Gut Hastalığı

Sayfa İçeriği

Sağlık Bilgisi Paylaş !

Gut hastalığı, herkesi etkileyebilen yaygın ve karmaşık bir artrit şeklidir. Çoğu zaman ayak başparmağında olmak üzere bir veya daha fazla eklemde ani, şiddetli ağrı, şişlik, kızarıklık ve hassasiyet atakları ile karakterizedir.

Gut krizi aniden ortaya çıkabilir ve genellikle gecenin ortasında ayak başparmağınızın yandığı hissiyle uyanırsınız. Etkilenen eklem sıcaktır, şişmiştir ve o kadar hassastır ki üzerindeki çarşafın ağırlığı bile dayanılmaz görünebilir.

Gut semptomları gelip gidebilir, ancak semptomları yönetmenin ve alevlenmeleri önlemenin yolları vardır.

Gut Hastalığı Belirtileri

Gut belirtileri ve semptomları neredeyse her zaman aniden ve sıklıkla geceleri ortaya çıkar. Onlar içerir:

Yoğun eklem ağrısı. Gut hastalığı genellikle ayak başparmağını etkiler ancak herhangi bir eklemde de ortaya çıkabilir. Yaygın olarak etkilenen diğer eklemler arasında ayak bilekleri, dizler, dirsekler, bilekler ve parmaklar bulunur. Ağrının, başladıktan sonraki ilk dört ila 12 saat içinde en şiddetli olması muhtemeldir.
Kalıcı rahatsızlık. En şiddetli ağrı geçtikten sonra bazı eklem rahatsızlıkları birkaç günden birkaç haftaya kadar sürebilir. Daha sonraki atakların daha uzun sürmesi ve daha fazla eklemi etkilemesi muhtemeldir.
İltihap ve kızarıklık. Etkilenen eklem veya eklemler şişer, hassaslaşır, ısınır ve kızarır.
Sınırlı hareket aralığı. Gut ilerledikçe eklemlerinizi normal şekilde hareket ettiremeyebilirsiniz.

Ne zaman doktora görünmeli

Ekleminizde ani, yoğun bir ağrı hissederseniz doktorunuza başvurun. Tedavi edilmeyen gut, ağrının kötüleşmesine ve eklem hasarına neden olabilir. Ateşiniz varsa ve ekleminiz sıcak ve iltihaplıysa (ki bu bir enfeksiyon belirtisi olabilir) derhal tıbbi yardım alın.

Gut Hastalığı Nedenleri

Gut, ekleminizde ürat kristalleri birikerek iltihaplanmaya ve gut krizinin yoğun ağrısına neden olduğunda ortaya çıkar. Kanınızda yüksek düzeyde ürik asit bulunduğunda ürat kristalleri oluşabilir. Vücudunuz, vücudunuzda doğal olarak bulunan maddeler olan pürinleri parçaladığında ürik asit üretir.

Pürinler ayrıca kırmızı et ve karaciğer gibi organ etleri de dahil olmak üzere bazı gıdalarda da bulunur. Pürin açısından zengin deniz ürünleri arasında hamsi, sardalya, midye, deniz tarağı, alabalık ve ton balığı bulunur. Alkollü içecekler, özellikle bira ve meyve şekeri (fruktoz) ile tatlandırılan içecekler daha yüksek ürik asit seviyelerini artırır.

Normalde ürik asit kanınızda çözünür ve böbreklerinizden idrarınıza geçer. Ancak bazen ya vücudunuz çok fazla ürik asit üretir ya da böbrekleriniz çok az ürik asit salgılar. Bu olduğunda, ürik asit birikerek eklemde veya çevresindeki dokuda ağrıya, iltihaplanmaya ve şişmeye neden olan keskin, iğne benzeri ürat kristalleri oluşturabilir.

Risk faktörleri

Vücudunuzda yüksek düzeyde ürik asit varsa gut hastalığı geliştirme olasılığınız daha yüksektir. Vücudunuzdaki ürik asit seviyesini artıran faktörler şunlardır:

Diyet. Kırmızı et ve kabuklu deniz ürünleri açısından zengin bir diyet yemek ve meyve şekeri (fruktoz) ile tatlandırılmış içecekler içmek ürik asit düzeylerini artırır, bu da gut riskinizi artırır. Alkol tüketimi, özellikle bira da gut riskini artırır.
Ağırlık. Aşırı kiloluysanız vücudunuz daha fazla ürik asit üretir ve böbrekleriniz ürik asidi ortadan kaldırmakta daha zorlanır.
Tıbbi durumlar. Bazı hastalıklar ve durumlar gut riskinizi artırır. Bunlar arasında tedavi edilmemiş yüksek tansiyon ve diyabet, obezite, metabolik sendrom, kalp ve böbrek hastalıkları gibi kronik durumlar yer alır.
Bazı ilaçlar. Düşük dozda aspirin ve hipertansiyonu kontrol etmek için kullanılan tiazid diüretikler, anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri ve beta blokerler gibi bazı ilaçlar da ürik asit düzeylerini artırabilir. Organ nakli geçirmiş kişilere reçete edilen reddetmeyi önleyici ilaçların kullanımı da aynı şekilde olabilir.
Ailede gut öyküsü. Ailenizin diğer üyelerinde gut varsa, hastalığa yakalanma olasılığınız daha yüksektir.
Yaş ve cinsiyet. Gut erkeklerde daha sık görülür, bunun başlıca nedeni kadınların ürik asit düzeylerinin daha düşük olmasıdır. Ancak menopozdan sonra kadınların ürik asit seviyeleri erkeklerinkine yaklaşır. Erkeklerin gut hastalığına daha erken yakalanma olasılığı daha yüksektir (genellikle 30 ila 50 yaşları arasında), oysa kadınlarda belirti ve semptomlar genellikle menopozdan sonra gelişir.
Yakın zamanda geçirilmiş cerrahi veya travma. Yakın zamanda geçirilmiş bir ameliyat veya travma bazen gut atağını tetikleyebilir. Bazı kişilerde aşı yaptırmak gut hastalığını tetikleyebilir.

Komplikasyonlar

Gut hastalığında aşağıdakiler gibi daha ciddi durumlar gelişebilir:

Tekrarlayan gut Bazı kişiler bir daha asla gut belirtileri ve semptomları yaşamayabilir. Diğerleri her yıl birkaç kez gut yaşayabilir. İlaçlar tekrarlayan gut hastalarında gut ataklarını önlemeye yardımcı olabilir. Tedavi edilmezse gut, eklemde erozyona ve tahribata neden olabilir.
Gelişmiş gut. Tedavi edilmeyen gut, deri altında tofüs (TOE-fie) adı verilen nodüllerde ürat kristallerinin birikmesine neden olabilir. Tophi parmaklarınız, elleriniz, ayaklarınız, dirsekleriniz veya ayak bileklerinizin arkasındaki Aşil tendonları gibi çeşitli bölgelerde gelişebilir. Tofüsler genellikle ağrılı değildir ancak gut atakları sırasında şişip hassaslaşabilirler.
Böbrek taşı. Ürat kristalleri gut hastalarının idrar yollarında toplanarak böbrek taşlarına neden olabilir. İlaçlar böbrek taşı riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Teşhis

Doktorlar genellikle belirtilerinize ve etkilenen eklemin görünümüne dayanarak gut tanısı koyarlar. Gut hastalığı tanısına yardımcı olacak testler şunları içerebilir:

Eklem sıvısı testi. Doktorunuz etkilenen ekleminizden sıvı çekmek için bir iğne kullanabilir. Sıvı mikroskop altında incelendiğinde ürat kristalleri görülebilir.
Kan testi. Doktorunuz kanınızdaki ürik asit düzeylerini ölçmek için kan testi önerebilir. Ancak kan testi sonuçları yanıltıcı olabilir. Bazı kişilerin ürik asit seviyeleri yüksektir ancak hiçbir zaman gut yaşamazlar. Bazı kişilerde gut belirtileri ve semptomları vardır ancak kanlarında olağandışı düzeyde ürik asit yoktur.
X-ışını görüntüleme. Eklem röntgeni, eklem iltihabının diğer nedenlerini dışlamada yardımcı olabilir.
Ultrason. Bu test, eklemlerdeki veya tofüslerdeki ürat kristallerini tespit etmek için ses dalgalarını kullanır.
Çift enerjili bilgisayarlı tomografi (DECT). Bu test, eklemlerdeki ürat kristallerini görselleştirmek için birçok farklı açıdan alınan X-ışını görüntülerini birleştirir.

Gut Hastalığı Tedavisi

Gut ilaçları iki tipte mevcuttur ve iki farklı soruna odaklanır. İlk tip gut ataklarıyla ilişkili inflamasyonu ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. İkinci tip ise kanınızdaki ürik asit miktarını azaltarak gut komplikasyonlarını önlemeye çalışır.

