerrahi müdahale planlanırken yaygınlığı değerlendirmek için önemlidir.
- Limitasyonları: PET, radyoaktif bir madde kullanımı gerektirir ve bu nedenle belirli sınırlamaları vardır. Ayrıca, akciğer enfeksiyonları veya inflamatuar hastalıklar da metabolik aktiviteye neden olabileceği için yanlış pozitif sonuçlar görülebilir.
6. Bronkoskopi
Bronkoskopi, doğrudan akciğerlerin iç yapısının incelenmesini sağlayan endoskopik bir görüntüleme yöntemidir. Bu işlem sırasında, ince bir kamera yardımıyla bronş ve akciğer dokuları doğrudan görüntülenir. Bronkoskopi, özellikle biyopsi alınması gereken durumlarda, lezyonların yapısını değerlendirmek veya balgam gibi örnekler almak için kullanılır.
- Doğrudan Gözlem ve Biyopsi: Bronkoskopi, akciğerlerin iç yüzeyinin doğrudan gözlemlenmesini ve lezyonlardan örnek alınmasını sağlar. Bu özellik, özellikle tümörler veya enfeksiyonlar için tanıyı doğrulamak için önemlidir.
- Avantajları: Bronkoskopi sırasında biyopsi yapılabilir, bu da şüpheli dokulardan doğrudan örnek alınmasına imkan tanır. Ayrıca, yabancı cisimlerin çıkarılması veya kanama kontrolü gibi işlemler de bronkoskopi ile yapılabilir.
- Limitasyonları: Bronkoskopi, invaziv bir yöntemdir ve genellikle anestezi altında yapılır. İşlem sonrası geçici öksürük, boğaz ağrısı veya kanama gibi yan etkiler olabilir. Ek olarak, sadece solunum yollarının iç yapısının incelenmesine imkan tanır; dış bölgelerdeki lezyonlar değerlendirilemez.
Radyolojik Görüntüleme Yöntemlerinin Seçimi
Akciğer görüntüleme yöntemlerinin seçimi, hastanın şikayetleri, yaş, hastalık öyküsü ve şüphelenilen patolojilere göre değişiklik gösterir. İlk aşamada göğüs röntgeni ve ultrason gibi daha basit yöntemler tercih edilirken, detaylı inceleme gerektiğinde BT, MR veya PET gibi ileri görüntüleme teknikleri devreye girer. Akciğer hastalıklarının tanı, evreleme ve tedavi sürecinde bu yöntemlerin etkin ve doğru kullanımı, doğru bir tanı ve etkili bir tedavi için kritik öneme sahiptir.
Akciğer Görüntülemesinin Klinik Kullanım Alanları
Akciğer görüntüleme yöntemleri, geniş bir yelpazede hastalıkların tanı ve yönetiminde kritik bir rol oynar. Bu bölümde, akciğer görüntülemesinin kullanıldığı başlıca klinik alanlar daha detaylı olarak ele alınacaktır.
Akciğer Kanseri
Akciğer kanseri, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde en sık görülen ve ölümcül kanser türlerinden biridir. Akciğer kanserinin erken evrede teşhisi, hastalığın yönetiminde son derece önemlidir ve bu süreçte görüntüleme yöntemleri vazgeçilmezdir. Bilgisayarlı tomografi (BT), akciğer kanseri tanısında en yaygın kullanılan yöntemdir. BT, tümörlerin yerleşimini, boyutunu ve yayılımını (metastaz) net bir şekilde gösterir. Düşük doz BT (LDCT), özellikle yüksek risk grubunda olan bireyler (örneğin, uzun yıllar sigara içmiş olanlar) için önerilen bir tarama yöntemidir. Bu yöntem, küçük tümörlerin bile erken aşamada tespit edilmesine olanak tanır, böylece cerrahi müdahale gibi tedavi seçeneklerinin başarı şansı artar.
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve PET/BT, akciğer kanseri evrelemesinde önemli bir rol oynar. Bu yöntemler, tümörlerin metabolik aktivitesini ölçerek malignite derecesi hakkında bilgi verir. Ayrıca, PET/BT, kanserin lenf nodlarına veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını değerlendirmek için kullanılır. Bu bilgiler, cerrahi müdahale planlamasında ve radyoterapi gibi tedavi seçeneklerinin belirlenmesinde kritik öneme sahiptir.
Pulmoner Emboli
Pulmoner emboli (PE), genellikle bacaklardaki derin ven trombozundan kaynaklanan pıhtıların akciğer arterlerine yerleşmesi sonucu oluşan ciddi bir durumdur. Bu hastalık, tedavi edilmezse ölümcül olabilir; bu nedenle hızlı ve doğru tanı büyük önem taşır. Pulmoner emboli tanısında kullanılan başlıca görüntüleme yöntemleri arasında ventilasyon-perfüzyon (V/Q) sintigrafisi ve BT pulmoner anjiyografi bulunur.
V/Q sintigrafisi, akciğerlerin ventilasyon (hava akımı) ve perfüzyon (kan akışı) oranlarını değerlendirir. Bu yöntem, pulmoner emboli şüphesi olan hastalarda ilk başvurulan tanı yöntemlerinden biridir. Ancak, daha yaygın ve hızlı bir yöntem olan BT pulmoner anjiyografi, günümüzde PE tanısında altın standart olarak kabul edilmektedir. BT anjiyografi, pıhtının yerini, büyüklüğünü ve akciğer arterlerinde neden olduğu tıkanıklığı net bir şekilde gösterir.
İnterstisyel Akciğer Hastalıkları
İnterstisyel akciğer hastalıkları (İAH), akciğer dokusunda kronik inflamasyon ve fibrozis ile karakterize edilen bir grup hastalığı kapsar. Bu hastalıklar arasında idiopatik pulmoner fibrozis, sarkoidoz, ve bağ dokusu hastalıklarına bağlı interstisyel hastalıklar yer alır. İAH’nın tanısı ve yönetiminde yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi (HRCT) kritik bir rol oynar.
HRCT, akciğer parankimindeki ince detayları göstererek, fibrozis derecesi, ground-glass opasiteleri ve bal peteği görünümü gibi patolojik bulguların değerlendirilmesini sağlar. Bu görüntüler, İAH tanısının doğrulanmasında, hastalığın evresinin belirlenmesinde ve tedaviye yanıtın izlenmesinde önemlidir. Ayrıca, HRCT, akciğer biyopsisine ihtiyaç duyulmadan hastalık alt tiplerinin ayrımında yardımcı olabilir, bu da hasta yönetimini daha güvenli ve etkin hale getirir.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. KOAH, akciğerlerde hava yollarının daralması ve alveollerin (hava kesecikleri) zarar görmesi sonucu nefes darlığı, kronik öksürük ve balgam üretimi ile karakterizedir. KOAH tanısında ve hastalığın ilerlemesini izlemek için görüntüleme yöntemleri hayati bir öneme sahiptir.
Radyografi, KOAH hastalarında hava hapsini, amfizemli bölgeleri ve hiperinflasyon gibi bulguları tespit etmek için kullanılır. Ancak, KOAH’nın detaylı değerlendirilmesi ve amfizem derecesinin belirlenmesi için BT taramaları daha sık tercih edilir. Yüksek çözünürlüklü BT, KOAH’nın subtiplerini ayırt etmek ve hastalığın şiddetini değerlendirmek için detaylı bilgiler sunar. Ayrıca, BT görüntüleme, cerrahi müdahale planlaması gereken vakalarda akciğer hacim küçültme cerrahisi veya akciğer transplantasyonu için uygun hastaların belirlenmesine yardımcı olur.
Enfeksiyonlar
Akciğer enfeksiyonları, özellikle pnömoni, tüberküloz ve fungal enfeksiyonlar gibi durumlar, dünya genelinde ciddi morbidite ve mortaliteye neden olmaktadır. Akciğer enfeksiyonlarının doğru ve zamanında tanısı, hastalığın yönetiminde hayati bir öneme sahiptir ve bu süreçte görüntüleme yöntemleri geniş ölçüde kullanılmaktadır.
Radyografi, pnömoni tanısında ilk basamak görüntüleme yöntemi olarak yaygın bir şekilde kullanılır. Bu yöntem, enfekte alanların boyutunu ve yayılımını gösterebilir. Ancak, bazı durumlarda, özellikle komplikasyon şüphesinde veya immünosuprese hastalarda, BT taramaları gerekli olabilir. BT, enfeksiyonun ciddiyetini, yayılımını ve komplikasyonlarını daha detaylı bir şekilde gösterebilir.
Tüberküloz gibi kronik enfeksiyonlarda, hem radyografi hem de BT kullanılarak hastalığın aktif mi yoksa latent mi olduğu, hastalığın yayılımı ve plevral efüzyon gibi komplikasyonların varlığı değerlendirilebilir. Fungal enfeksiyonlar için ise özellikle immünosuprese hastalarda detaylı değerlendirme amacıyla BT’nin yanında PET/BT gibi ileri görüntüleme teknikleri kullanılabilir.
Diğer Kullanım Alanları
Pulmoner Hipertansiyon
Pulmoner hipertansiyon, akciğer damarlarında artan basınç nedeniyle gelişen ciddi bir durumdur. Bu hastalığın tanısında ekokardiyografi ilk basamak yöntem olarak kullanılsa da, kesin tanı ve hastalığın ciddiyetini değerlendirmek için BT anjiyografi ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) sıklıkla kullanılır. BT anjiyografi, pulmoner arterlerin genişlemesini ve pulmoner emboli gibi altta yatan nedenleri değerlendirmede yardımcı olurken, MRG, kardiyak fonksiyonları ve sağ ventrikül üzerindeki etkileri değerlendirir.
Asbestozis ve Mesleki Akciğer Hastalıkları
Mesleki maruziyet sonucu gelişen akciğer hastalıkları, özellikle asbestozis gibi durumlar, iş sağlığı ve güvenliği açısından büyük önem taşır. Asbest maruziyeti sonrası yıllar içinde gelişen asbestozis, akciğerlerde fibrozis ve plevral plak oluşumu ile karakterizedir. Radyografi, bu plakları tespit edebilse de, BT taramaları fibrotik değişikliklerin ve mezotelyoma gibi malign hastalıkların erken evrede tespit edilmesine olanak tanır. Yüksek çözünürlüklü BT, asbestozis tanısında altın standart olarak kabul edilir ve maruziyetin ciddiyetine göre takip planlaması yapılmasına yardımcı olur.
Akciğer Görüntülemesinde Teknolojik Gelişmeler
Teknolojik gelişmelerin hızla ilerlediği günümüzde, akciğer görüntülemesi alanında da birçok yenilikçi yaklaşım gündeme gelmiştir. Özellikle yapay zeka destekli görüntü analiz sistemleri, akciğer hastalıklarının daha hızlı ve doğru bir şekilde tanınmasına olanak tanımaktadır. Ayrıca, düşük doz radyasyon teknikleri ve yüksek çözünürlüklü görüntüleme yöntemleri, hem hasta güvenliğini artırmakta hem de tanı doğruluğunu üst seviyelere çıkarmaktadır.
Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi
Yapay zeka ve makine öğrenimi teknikleri, akciğer görüntüleme verilerinin analizinde giderek daha fazla kullanılmaktadır. Bu teknolojiler, radyologlara yardımcı olarak akciğer kanseri, pnömoni ve diğer akciğer hastalıklarının daha erken ve doğru teşhis edilmesini sağlar. Yapay zeka destekli sistemler, BT ve MRG gibi görüntüleme yöntemlerinden elde edilen büyük veri setlerini analiz ederek, patolojik değişikliklerin otomatik olarak tanınmasını ve raporlanmasını kolaylaştırır. Bu durum, tanı sürecini hızlandırır ve insan hatalarını minimize eder.
Dual-Enerji Bilgisayarlı Tomografi (DEBT)
Dual-enerji BT, aynı anda iki farklı enerji seviyesinde x-ışınları kullanarak görüntü elde eden bir tekniktir. Bu yöntem, akciğer dokusunun ve patolojilerin daha ayrıntılı değerlendirilmesini sağlar. Dual-enerji BT, akciğer kanseri ve pulmoner emboli gibi hastalıkların tanısında daha spesifik bilgi sunar. Ayrıca, bu teknoloji, akciğer parankimindeki kalsifikasyonların ve kontrast madde kullanılarak yapılan incelemelerin daha net bir şekilde görülmesine olanak tanır.
Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme (fMRI)
Fonksiyonel MRG, beyin görüntülemesinde yaygın olarak kullanılsa da, akciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesinde de potansiyel taşımaktadır. Bu teknik, akciğerlerdeki kan akışını ve oksijenlenmeyi değerlendirmek için kullanılabilir. Özellikle pulmoner hipertansiyon ve diğer vasküler akciğer hastalıklarının tanısında, fMRI’nin kullanımı giderek artmaktadır. Bu teknoloji, radyasyon riski olmadan akciğer fonksiyonlarının dinamik bir şekilde izlenmesine olanak tanır.
Akciğer Görüntülemesinin Geleceği
Akciğer görüntüleme alanındaki ilerlemeler, hastalıkların daha erken evrede teşhis edilmesine ve daha hedefe yönelik tedavilerin uygulanmasına olanak tanımaktadır. Yapay zeka destekli görüntüleme teknikleri, akciğer hastalıklarının tanısında ve prognozunun değerlendirilmesinde devrim niteliğinde yenilikler sunmaktadır. Bu teknolojiler, hem görüntülerin daha hızlı ve doğru bir şekilde analiz edilmesini sağlamakta hem de kişiye özel tedavi planlarının oluşturulmasına yardımcı olmaktadır.
Referanslar:
- Akciğer Görüntüleme Yöntemleri Nelerdir?
- Travis WD, Brambilla E, Burke AP, Marx A, Nicholson AG. WHO Classification of Tumours of the Lung, Pleura, Thymus and Heart. 4th ed. IARC Press; 2015.
- Goldstraw P, Chansky K, Crowley J, et al. The IASLC Lung Cancer Staging Project: Proposals for Revision of the TNM Stage Groupings in the Forthcoming (Eighth) Edition of the TNM Classification for Lung Cancer. J Thorac Oncol. 2016;11(1):39-51.
- Gould MK, Donington J, Lynch WR, et al. Evaluation of Individuals with Pulmonary Nodules: When Is It Lung Cancer? Diagnosis and Management of Lung Cancer, 3rd ed: American College of Chest Physicians Evidence-Based Clinical Practice Guidelines. Chest. 2013;143(5_suppl)
- Ridge CA, McErlean AM, Ginsberg MS. Epidemiology of Lung Cancer. Semin Intervent Radiol. 2013;30(2):93-98.
- Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global Cancer Statistics 2018: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries. CA Cancer J Clin. 2018;68(6):394-424.
- Remy-Jardin M, Remy J. Spiral CT Angiography of the Pulmonary Circulation. Radiology. 1999;212(3):615-636.
- Stein PD, Beemath A, Matta F, et al. Clinical Characteristics of Patients with Acute Pulmonary Embolism: Data from PIOPED II. Am J Med. 2007;120(10):871-879.
- Sverzellati N, Wells AU, Tomassetti S, Desai SR, Copley SJ, Hansell DM. HRCT of Interstitial Lung Diseases: Clinical and Practical Insights. Radiographics. 2013;33(4):931-956.
- Raghu G, Remy-Jardin M, Myers JL, et al. Diagnosis of Idiopathic Pulmonary Fibrosis: An Official ATS/ERS/JRS/ALAT Clinical Practice Guideline. Am J Respir Crit Care Med. 2018;198(5)
- Meyer KC. Diagnosis and Management of Interstitial Lung Disease. Transl Respir Med. 2014;2:4.
- American College of Radiology. ACR Appropriateness Criteria® Chronic Obstructive Pulmonary Disease. J Am Coll Radiol. 2014;11(5)
- Caskey CI, Zerhouni EA, Fishman EK, et al. Pulmonary Infections: The Role of CT in Diagnosis and Management. Radiology. 1989;171(3):611-618.
- Pipavath SJ, Godwin JD. Imaging of Pulmonary Infections. Clin Chest Med. 2011;32(3):413-422.
- Hansell DM, Bankier AA, MacMahon H, McLoud TC, Müller NL, Remy J. Fleischner Society: Glossary of Terms for Thoracic Imaging. Radiology. 2008;246(3):697-722.
- Nardelli P, Jimenez-Carretero D, Bermejo-Peláez D, et al. Pulmonary Artery-Vein Classification in CT Images Using Deep Learning. IEEE Trans Med Imaging. 2018;37(11):2428-2440.
- https://scholar.google.com/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
