Akut Anjiyoödem Nedenleri Belirtileri ve Tedavisi

Akut anjiyoödem, vücudun çeşitli bölgelerinde, genellikle cilt, mukozalar ve iç organlarda hızla gelişen şişliklere neden olan bir durumdur. Bu şişlikler genellikle bağışıklık sisteminin verdiği bir tepkinin sonucunda ortaya çıkar ve aniden gelişebilir. En sık görülen bölgeler yüz, dudaklar, dil, boğaz ve göz kapaklarıdır. Ancak eller, ayaklar ve hatta genital bölgelerde de meydana gelebilir. Akut anjiyoödemin tehlikeli yönü, özellikle boğazda gelişen şişliklerin solunum yollarını tıkayarak nefes almayı zorlaştırmasıdır. Bu nedenle, hızlı müdahale edilmediği takdirde hayatı tehdit eden bir duruma dönüşebilir. Bu makalede akut anjiyoödemin ne olduğunu, nedenlerini, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini inceleyeceğiz.

Akut Anjiyoödem Nedenleri Belirtileri ve Tedavisi

Akut anjiyoödemin sebepleri genellikle alerjik reaksiyonlardan kaynaklansa da, bu durum bazen non-alerjik nedenlerle de ortaya çıkabilir. Örneğin, bazı bireylerde genetik yatkınlıklar, belirli ilaçlar ya da enfeksiyonlar akut anjiyoödem gelişimine yol açabilir. Anjiyoödemin alerjik türünde, bağışıklık sistemi belirli bir tetikleyiciye karşı aşırı reaksiyon gösterir. Bu tetikleyiciler genellikle gıdalar, ilaçlar, böcek ısırıkları ve bazı çevresel faktörlerdir. Non-alerjik anjiyoödem ise daha karmaşık bir patofizyolojiye sahiptir ve immün sistem dışındaki mekanizmalar tarafından tetiklenir.

Hastalık belirtileri hızla geliştiği için teşhisi ve tedavisi de genellikle acil durumlarda yapılır. Hastalar, yüzlerinde ani şişlik, kaşıntı ve nefes alma zorluklarıyla acil servislere başvurabilirler. Bu belirtiler, kişinin günlük yaşamını etkileyebilecek kadar ciddi hale gelebilir. Özellikle dil ve boğazda gelişen şişlikler, havayolunu tıkayarak solunum yetmezliğine yol açabilir ve bu durum acil müdahale gerektirir. Ayrıca, anjiyoödemin bazı türlerinde semptomlar daha yavaş gelişebilir ve bu da teşhisi zorlaştırabilir.

Akut anjiyoödem, birçok farklı nedeni olabilen ve geniş bir yelpazede semptomlarla kendini gösteren bir hastalıktır. Bu nedenle, tedavi süreci hastalığın altta yatan nedenine göre şekillenir. Alerjik nedenlere bağlı anjiyoödem genellikle antihistaminik ve kortikosteroid gibi ilaçlarla tedavi edilirken, non-alerjik nedenlerle gelişen anjiyoödemde daha karmaşık tedavi yöntemleri gerekebilir. Özellikle genetik yatkınlıklara bağlı gelişen anjiyoödemlerde spesifik tedavi yöntemleri uygulanır. Tedavinin başarılı olması için doğru teşhis büyük önem taşır ve bu da hastalığın farklı alt türlerinin iyi anlaşılmasını gerektirir.

Akut Anjiyoödemin Nedenleri

Akut anjiyoödemin nedenleri alerjik ve non-alerjik faktörler olarak iki ana kategoriye ayrılabilir. Alerjik nedenler, bağışıklık sisteminin belirli bir maddeye karşı verdiği aşırı tepki sonucu ortaya çıkar. Bu maddeler, alerjenler olarak bilinir ve genellikle şu şekildedir:

• Gıda alerjileri: Yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri, süt ürünleri gibi gıdalar akut anjiyoödeme neden olabilir.
• İlaçlar: Penisilin gibi antibiyotikler veya ACE inhibitörleri gibi kan basıncı ilaçları sıklıkla bu duruma yol açan ilaçlar arasında yer alır.
• Böcek ısırıkları ve sokmaları: Arı ya da yaban arısı sokmaları, özellikle alerjik kişilerde ciddi anjiyoödem reaksiyonlarına neden olabilir.
• Çevresel faktörler: Polen, toz ve hayvan tüyleri gibi yaygın alerjenler de tetikleyici olabilir.

Non-alerjik akut anjiyoödem ise farklı mekanizmalarla gelişir. Bu tür anjiyoödemin nedenleri daha karmaşıktır ve aşağıdaki durumlar sıkça karşılaşılan nedenler arasındadır:

• Genetik Yatkınlıklar: Kalıtsal anjiyoödem (HAE), genetik bir bozukluk sonucu meydana gelir ve bağışıklık sistemi ile doğrudan ilişkili değildir. Bu hastalığın nedeni, C1 inhibitör adı verilen bir proteinin eksikliğidir. Bu protein, damar geçirgenliğini düzenler ve eksik olduğunda vücutta kontrolsüz şişlikler meydana gelir.
• İlaçların Yan Etkileri: ACE inhibitörleri, özellikle hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar, non-alerjik anjiyoödem vakalarının yaygın bir nedenidir.
• Fiziksel Uyarıcılar: Aşırı sıcak veya soğuk gibi fiziksel faktörler, basınç ya da stres anjiyoödemi tetikleyebilir.

Akut anjiyoödemin nedeni ne olursa olsun, hastalığın tedavisinde altta yatan nedenin doğru bir şekilde belirlenmesi büyük önem taşır. Alerjik bir tetikleyici varsa, bunun belirlenmesi ve gelecekte bu tetikleyiciden kaçınılması gereklidir.

Akut Anjiyoödem Belirtileri

Akut anjiyoödem belirtileri, vücudun hangi bölgesinde geliştiğine ve ne kadar hızlı ilerlediğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genel olarak, akut anjiyoödemin ana belirtileri şunlardır:

• Cilt Altında Şişlik: Yüzde, dudaklarda, dilde ve göz kapaklarında belirgin şişlikler meydana gelir. Bu şişlikler genellikle kaşıntısızdır, ancak baskı hissi yaratabilir.
• Solunum Güçlüğü: Boğazda meydana gelen şişlik, solunum yollarını tıkayabilir ve bu da nefes almayı zorlaştırabilir. Bu durum acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir semptomdur.
• Mide-bağırsak Semptomları: Bazı vakalarda anjiyoödem, mide ve bağırsaklarda şişkinliğe yol açabilir. Bu durum karın ağrısı, ishal ve kusma ile kendini gösterebilir.
• Kaşıntı ve Kızarıklık: Alerjik anjiyoödem vakalarında ciltte kaşıntı ve kızarıklık da görülebilir. Bu durum ürtiker (kurdeşen) ile birlikte ortaya çıkabilir.

Belirtiler genellikle birkaç saat içinde ortaya çıkar ve hızla kötüleşebilir. Özellikle dil ve boğaz bölgesindeki şişlikler, havayolunu tıkama riskinden dolayı tehlikelidir ve acil müdahale gerektirir.

Akut Anjiyoödem Tedavisi

Akut anjiyoödem tedavisi, hastalığın altta yatan nedenine ve semptomların ciddiyetine bağlı olarak değişir. Alerjik nedenlerle gelişen anjiyoödem vakalarında tedavi genellikle şu şekildedir:

• Antihistaminikler: Bağışıklık sisteminin alerjene verdiği tepkiyi baskılamak için antihistaminik ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar, şişliği azaltmaya yardımcı olur.
• Kortikosteroidler: Şiddetli vakalarda, bağışıklık sisteminin tepkisini hızla baskılamak için kortikosteroidler kullanılabilir. Bu ilaçlar, inflamasyonu azaltarak anjiyoödem semptomlarını hafifletir.
• Adrenalin (Epinefrin): Boğazda veya dilde ciddi şişlik meydana geldiğinde ve solunum yolları tıkandığında acil durumlarda adrenalin enjeksiyonu yapılabilir. Bu, solunum yollarının hızla açılmasına yardımcı olur.

Non-alerjik anjiyoödem vakalarında ise tedavi daha karmaşıktır. Genetik yatkınlıklara bağlı gelişen kalıtsal anjiyoödem (HAE) vakalarında şu tedavi yöntemleri uygulanır:

• C1 İnhibitörü Replasman Tedavisi: Kalıtsal anjiyoödemde eksik olan C1 inhibitör proteini yerine konarak, şişliklerin gelişmesi önlenebilir.
• Bradikinin Reseptör Antagonistleri: Bu ilaçlar, damar geçirgenliğini artıran bradikinin adlı kimyasalın etkisini bloke ederek şişliği azaltır.

Tedavi, hastanın durumuna göre ayarlanmalı ve hastanın anjiyoödem ataklarını tetikleyen faktörlerden kaçınması sağlanmalıdır. Bunun yanı sıra, hasta anjiyoödem krizleri ile baş edebilmesi için eğitilmeli ve gerekli ilaçları yanında taşımalıdır.

Akut anjiyoödem, ani gelişen ve hızla ilerleyen ciddi bir durumdur. Alerjik ve non-alerjik nedenlerle ortaya çıkabilen bu hastalık, özellikle boğaz bölgesinde meydana geldiğinde hayatı tehdit edebilir. Tedavi, hastalığın nedenine göre şekillenir ve özellikle alerjik vakalarda antihistaminik ve kortikosteroidler sıklıkla kullanılır. Non-alerjik vakalarda ise daha karmaşık tedavi yaklaşımları gerekmektedir. Hastalığın doğru teşhisi ve uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi, hastaların hayat kalitesini artırmak ve hayatı tehdit eden komplikasyonları önlemek açısından son derece önemlidir.

Referanslar:

1. 1. Akut Anjiyoödem Nedenleri Belirtileri ve Tedavisi
   2. Kaplan AP. Clinical practice. Chronic urticaria and angioedema. N Engl J Med. 2002.
   3. Cicardi M, Agostoni A. Hereditary angioedema. N Engl J Med. 1996.
   4. Longhurst HJ, Bork K. Hereditary angioedema: an update on causes, manifestations, and treatment. Allergy Asthma Proc. 2019.
   5. Magerl M, Doumoulakis G. Angioedema and chronic urticaria: Diagnosis and treatment. J Allergy Clin Immunol. 2020.
   6. Maurer M, Aberer W. Diagnosis and treatment of chronic urticaria and angioedema. Allergy. 2017.
   7. Grattan CE. Drug-induced urticaria and angioedema. Immunol Allergy Clin North Am. 2016.
   8. Lang DM, Alpern MB. Anaphylaxis and angioedema. Emerg Med Clin North Am. 2019.
   9. Cicardi M, Banerji A. Hereditary angioedema: Pathophysiology and diagnosis. Am J Med. 2013.
   10. Sanchez-Borges M, Asero R. Diagnosis and treatment of allergic reactions in angioedema. Clin Rev Allergy Immunol. 2014.
   11. Varga L, Farkas H. Angioedema due to ACE inhibitors. Int Immunopharmacol. 2020.
   12. Maurer M, Magerl M. Advances in the diagnosis and treatment of angioedema. Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2018.
   13. Kanani A, Schellenberg R. Hereditary angioedema: A comprehensive review. Ann Allergy Asthma Immunol. 2017.
   14. Zuraw BL. The treatment of acute attacks of hereditary angioedema: New therapeutic options. Ann Allergy Asthma Immunol. 2008.
   15. Bernstein JA. Hereditary angioedema: a current state-of-the-art review, VII: Canadian clinical practice guidelines. Allergy Asthma Clin Immunol. 2020.
   16. Bouillet L. Hereditary angioedema: diagnostic and therapeutic issues. Dermatol Clin. 2022.
   17. https://emedicine.medscape.com/article/756261-overview
   18. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22632-angioedema
   19. https://www.uptodate.com/contents/an-overview-of-angioedema-clinical-features-diagnosis-and-management