Çocuk Çoklu Organ Yetmezliği Skoru P-MODS

Çocuk Çoklu Organ Yetmezliği Skoru (P-MODS, Pediatric Multiple Organ System Dysfunction Score), çocuklarda organ sistemlerinin işlevlerinin değerlendirilmesi için kullanılan bir ölçüttür. Bu makalemizde P-MODS skoru nedir, nasıl hesaplanır, hangi durumlarda kullanılır gibi konuları detaylıca ele alıyoruz.

Çocuklarda çoklu organ yetmezliği, ciddi bir sağlık sorunu olup tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. P-MODS (Pediyatrik Multiple Organ Dysfunction Syndrome) olarak da bilinen Çocuk Çoklu Organ Yetmezliği Skoru, bu durumun tanı, değerlendirme ve yönetiminde önemli bir araçtır. Bu makalede, P-MODS’un ne olduğunu, nasıl kullanıldığını ve çocuklarda çoklu organ yetmezliği yönetimine nasıl katkı sağladığını inceleyeceğiz.

Çocuk Çoklu Organ Yetmezliği Skoru P-MODS Nedir?

Çocuk Çoklu Organ Yetmezliği Skoru (P-MODS), çocuk hastalarda çoklu organ yetmezliği riskini değerlendirmek ve izlemek için geliştirilmiş bir sistemdir. P-MODS, farklı organ sistemlerini (solunum, kardiyovasküler, karaciğer, böbrek, nörolojik) değerlendirir ve her bir organ sistemi için puanlar verir. Bu puanlar, hastanın çoklu organ yetmezliği riskini tahmin etmede yardımcı olur.

P-MODS Nasıl Kullanılır?

P-MODS kullanımı, çocuk hastaların düzenli olarak izlenmesi gereken yoğun bakım ünitelerinde yaygındır. Bir hasta için P-MODS puanı hesaplanırken, her organ sistemi için belirli kriterler göz önünde bulundurulur. Örneğin, solunum sistemi için oksijen gereksinimi, kardiyovasküler sistem için kan basıncı ve kalp atış hızı, böbrek sistemi için idrar çıkışı gibi klinik veriler değerlendirilir. Bu değerlendirmeler sonucunda her sistem için bir puan hesaplanır ve bu puanlar toplanarak genel P-MODS skoru elde edilir.

Dallas Çocuk Hastanesinde geliştirilmiştir.
Kardiyovasküler sistem, renal sistem (böbrek), solunum sistemi, hematolojik, ve hepatik sisteme dayalı, 4 seviyeli bir skorlama sistemidir. Hasta kaybını tahmin etmeye yarar.
Şu ana kadar, P-MODS’UN prospektif çalışmalarda kullanıldığına dair herhangi bir veri yoktur.
Çoklu Organ Yetmezliği (Multiple Organ Dysfunction Syndrome – kısaca MODS); organ fonksiyonlarının dengesinin, dışardan müdahale olmadan sürdürülemeyecek derecede bozulması durumudur.
MODS, yoğun bakım şartlarında ve genel olarak tıpta olan gelişmelerin sonucu daha sık rastlanır bir hale gelmiştir.
Eskiden ölümcül sınıfına konulan hastalar; mekanik solunum, diyaliz, beslenme gibi verilen destek tedavileriyle yaşatılabilinince, daha çok MODS vakası gözlenmeye başlamıştır.
Pediatrik MODS tanılarında; kardiovasküler, pulmoner, nörolojik, hematolojik, renal, hepatik ve gastro-intestinal kriterler göz önüne alınır.
Pediatrik MODS görülen ortalama yaş grubu, 17-23 aydır. Erkek çocuklarda daha sık olduğu görülmüştür. Konjenital kalp hastalıkları nedeniyle ameliyat olan hasta çocuklarda, MODS ortalama 9 aylıkken gözlemlenebilir.

Çocuk çoklu organ yetmezliğinin tıbbi nedenleri:

Septik şok / Sepsis (% 50 oluşturur)
Akut gelişimli asfiksi
Çeşitli doğumsal metabolik hastalıklar
Akut solunum yetmezliği problemleri
Akut böbrek yetmezliği
İntrakraniyel kanamalar
Dejeneratif tipte nörolojik hastalıklar

Çocuk çoklu organ yetmezliği skoru Skorlama sistemleri:

Çocuklarda çoklu organ yetmezliği ortaya çıktığında; ana tanıdan çok, yetmezliğin şiddeti sonuç ve prognoz üzerinde daha etkilidir.
Yetişkin hastalarda çoklu organ yetmezliği skorlaması için; hasta verilerine dayanarak, 3 değişik skorlama sistemi geliştirilmiştir: MODS, LODS, SOFA
Pediatrik çoklu organ yetmezliği skorlaması için; modifiye edilmiş Wilkinson tanımınına dayalı skor popüler skorlama sistemlerinin başında yer alır. Bu skorlama sistemi, yaşa göre normalize edilmiş olan klinik ve laboratuvar ölçümler ve bunun yanında diğer destek tedavilerini kapsar.
Pediatrik Lojistik Organ Yetmezliği Skoru (Pediatric Logistic Organ Dysfunctiıon Score = PELOD); Delphi metoduyla seçilebilen fizyolojik verilere dayanır.

Çocuk çoklu organ yetmezliği (P-MODS) tedavisi:

Erken tanı mutlaka önemli, sonrasında amaca yönelik tedavi uygulanmalı.
Mevcut adrenal yetmezliğin erken tedavi edilmesi.
Antibiyotik tedavisi (antibiyoterapi).
Solunum desteği ve mekanik ventilatör tedavisi.
Böbrek fonksiyonlarının dikkatle kontrol altına alınması ve yetmezlik varsa destek tedavisi uygulanması.
Bağışıklık sistemine yönelik destek tedavisi (immün modülasyon denir).
Beslenme düzenlenmesi ve endokrin-metobalizma desteğinin sağlanması.

Çocuk Çoklu Organ Yetmezliği Skoru P-MODS

Referanslar: