Emziren Annelerin İlaç Kullanımı

Emzirme dönemi, anne ve bebek arasındaki en özel ve güçlü bağlardan birinin kurulmasını sağlayan, aynı zamanda da bebeğin sağlığı ve gelişimi açısından kritik öneme sahip bir süreçtir. Anne sütünün içerdiği besleyici maddeler ve bağışıklık sistemini destekleyici öğeler, bebeklerin ilk aylarından itibaren güçlü bir temel oluşturmaktadır. Ancak bu dönemde annelerin sağlık sorunlarıyla karşılaşması, ilaç kullanımı gerekliliğini gündeme getirebilir. Tam da bu noktada “Emziren anneler ilaç kullanabilir mi, kullanırsa hangi noktalara dikkat etmeliler?” sorusu büyük bir önem taşır.

Emziren Annelerin İlaç Kullanımı

Emziren annelerin ilaç kullanımı, oldukça hassas bir konudur. Zira kullanılan ilacın içerdiği etken maddeler anne sütüne geçerek bebeği etkileyebilir. Diğer yandan, anneye fayda sağlayacak bir ilaç, yetersiz ya da düzensiz kullanılma durumunda hem annenin sağlığını riske atabilir hem de bebek açısından potansiyel tehlikeler oluşturabilir. Dolayısıyla bu konuda doğru bilgilere sahip olmak ve gerekirse bir uzmanla iş birliği yapmak şarttır.

Birçok emziren anne, güvenli ilaç kullanımının mümkün olup olmadığını bilmek ister. Aslında belli ilaçlar, anne sütüne çok düşük oranda geçer veya bebeğe zarar vermeyecek biçimde reçetelendirilebilir. Bu noktada, ilaçların farmakolojik özelliklerinin iyi bilinmesi, annenin ve bebeğin sağlık durumunun dikkate alınması ve uygun dozlarda kullanımın sağlanması gerekir. Tüm bu faktörler göz önünde bulundurulduğunda, emzirme dönemi boyunca ilaç kullanımının tamamen yasak olmadığını; fakat dikkatli, kontrollü ve bilinçli bir yaklaşım gerektirdiğini vurgulamak önemlidir.

Bu makalede, emziren annelerin ilaç kullanımına dair en sık sorulan soruların yanıtlarını, ilaçların anne sütüne geçiş mekanizmasını, hangi ilaçların daha güvenli olduğunu ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini detaylı şekilde ele alacağız. Ayrıca bitkisel ürünlerin kullanımından olası yan etkilere kadar pek çok noktaya değinerek anne ve bebek sağlığı için yol gösterici bilgiler sunmayı amaçlıyoruz. Yazının devamında yer alacak alt başlıklar, konuya dair en çok merak edilen ve arama hacmi yüksek konular etrafında şekillenmiştir. Uzman görüşlerine yer verdiğimiz bu kapsamlı rehberle, emzirme süreciniz boyunca daha bilinçli kararlar alabilirsiniz.

Emzirme Döneminde İlaç Kullanımı Hakkında Genel Bilgiler

Emzirme döneminde ilaç kullanımı, birçok annenin aklını karıştıran ve zaman zaman endişeye sürükleyen bir konudur. Pek çok ilaç, anne sütünün içeriğine kısmen dahil olabildiğinden, bu ilaçların bebekte ne gibi etkiler yaratabileceği kaygısı ortaya çıkar. Ancak her ilaç aynı oranda risk taşımaz ve belirli ilaçların kontrollü kullanımının anne sütünün kalitesi ile bebeğin sağlığı üzerindeki etkisi minimal seviyede olabilir.

1. İlaçların Anne Sütüne Geçişi: İlaçların anne sütüne geçiş düzeyi, ilacın moleküler yapısı, yağda çözünebilirliği, proteinlere bağlanma oranı ve yarı ömrü gibi çeşitli farmakokinetik özelliklere bağlıdır. Bazı ilaçlar yüksek oranda süte geçebilirken, bazıları çok düşük oranda geçer. Bu nedenle, her ilaç için emziren annelerde kullanım talimatları ve klinik veriler dikkate alınmalıdır.

2. Risk-Yarar Değerlendirmesi: Emzirme döneminde ilaç kullanımı gerektiğinde, annenin tıbbi durumu ve bebeğin genel sağlık durumu dikkate alınarak bir risk-yarar değerlendirmesi yapılır. Eğer anne için ilaç kullanmamak daha büyük bir sağlık sorununa yol açacaksa, kontrollü bir kullanım gerekebilir. Bunun yanında, bebeğin gelişim aşaması da dikkate alınmalıdır. Özellikle yenidoğan döneminde bebekler ilaç etkilerine daha hassas olabilir.

3. Hekim ve Eczacı Danışmanlığı: Herhangi bir ilaç kullanımında olduğu gibi, emziren anneler de mutlaka bir hekim veya eczacıya danışmalıdır. Bu uzmanlar, hem annenin tıbbi geçmişini hem de bebeğin sağlık durumunu göz önünde bulundurarak en uygun ilacı ve dozu belirleme konusunda en doğru rehberi sağlayacaklardır. Gerekirse alternatif tedavi yöntemleri veya daha güvenli olduğu bilinen ilaçlar önerilebilir.

4. Kronik Hastalıklarda İlaç Kullanımı: Hipertansiyon, diyabet veya depresyon gibi kronik hastalıklara sahip anneler, emzirme döneminde düzenli ilaç kullanımına ihtiyaç duyabilir. Bu gibi durumlarda, doktorun onayıyla ve yakından takip edilerek ilaç kullanılabilir. Böylece hem anne sağlığı korunur hem de bebeğe yönelik riskler asgari düzeye indirilir.

Emzirme Döneminde En Çok Merak Edilen İlaç Türleri

Emziren annelerin ilaç kullanımına dair endişeler sıklıkla belli ilaç gruplarına odaklanır. Bunların başında ağrı kesiciler, antibiyotikler, alerji ilaçları ve psikiyatrik ilaçlar gelir. Her bir ilaç grubunun güvenlik profili farklıdır ve emziren annelerin bu konuda bilgi sahibi olmaları önemlidir.

1. Ağrı Kesiciler

Baş ağrısı, diş ağrısı veya doğum sonrası dikiş ağrısı gibi durumlar, emziren annelerin ağrı kesici ihtiyacını doğurabilir. Parasetamol (acetaminophen) veya ibuprofen gibi ilaçlar, genellikle emzirme döneminde güvenli kabul edilen ağrı kesicilerdendir. Ancak yine de doz konusunda doktor tavsiyesi almak en doğrusudur. Çünkü aşırı dozda veya uzun süreli kullanım, bebeğin karaciğer veya böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir.

Diğer güçlü ağrı kesiciler, özellikle opioid içerikli olanlar, anne sütünün içeriğine daha yüksek oranda geçebilir. Bu ilaçların kontrolsüz kullanımı bebekte uyku hali, solunum sıkıntısı veya beslenme problemlerine yol açabilir. Dolayısıyla, emzirme döneminde opioid kullanımından mümkün mertebe kaçınılması veya doktor denetiminde minimal düzeyde kullanılması önerilir.

2. Antibiyotikler

Doğum sonrası enfeksiyonlar veya çeşitli bakteriyel hastalıklar, antibiyotik kullanımını gerekli kılabilir. Emzirme döneminde daha güvenli olduğu bilinen antibiyotik grupları arasında penisilinler (örneğin amoksisilin), sefalosporinler ve makrolidler (örneğin eritromisin) sayılabilir. Bu antibiyotiklerin bebeğin sağlığı üzerine olumsuz etkileri oldukça düşüktür.

Buna karşın, tetrasiklin ve florokinolon gibi antibiyotiklerin emzirme sırasında kullanımı önerilmez. Çünkü bu ilaçların bebeğin kemik ve diş gelişimini olumsuz etkilediği bilinir. Doktorunuz, kullanmanız gereken antibiyotiği seçerken emzirme durumunuzu mutlaka göz önünde bulunduracak ve size en uygun seçeneği önererek dozu ayarlayacaktır.

3. Alerji İlaçları

Alerjik rinit, saman nezlesi veya diğer alerjik reaksiyonlar, emzirme döneminde de devam edebilir. Genellikle antihistaminik ilaçlar bu tür durumlarda kullanılır. Klorfeniramin veya loratadin gibi antihistaminikler anne sütüne düşük oranda geçer ve genellikle emziren anneler için daha güvenli kabul edilir. Bununla birlikte, yine de uyuşukluk veya bebekte huzursuzluk gibi yan etkiler gözlenebileceğinden, kullanım süresi ve dozu sınırlandırılmalı ve doktora danışılmalıdır.

Burun spreyleri veya topikal kremler gibi lokal tedaviler, sistemik emilimi daha az olduğu için emziren anneler tarafından daha güvenli bir şekilde kullanılabilir. Böylece bebeğin maruz kalma riski de minimum seviyeye indirgenir.

4. Psikiyatrik İlaçlar

Doğum sonrası depresyon (postpartum depresyon) başta olmak üzere, kaygı bozuklukları veya diğer psikiyatrik durumlar emziren annelerde görülebilir. Bu durumlarda, doktor tarafından uygun görülen antidepresanlar veya anksiyolitikler anne sağlığı açısından hayati önem taşıyabilir. Bazı seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) örneğin sertralin, emzirme döneminde nispeten güvenli bulunur. Ancak her vaka özelinde değerlendirme yapılarak, annenin durumunun ciddiyeti göz önünde bulundurulmalıdır.

Bunun yanı sıra, antipsikotikler veya bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar emzirme sürecine daha yüksek riskler getirebilir. Bu gibi durumlarda anne sütü verme durumu gözden geçirilebilir ya da ilacın değiştirilebileceği alternatif tedavi seçenekleri aranabilir. Süreç mutlaka psikiyatrist ve çocuk doktoru ile koordine yürütülmelidir.

İlaçların Anne Sütüne Geçişi ve Bebek Üzerindeki Etkileri

İlaçların anne sütüne geçişi, kompleks bir mekanizmadır ve kullanılan ilaca, annenin metabolizmasına, ilacın farmakolojik özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. İlaçların süte geçiş oranını etkileyen en önemli faktörler şu şekildedir:

1. Moleküler Ağırlık: Düşük moleküler ağırlığa sahip ilaçlar, süt bariyerini daha kolay geçebilir.
2. Yağda Çözünürlük: Lipofilik (yağda çözünen) ilaçlar, süt içerisindeki yağ fazına daha rahat karışabilir.
3. Protein Bağlanma Oranı: Kanda yüksek oranda proteine bağlanan ilaçların süte geçiş oranı genellikle daha düşüktür.
4. Plazma Konsantrasyonu: Yüksek dozda ilaç kullanımı, kanda ve dolayısıyla anne sütünde daha yüksek konsantrasyon oluşturabilir.
5. Annede Metabolik ve Böbrek Fonksiyonları: Annenin metabolizma ve böbrek fonksiyonlarının sağlıklı olması, ilacın vücuttan hızlı atılmasına yardımcı olabilir. Bu da anne sütündeki ilacın miktarını düşürebilir.

Anne sütüne geçen ilaçların bebeğe olan etkileri, bebeğin yaşı, sağlık durumu, karaciğer ve böbrek işlevlerinin olgunluğu gibi faktörlere de bağlıdır. Prematüre veya yenidoğan bebekler, ilacın etkilerine karşı daha hassastır. Bebekte olası yan etkiler gözlemlenebilir. Örneğin, bazı ilaçlar bebeğin uyku düzenini etkilerken, bazıları sindirim problemlerine yol açabilir. Bu nedenle, anneler ilaç kullanmaya başlamadan önce şu noktalara dikkat etmelidir:

1. Doktor Tavsiyesi: Her zaman ilk adım, bir doktora danışmaktır.
2. Doz ve Süre: Gerekli olan en düşük dozda ve en kısa süreyle kullanmaya özen gösterilmelidir.
3. Emzirme Zamanlaması: Mümkünse, ilacı bebeği emzirdikten hemen sonra almak, ilacın pik seviyesinin bir sonraki emzirme anına kadar düşmesini sağlayabilir.
4. Bebek Takibi: Bebekte herhangi bir farklı davranış, uyku düzeni değişikliği, cilt döküntüsü veya beslenme sorunları oluşursa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Emziren Anneler için Doğal ve Bitkisel Destek Ürünleri

Emziren anneler, ilaç kullanmaktan kaçındıkları durumlarda doğal ve bitkisel destek ürünlerine yönelebilirler. Ancak “bitkisel” ifadesi her zaman güvenli anlamına gelmez. Bazı bitkisel çaylar, karışımlar veya takviye ürünler de anne sütüyle bebeğe geçebilir ve istenmeyen etkilere neden olabilir. Örneğin, bazı bitkilerin hormon benzeri etkileri olabilir veya bebeğin henüz olgunlaşmamış karaciğerine yük bindirebilir.

1. Bitkisel Çaylar: Rezene veya papatya gibi genellikle güvenli olduğu bilinen çaylar, emzirme dönemi için uygun olabilir. Fakat aşırı tüketiminden yine de kaçınmak gerekir.
2. Besin Takviyeleri: Vitamin ve mineral takviyeleri, annede eksiklik olduğu durumlarda doktor onayıyla kullanılabilir. Aşırı doz almak, hem annenin hem de bebeğin sağlığını olumsuz etkileyebilir.
3. Popüler Bitkisel Ürünler: Bazı ürünler piyasada “emzirme destekleyici” olarak tanıtılabilir. İçerik etiketlerini okumak, güvenilir markalardan alışveriş yapmak ve mümkünse uzman görüşüne başvurmak önemlidir.
4. Fitoterapi ve Homeopati: Bu konularda eğitimli bir uzmana danışmadan hiçbir bitkisel tedavi yöntemine başvurmamak gerekir. Çünkü kullanılan maddeler anne sütünün bileşimini ve bebeğin metabolizmasını etkileyebilir.

Emziren Annelerde İlaç Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Emzirme döneminde ilaç kullanımı ne tamamen yasak ne de serbesttir; her durum için ayrı bir değerlendirme yapmak gerekir. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken temel noktalar şunlardır:

1. Doktor Danışmanlığı

   • Emziren annelerin ilaç kullanmaya başlamadan önce mutlaka kadın doğum uzmanı, aile hekimi veya ilgili branş uzmanıyla görüşmeleri şarttır. Hekim, annenin sağlık geçmişini ve bebeğin durumunu değerlendirerek en doğru reçeteyi hazırlayabilir.

2. Doğru Zamanlama

   • İlaçların anne sütüne geçişinin maksimum olduğu zaman dilimlerini minimize etmek için bebeği emzirdikten hemen sonra ilaç almak faydalı olabilir. Böylece, bir sonraki emzirme seansına kadar ilacın kandaki düzeyi bir nebze düşmüş olur. Ancak bu yöntem her ilaç için geçerli değildir; bu yüzden doktor veya eczacıya danışılmalıdır.

3. Doğru Doz Ayarlaması

   • İlaçların dozajı, emziren annelerde daha hassas şekilde ayarlanmalıdır. Gerekli görülmedikçe yüksek doz kullanmak veya ilacı gereğinden uzun süre devam ettirmek, bebeğin maruz kalacağı ilaç miktarını artırabilir. Doktor tarafından belirlenmiş dozu asla kendiliğinden değiştirmemek gerekir.

4. Yan Etkiler ve Alerjik Reaksiyonlar

   • Anne veya bebekte beklenmeyen bir yan etki veya alerjik reaksiyon gözlemlendiğinde, ilacın kullanımına derhal ara verilmeli ve tıbbi yardım alınmalıdır. Bebekte cilt döküntüsü, huzursuzluk, sürekli ağlama, ishal, kusma veya solunum güçlüğü gibi belirtiler varsa zaman kaybedilmeden doktora başvurulmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Emzirme döneminde reçetesiz satılan ilaçları kullanabilir miyim?

Reçetesiz satılan ilaçlar, her zaman güvenli anlamına gelmez. Bu ilaçlar da annenin ve bebeğin sağlığını etkileyebilecek etken maddeler içerebilir. Dolayısıyla, reçetesiz de olsa herhangi bir ilacı kullanmadan önce hekime veya eczacıya danışmak en doğrusudur.

2. Antienflamatuar ilaçlar emzirme sırasında güvenli midir?

Non-steroidal antienflamatuar ilaçlar (NSAID) genellikle düşük miktarda anne sütüne geçtiği için çoğu durumda emziren anneler tarafından kullanılabilir. Özellikle ibuprofen, kısa süreli kullanımda güvenli kabul edilen NSAID’lerdendir. Ancak uzun süreli veya yüksek doz kullanımlarda doktor gözetimi şarttır.

3. Doğum kontrol hapları emzirme döneminde kullanılabilir mi?

Özellikle östrojen içeren kombine doğum kontrol hapları, süt miktarını azaltabilir. Emzirme döneminde genellikle sadece progesteron içeren doğum kontrol ilaçları tercih edilir. Bununla birlikte, emzirme sürecinin ilk 6 haftasında doğum kontrol hapları yerine farklı yöntemler önerilebilir. Tüm bu seçenekler için mutlaka bir kadın doğum uzmanına danışılmalıdır.