Hangi ilaç türünün sizin için uygun olduğu belirtilerinizin sıklığına ve şiddetine ve ayrıca sahip olabileceğiniz diğer sağlık sorunlarına bağlıdır.

Gut ataklarını tedavi etmek için kullanılan ilaçlar

Gut alevlenmelerini tedavi etmek ve gelecekteki saldırıları önlemek için kullanılan ilaçlar şunlardır:

Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler). NSAID’ler, ibuprofen (Advil, Motrin IB, diğerleri) ve naproksen sodyum (Aleve) gibi reçetesiz seçeneklerin yanı sıra indometasin (Indocin, Tivorbex) veya selekoksib (Celebrex) gibi daha güçlü reçeteli NSAID’leri içerir. NSAID’ler mide ağrısı, kanama ve ülser riski taşır.
Kolşisin. Doktorunuz gut ağrısını etkili bir şekilde azaltan antiinflamatuar bir ilaç olan kolşisin (Colcrys, Gloperba, Mitigare) önerebilir. Ancak ilacın etkinliği mide bulantısı, kusma ve ishal gibi yan etkilerle dengelenebilir.
Kortikosteroidler. Prednizon gibi kortikosteroid ilaçlar gut iltihabını ve ağrısını kontrol edebilir. Kortikosteroidler hap şeklinde olabileceği gibi ekleminize enjekte edilebilir. Kortikosteroidlerin yan etkileri ruh hali değişiklikleri, kan şekeri düzeylerinde artış ve kan basıncında yükselmeyi içerebilir.

Gut Hastalığı komplikasyonlarını önlemek için ilaçlar

Her yıl birden fazla gut atağı yaşıyorsanız veya gut ataklarınız daha az sıklıkta ancak özellikle ağrılıysa, doktorunuz gutla ilişkili komplikasyon riskinizi azaltmak için ilaç önerebilir. Eklem röntgenlerinde guttan kaynaklanan hasara dair kanıtlar zaten varsa veya tofüs, kronik böbrek hastalığı veya böbrek taşınız varsa, vücudunuzdaki ürik asit seviyesini düşürecek ilaçlar önerilebilir.

Ürik asit üretimini engelleyen ilaçlar. Allopurinol (Aloprim, Lopurin, Zyloprim) ve febuxostat (Uloric) gibi ilaçlar vücudunuzun ürettiği ürik asit miktarını sınırlamaya yardımcı olur. Allopurinolün yan etkileri ateş, döküntü, hepatit ve böbrek problemlerini içerir. Febuxostat’ın yan etkileri döküntü, mide bulantısı ve karaciğer fonksiyonunda azalmayı içerir. Febuxostat ayrıca kalp kaynaklı ölüm riskini de artırabilir.
Ürik asit giderimini artıran ilaçlar. Probenesid (Probalan) gibi ilaçlar böbreklerinizin ürik asidi vücudunuzdan çıkarma yeteneğini geliştirmeye yardımcı olur. Yan etkiler arasında döküntü, mide ağrısı ve böbrek taşları bulunur.

Yaşam tarzı ve ev ilaçları

İlaçlar genellikle gut ataklarını tedavi etmenin ve semptomların tekrarlayan alevlenmelerini önlemenin en etkili yoludur. Ancak yaşam tarzı seçimleri de önemlidir ve şunları yapmak isteyebilirsiniz:

Daha sağlıklı içecekleri seçin. Alkollü içecekleri ve meyve şekeri (fruktoz) ile tatlandırılmış içecekleri sınırlayın. Bunun yerine bol miktarda alkolsüz içecek, özellikle de su için.
Pürin içeriği yüksek yiyeceklerden kaçının. Kırmızı et ve karaciğer gibi organ etleri özellikle pürin bakımından zengindir. Pürin açısından zengin deniz ürünleri arasında hamsi, sardalya, midye, deniz tarağı, alabalık ve ton balığı bulunur. Az yağlı süt ürünleri gut hastalığına yatkın kişiler için daha iyi bir protein kaynağı olabilir.
Düzenli egzersiz yapın ve kilo verin. Vücudunuzu sağlıklı bir kiloda tutmak gut riskini azaltır. Yürüme, bisiklete binme ve yüzme gibi eklemlerinizi daha az yoracak düşük etkili aktiviteleri seçin.

Referanslar: