Siğiller, insan papilloma virüsü (HPV) adı verilen bir virüs grubunun neden olduğu, ciltte ya da mukozada görülen küçük ve genellikle kabarık, pürüzlü doku büyümeleridir. Bu virüs, dünya genelinde oldukça yaygın bir enfeksiyon olup, her yaştan insanı etkileyebilir. Çoğunlukla zararsızdır ancak estetik kaygılar ve nadiren de olsa sağlık problemleri nedeniyle rahatsızlık yaratabilir. Bununla birlikte, siğilin oluştuğu yer ve kişiden kişiye geçiş şekli, bu durumun ciddiyetini belirleyebilir. Siğillerin türleri ve yaygınlıkları, bulaşma yolları ve tedavi seçenekleri hakkında doğru bilgiye sahip olmak, enfeksiyonun yayılmasını önlemek ve doğru tedavi seçeneklerine yönelmek açısından oldukça önemlidir.
Sağlık Bilgisi İçeriği
Siğil Nedir? Siğil Neden Çıkar ve Nasıl Geçer? (Verrü, HPV)
Siğil, genellikle cilt teması yoluyla bulaşan bir enfeksiyon türü olup, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde daha sık görülmektedir. Bağışıklık sistemi güçlü olan kişilerde ise vücut virüse karşı doğal bir savunma geliştirerek siğillerin büyümesini ya da yayılmasını engelleyebilir. Bu bağlamda, HPV’nin farklı tiplerinin farklı siğil türlerine neden olduğu bilinmektedir. Örneğin, bazı siğil türleri el ve ayaklarda görülürken, diğerleri genital bölgede ortaya çıkabilir. HPV virüsünün yaklaşık 150 farklı türü olduğu ve bunlardan bazı türlerin kansere yol açabileceği de dikkate alınması gereken önemli bir detaydır.
Farklı türleri vardır ve bu türlerin tedavisi de birbirinden farklı olabilir. Bazıları zamanla kendiliğinden kaybolabilirken, bazıları ise kalıcı olabilir ve tıbbi müdahale gerektirebilir. Özellikle genital siğiller ve ağız içi siğiller gibi bazı türler, ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği için mutlaka bir sağlık profesyoneli tarafından değerlendirilmelidir. Ayrıca, siğillerin bulaşıcı yapısı nedeniyle enfeksiyonun yayılmasını önlemek için kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek de önemlidir. Ancak siğil tedavisi için kullanılan yöntemler, kişiden kişiye ve siğilin türüne göre değişiklik gösterir. Bu tedavi yöntemlerinin neler olduğu ve hangi durumlarda hangi tedaviye başvurulması gerektiği gibi konular, siğillerle ilgili bilgi sahibi olmak isteyenler için oldukça kritiktir.
Siğillerin tedavisi, genellikle topikal ilaçlardan cerrahi müdahalelere kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır. Bununla birlikte, bağışıklık sistemini güçlendirmek ve siğilin tekrar oluşumunu önlemek için çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri de önerilmektedir. Bu makalede, siğilin nasıl oluştuğu, hangi faktörlerin bu durumu tetiklediği ve en yaygın tedavi yöntemleri üzerinde duracağız. Ayrıca, siğillerin tedavisinde kullanılan doğal yöntemler ve tıbbi tedavi seçenekleri hakkında da detaylı bilgi sunulacaktır.
Siğil Nedir?
Siğil, insan papilloma virüsü (HPV) tarafından oluşturulan, genellikle deri veya mukozal yüzeylerde görülen iyi huylu deri lezyonlarıdır. Siğiller, vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilir ve bulundukları yere, büyüklüklerine veya tiplerine göre değişkenlik gösterebilir. Çoğunlukla avuç içleri, parmaklar, ayak tabanları, yüz, boyun ve genital bölge gibi alanlarda görülür. Siğiller, kişiden kişiye doğrudan temas veya ortak kullanılan eşyalar (havlu, tıraş bıçağı, ayakkabı gibi) yoluyla bulaşabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde siğil oluşumu daha sık ve yaygın görülebilir.
Siğillerin görünümü tipine bağlı olarak değişir. Yaygın siğiller (verruca vulgaris) genellikle sert, pütürlü ve kabarık bir yapıdadır. Düz siğiller (verruca plana) ise daha küçük, cilt yüzeyiyle daha uyumlu ve pürüzsüzdür. Ayak tabanı siğilleri (verruca plantaris) baskı nedeniyle içe doğru büyüyerek rahatsızlık verebilir. Genital siğiller (condyloma acuminata) ise cinsel yolla bulaşarak özellikle genital ve anal bölgede kümeler halinde ortaya çıkabilir. Her ne kadar zararsız olsalar da siğiller, ağrı, kaşıntı veya kozmetik kaygılar nedeniyle tedavi edilmek istenebilir.
Siğil Neden Çıkar? Siğillerin Nedenleri Nelerdir?
Siğiller, Human Papillomavirus (HPV) adı verilen virüsün ciltle temas yoluyla bulaşması sonucu ortaya çıkan iyi huylu deri büyümeleridir. Bu virüs, cildin dış tabakasına yerleşerek hücrelerin anormal şekilde büyümesine neden olur ve siğil adı verilen sert kabartılar oluşturur. Siğillerin ortaya çıkma nedenlerini daha ayrıntılı şekilde inceleyelim.
1. HPV Virüsünün Bulaşması
Siğillerin temel nedeni HPV virüsüdür. Bu virüs ciltle veya kontamine (bulaş olmuş) yüzeylerle temas yoluyla bulaşabilir. HPV’nin 100’den fazla farklı türü bulunur ve bunların bazıları el, ayak ve yüz gibi bölgelerde siğil oluşumuna neden olurken, bazıları genital bölgede siğillere yol açabilir.
2. Cilt Teması ve Ortak Kullanılan Eşyalar
HPV, doğrudan cilt teması yoluyla veya virüs bulaşmış eşyalarla temas sonucu bulaşabilir. Özellikle aşağıdaki durumlar siğil oluşma riskini artırır:
- El sıkışma, dokunma gibi doğrudan temaslar
- Havlu, tırnak makası, terlik, eldiven gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı
- Halka açık yüzme havuzları, duş alanları ve spor salonlarındaki yüzeylerle temas
3. Zayıf Bağışıklık Sistemi
Bağışıklık sistemi güçlü olan bireylerde HPV virüsü vücut tarafından kontrol altına alınabilir ve siğiller oluşmayabilir. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde virüs aktif hale gelerek siğillere yol açabilir. Bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan bazı faktörler şunlardır:
- Kronik hastalıklar (şeker hastalığı, bağışıklık yetmezliği hastalıkları)
- Stres ve yorgunluk
- Yetersiz beslenme ve vitamin eksiklikleri
- Uzun süreli ilaç kullanımı (örneğin kortikosteroidler)
4. Deri Yaraları ve Çatlaklar
Ciltte oluşan kesikler, sıyrıklar veya çatlaklar, HPV virüsünün vücuda girmesi için açık kapı görevi görür. Özellikle tıraş sırasında cildi kesmek veya tırnak yeme gibi alışkanlıklar siğil oluşma riskini artırır.
5. Nemli ve Sıcak Ortamlar
HPV virüsü nemli ve sıcak ortamlarda daha uzun süre hayatta kalabilir ve yayılabilir. Bu nedenle hamam, sauna, yüzme havuzları ve spor salonları gibi alanlarda çıplak ayakla dolaşmak siğil bulaşma riskini artırır.
6. Çocuklar ve Ergenler Daha Hassastır
Çocuklar ve ergenler, bağışıklık sistemlerinin tam olarak gelişmemesi nedeniyle siğillere karşı daha savunmasızdır. Ayrıca, çocuklar oyun oynarken daha fazla cilt teması kurduğundan siğiller daha kolay bulaşabilir.
7. Kötü Hijyen Alışkanlıkları
Ellerin düzenli olarak yıkanmaması, virüsün cilde tutunma olasılığını artırabilir. Özellikle toplu alanlarda kullanılan kapı kolları, merdiven korkulukları ve banknotlar gibi nesnelere dokunduktan sonra ellerin yıkanmaması HPV’nin bulaşmasını kolaylaştırır.
8. Tırnak Yeme ve Tırnak Çevresini Koparma
Tırnak yeme alışkanlığı, parmak çevresindeki cildi zayıflatarak HPV virüsünün girmesine yol açabilir. Aynı şekilde tırnak çevresindeki derileri koparmak da siğil oluşumuna davetiye çıkarır.
Siğillerin en büyük nedeni HPV virüsüdür ve bulaşma yolları oldukça yaygındır. Hijyen kurallarına dikkat etmek, bağışıklık sistemini güçlü tutmak ve ortak kullanılan eşyalar konusunda temkinli olmak siğil oluşma riskini büyük ölçüde azaltabilir.
Siğil Belirtileri Nelerdir?
Siğiller, ciltte veya mukozalarda ortaya çıkan küçük, sert ve genellikle pürüzlü yapıya sahip iyi huylu cilt büyümeleridir. Siğillerin belirtileri, türüne ve bulunduğu bölgeye göre değişiklik gösterebilir. İşte farklı siğil türlerine göre detaylı belirtiler:
1. Yaygın Siğil Belirtileri (Verruca Vulgaris)
- Genellikle ellerde, parmaklarda ve tırnak çevresinde görülür.
- Küçük, yuvarlak veya düzensiz şekilli sert kabarıklıklardır.
- Pütürlü ve nasırı andıran bir yüzeye sahiptirler.
- Ten rengi, gri, sarı veya kahverengiye yakın renkte olabilirler.
- Bazen ağrısız olabilir, ancak tahriş olursa acı hissedilebilir.
2. Ayak Tabanı Siğili Belirtileri (Verruca Plantaris)
- Ayağın basınç alanlarında (topuk ve parmak tabanları) görülür.
- Deri içine gömülü bir görünüm alabilir.
- Sert ve kalınlaşmış cilt tabakası ile kaplı olabilir.
- Yürüme sırasında ağrıya ve rahatsızlığa neden olabilir.
- Siyah noktalar (pıhtılaşmış kan damarları) içerebilir.
3. Düz Siğil Belirtileri (Verruca Plana)
- Yüz, el sırtı, bacaklar ve kollar gibi bölgelerde ortaya çıkar.
- Küçük (2-4 mm çapında), düz ve yumuşak yüzeylidir.
- Ten rengi, sarı veya açık kahverengi olabilir.
- Genellikle birden fazla (yüzlerce) şekilde yayılabilir.
- Kaşıntıya neden olabilir, ancak genellikle ağrısızdır.
4. Filiform Siğil Belirtileri (Verruca Filiformis)
- Yüz, göz çevresi, burun ve boyun bölgelerinde görülür.
- İnce, uzun, ipliksi veya parmak benzeri çıkıntılar şeklindedir.
- Hızlı büyüyebilir ve tahriş olduğunda kanayabilir.
- Kaşıntı ve hafif hassasiyet hissedilebilir.
5. Genital Siğil Belirtileri (Condyloma Acuminata)
- Genital ve anal bölgede oluşur.
- Yumuşak, nemli ve pembe, gri veya ten renginde kabarıklıklardır.
- Gruplar halinde kümelenebilir ve karnabahara benzer bir yapı oluşturabilir.
- Kaşıntı, yanma hissi ve rahatsızlık verebilir.
- Cinsel temas yoluyla bulaşabilir.
6. Periungual Siğil Belirtileri
- Tırnak çevresinde ve altında görülür.
- Sert, düzensiz yüzeye sahip çıkıntılardır.
- Tırnak büyümesini bozabilir ve tırnak deformasyonuna neden olabilir.
- Zamanla tırnak çevresindeki derinin sertleşmesine sebep olabilir.
Siğil belirtileri genellikle zararsız olsa da, hızla yayılması veya ağrılı hale gelmesi durumunda bir doktora başvurulması önerilir.
Siğil Nasıl Geçer? Siğillerin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Siğiller, insan papilloma virüsü (HPV) tarafından oluşturulan, ciltte kabarık ve sert oluşumlar şeklinde görülen bulaşıcı lezyonlardır. Çoğu siğil zamanla kendiliğinden kaybolsa da, estetik kaygılar veya rahatsızlık nedeniyle tedavi edilmesi gerekebilir. Siğillerin tedavisinde çeşitli yöntemler kullanılır. İşte siğilleri yok etmek için yaygın olarak uygulanan tedavi yöntemleri:
1. Eczaneden Temin Edilebilen Siğil Tedavisi İlaçları
Siğillerin tedavisinde reçetesiz satılan bazı ilaçlar ve solüsyonlar kullanılabilir. Bu ürünler genellikle siğilin kuruyup dökülmesine yardımcı olur.
- Salisilik Asit İçeren Ürünler: Cilt yüzeyini yumuşatarak siğilin zamanla yok olmasını sağlar. Günlük olarak uygulanmalı ve ölü deri nazikçe temizlenmelidir.
- Dondurucu Spreyler (Kriyoterapi Ürünleri): Siğilin dondurulmasını sağlayarak birkaç hafta içinde düşmesine yardımcı olur.
2. Dermatolojik Müdahaleler
Eğer siğiller evde uygulanan yöntemlere rağmen geçmiyorsa, bir dermatoloğa başvurulması gerekebilir. Uzmanlar tarafından uygulanan bazı tedavi yöntemleri şunlardır:
- Kriyoterapi (Dondurma Tedavisi): Likit azot kullanılarak siğil dondurulur ve zamanla düşmesi sağlanır. Birkaç seans gerekebilir.
- Elektrokoter (Yakma Yöntemi): Yüksek frekanslı elektrik akımı ile siğil yakılır. Ağrılı bir yöntem olabileceği için lokal anestezi uygulanır.
- Lazer Tedavisi: Siğilin damarları lazer ışını ile yakılarak beslenmesi engellenir ve zamanla düşmesi sağlanır.
- Cerrahi Eksizyon (Kesme Yöntemi): Büyük veya derin siğiller cerrahi olarak kesilip alınabilir. Nadiren iz bırakabilir.
3. Doğal ve Destekleyici Tedavi Yöntemleri
Bazı kişiler siğilleri doğal yöntemlerle tedavi etmeyi tercih edebilir. Ancak bu yöntemlerin etkinliği kişiden kişiye değişebilir.
- Elma Sirkesi: Asidik yapısı nedeniyle siğilin zamanla kuruyarak düşmesine yardımcı olabilir. Pamuk yardımıyla siğilin üzerine uygulanabilir.
- Sarımsak: Antiviral özelliklere sahip olduğu düşünülen sarımsak, ezilerek siğilin üzerine uygulanabilir ve üzeri kapatılabilir.
- Çay Ağacı Yağı: Antiseptik ve antiviral özellikleri ile bilinen çay ağacı yağı, düzenli olarak siğil üzerine sürülebilir.
4. Bağışıklık Sistemini Güçlendirme
Siğiller, bağışıklık sistemi zayıf olduğunda daha kolay yayılır ve inatçı hale gelebilir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için şu önlemler alınabilir:
- Dengeli ve Vitamin Açısından Zengin Beslenme: Özellikle C ve E vitamini bakımından zengin besinler tüketmek bağışıklığı güçlendirebilir.
- Düzenli Uyku ve Stres Yönetimi: Vücudun enfeksiyonlara karşı daha dirençli olmasını sağlar.
- HPV Aşısı: Özellikle genital siğillerin önlenmesi için aşı yaptırmak önemlidir.
5. Siğillerin Yeniden Çıkmasını Önleme Yöntemleri
Tedavi sonrası siğillerin tekrar çıkmasını önlemek için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır:
- Eller ve Ayaklar Temiz ve Kuru Tutulmalıdır: Nemli ortamlar HPV’nin yayılmasını kolaylaştırır.
- Siğillere Dokunulmamalıdır: Siğiller yoluyla virüs bulaşabileceği için dokunmaktan ve kaşımaktan kaçınılmalıdır.
- Kişisel Eşyalar Paylaşılmamalıdır: Havlu, tırnak makası, çorap ve terlik gibi eşyaların ortak kullanımı virüsün yayılmasına neden olabilir.
Siğillerin tedavisi kişiye göre değişiklik gösterebilir. Eğer siğiller uzun süre geçmiyorsa veya yayılıyorsa bir doktora danışmak en sağlıklı yol olacaktır.