4. Bitkisel çaylar bebeğimin gaz sorununu çözer mi?

Rezene veya anason gibi bitkisel çaylar, anneler arasında bebeğin gaz sorununa iyi geldiği düşüncesiyle yaygın olarak tüketilir. Ancak bebeğin gaz problemleri için bitkisel çayların çok fazla içilmesi, bebeğe farklı etken maddelerin geçmesine neden olabilir. Uzmanlar, gaz sorununa yönelik olarak öncelikle bebeğin beslenme pozisyonunu düzeltmek, gaz masajı gibi yöntemleri önerir. Her bitkisel çay, tıpkı ilaç gibi etken madde içerdiği için dikkatli kullanılmalıdır.

5. Emzirme döneminde grip veya soğuk algınlığı ilaçları alınabilir mi?

Grip veya soğuk algınlığı ilaçlarının birçoğu, antihistaminik veya dekongestan gibi içeriklere sahiptir. Bu maddeler bazen bebeğin uyku ve beslenme düzenini etkileyebilir. Yine de emziren anneler için nispeten güvenli kabul edilen, belirli ilaçlar mevcuttur. Doktora danışarak, bebeğe en az yan etkiyi sağlayacak olanı seçmek mümkündür.

6. Bebek gece uzun süre uyuduğunda, ilaç kullanımımda farklı bir yöntem izlemeli miyim?

Bebeğin emzirme sıklığı ve süreleri değiştikçe, annenin ilaç alım zamanlaması da farklılık gösterebilir. Bebek gece uzun uyuduğunda, bazı anneler ilaç kullanımını geceye kaydırmayı tercih eder. Ancak bu strateji her ilaç için uygun olmayabilir. İlaçların yarı ömrü, emzirme sıklığı, bebeğin yaşı ve sağlık durumu gibi faktörlerin hepsi birlikte değerlendirilmelidir. En doğru yol, doktorunuz veya eczacınızla bu konuda görüşmek olacaktır.

7. Emzirme döneminde aşı olmak güvenli midir?

Birçok aşı emzirme döneminde güvenli kabul edilir ve hem anne hem de bebek için faydalı olabilir. Örneğin grip, tetanoz, difteri, boğmaca veya COVID-19 gibi aşılar genel olarak emziren annelere önerilebilmektedir. Ancak her aşı için durum farklı olabileceğinden, mutlaka doktorunuza danışmanız önerilir.

8. İnternette “emzirme dönemi için doğal ilaç” şeklinde satılan ürünleri kullanmalı mıyım?

İnternette satılan ve “tamamen doğal, bitkisel” şeklinde pazarlanan ürünlerin içerik güvenilirliği sıklıkla sorgulanmalıdır. Ürünün Tarım ve Orman Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığı onayı olup olmadığı, üretici firmanın güvenilirliği, içerik listesi gibi bilgiler mutlaka incelenmelidir. Yine de en güvenli yaklaşım, doktor veya eczacı önerisi olmadan bu tür ürünleri tüketmemektir.

9. Emzirme sırasında anestezi almak bebeği nasıl etkiler?

Diş tedavisi veya cerrahi bir işlem esnasında genel veya lokal anestezi alınması gerekebilir. Bazı lokal anesteziklerin anne sütüne geçişi minimaldir. Genel anestezide kullanılan ilaçların büyük çoğunluğu ise kısa yarı ömürlüdür ve operasyon sonrası kısa bir süre emzirmeye ara vermek yeterli olabilir. Yine de planlı bir operasyon söz konusuysa, emzirme düzeni önceden doktorunuzla koordine edilmelidir.

10. Ateş düşürücüler emzirme döneminde güvenli midir?

Ateş düşürücüler genellikle parasetamol veya ibuprofen içerir. Parasetamol emziren anneler için çoğu vakada güvenli kabul edilir. Ancak yine de doz aşımına uğramamak ve uzun süreli kullanımda doktor gözetiminde olmak gerekir. Yanlış ve aşırı kullanım bebeğin karaciğer enzimlerini etkileyebilir.

Sonuç

Emziren annelerin ilaç kullanımı, son derece dikkat ve özen gerektiren bir süreçtir. Her ilaç aynı risk düzeyine sahip olmadığı gibi, her bebeğin de hassasiyeti farklı olabilir. Bu nedenle, ilaç kullanmaya başlamadan önce annenin sağlık durumu, bebeğin yaşı ve genel sağlık koşulları göz önüne alınmalıdır. İlaç tedavisi gerekli olduğunda, doktorunuzun önerilerine harfiyen uymak ve eczacınızla iletişim içinde olmak çok önemlidir.

Unutulmamalıdır ki anne sağlığı, bebeğin sağlığından ayrı düşünülemez. Kronik hastalıklar veya ciddi enfeksiyonlar söz konusu olduğunda, ilaç kullanmamak annenin sağlığını tehlikeye atabilir. Sağlığı bozulan bir annenin süt üretimi ve bebeğe bakım verme kapasitesi de azalabilir. Dolayısıyla, emzirme dönemi ilaç kullanımını bütünüyle yasaklamak yerine, doktor kontrolünde risk-yarar analizi yapmak en doğru yaklaşımdır.

Özellikle bitkisel destek ürünleri ve reçetesiz satılan ilaçlar konusunda da aynı özeni göstermek gerekir. “Doğal” ibaresi her zaman masum bir içerik garantisi vermez. Bebek üzerinde istenmeyen etkiler doğurabilecek pek çok bitkisel bileşen de mevcuttur. Sonuç olarak, güvenli ilaç kullanımı ve bebeğin sağlıklı gelişimi için temel prensip, uzman görüşü almaktan asla vazgeçmemek ve bilinçli hareket etmektir.

Referanslar:

1. Emziren Annelerin İlaç Kullanımı
2. Hale TW, Rowe HE. Medications and Mothers’ Milk. Springer Publishing; 2019.
3. Amir LH. Breastfeeding management and policy issues. Current Opinion in Pediatrics, 2020.
4. Sachs HC. The transfer of drugs and therapeutics into human breast milk: an update on selected topics. Pediatrics, 2013.
5. Anderson PO. Drug Safety in Lactation. Journal of Human Lactation, 2016.
6. Ito S. Drug therapy for breastfeeding women. The New England Journal of Medicine, 2000.
7. Bartick MC, Schwarz EB. Reducing Maternal and Child Health Disparities: A Comprehensive Policy Approach. Breastfeeding Medicine, 2016.
8. Fortinguerra F, Pozzi M, de Kanter E. Drugs and breastfeeding: an update. Clinical Pharmacokinetics, 2009.
9. Eidelman AI, Schanler RJ. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics, 2012.
10. Rowe H, Baker T, Hale TW. Maternal medication use and breastfeeding. Pediatric Clinics of North America, 2013.
11. Berens PD. Breast problems during lactation. Clinical Obstetrics and Gynecology, 2015.
12. Kaplan M, Polat G. Medication use in breastfeeding mothers. Turkish Journal of Pediatrics, 2017.
13. Lackey KA, Williams JE, Price WJ. Comparative medicine in lactation. Journal of Mammary Gland Biology and Neoplasia, 2018.
14. Oladapo OT, Tunçalp Ö, et al. WHO recommendations on maternal health. World Health Organization, 2019.
15. Hendrick V, Altshuler L, et al. Depression and postpartum depression: management options. The American Journal of Psychiatry, 2012.
16. Weissman AM, Levy BT, et al. Psychotropic medication during pregnancy and lactation. Drug Safety, 2004.
17. Livingston J, Grigoriadis S. Breastfeeding and psychiatric medications. Canadian Family Physician, 2019.
18. Curtis P, Karnoven LC. Analgesics and breastfeeding. Journal of Lactation Consultancy, 2018.
19. Hotham N, Hotham E. Antibiotic use in pregnancy and lactation. Australian Prescriber, 2015.
20. Koren G, Pastuszak A, Ito S. Drugs in pregnancy. The New England Journal of Medicine, 1998.
21. Della-Giustina D, Chow G. Emergency contraception. American Family Physician, 2014.
22. Zakarija-Grković I, et al. Breastfeeding support. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2018.
23. Lawrence RA, Lawrence RM. Breastfeeding: A Guide for the Medical Profession. Elsevier; 2016.
24. Anderson PO. Antihistamines and lactation. Clinical Lactation, 2019.
25. Lam JR, Dang S, et al. Herbal products and breastfeeding. Pharmacotherapy, 2015.
26. Eglash A, Montgomery A, Wood J. Breastfeeding. American Family Physician, 2008.
27. Google Scholar
28. PubMed