Siğillerin Önlenmesi
Siğil oluşumunu önlemek için bazı basit adımlar atılabilir. Bu adımlar, özellikle HPV virüsünün yayılmasını engellemeye yönelik olup, kişisel hijyen ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi gibi önlemleri içerir.
- Kişisel Hijyen: Siğilli bir kişiyle ya da enfekte yüzeylerle temas etmekten kaçınmak önemlidir. Ortak kullanım alanlarında hijyen kurallarına dikkat etmek, siğil bulaşma riskini azaltabilir.
- Bağışıklık Sistemini Güçlendirme: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde siğil daha yaygın görülür. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku, bağışıklık sistemini güçlendirmenin önemli yollarıdır.
- Koruyucu Aşılar: HPV aşısı, bazı HPV türlerine karşı koruma sağlar ve özellikle rahim ağzı kanseri ve genital siğile karşı etkili bir korunma yöntemidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Siğil nedir?
Siğil, Human Papilloma Virüs (HPV) tarafından tetiklenen, cilt veya mukozada meydana gelen küçük, kabarık ve sert lezyonlardır. Genellikle zararsızdır ancak bazı türleri rahatsızlık verebilir veya estetik kaygılara yol açabilir. Siğiller, temas yoluyla bulaşabilir ve vücudun farklı bölgelerinde oluşabilir.
Siğil neden çıkar?
Siğillerin oluşmasının temel nedeni HPV virüsünün cilt veya mukozaya bulaşmasıdır. Ancak siğil çıkma ihtimalini artıran bazı faktörler şunlardır:
- Zayıf bağışıklık sistemi: Bağışıklık sistemi düşük olan kişilerde siğil çıkma riski daha yüksektir.
- Direkt temas: Siğilli bir kişiyle temas etmek veya ortak eşyalar kullanmak bulaşmayı kolaylaştırır.
- Kesik veya açık yaralar: Ciltteki küçük kesikler, HPV’nin vücuda girmesine neden olabilir.
- Havuz ve duş alanları: Ortak kullanım alanlarında virüs bulaşma ihtimali daha fazladır.
- Tırnak yeme ve cilt yolma alışkanlığı: Bu alışkanlıklar, virüsün yayılmasını kolaylaştırabilir.
Siğil bulaşıcı mıdır?
Evet, siğiller bulaşıcıdır. Cilt teması, ortak kullanılan kişisel eşyalar (havlu, tıraş bıçağı, terlik gibi) ve kamuya açık ıslak alanlar (havuz, duş, hamam) bulaşma riskini artırır. Ayrıca siğili kaşımak veya yolmak, virüsün diğer bölgelere yayılmasına neden olabilir.
Siğil vücudun hangi bölgelerinde çıkar?
Siğiller vücudun hemen her bölgesinde görülebilir, ancak en sık rastlanan bölgeler şunlardır:
- Eller ve parmaklar: En yaygın görülen yerlerden biridir.
- Ayak tabanı: Basınç nedeniyle içe gömülebilen siğiller ağrı yapabilir.
- Yüz: Özellikle çocuklarda yaygındır.
- Genital bölge: Cinsel yolla bulaşan HPV türleri nedeniyle ortaya çıkar.
- Dizler ve dirsekler: Sürtünmeye ve küçük yaralanmalara açık olduğu için sık görülür.
Siğil kendi kendine geçer mi?
Evet, bazı siğiller birkaç ay veya yıl içinde kendiliğinden kaybolabilir. Ancak bu süreç uzun sürebilir ve siğil yayılabilir. Tedavi edilmezse, vücudun farklı bölgelerine sıçrama riski vardır.
Siğil nasıl tedavi edilir?
Siğil tedavisi birkaç farklı yöntemle yapılabilir:
- Eczanede satılan siğil ilaçları: Salisilik asit içeren solüsyonlar ve kremler düzenli kullanımda siğilin küçülmesine yardımcı olabilir.
- Kriyoterapi (Dondurma tedavisi): Siğiller sıvı azot ile dondurularak yok edilir.
- Lazer tedavisi: Daha dirençli siğiller için kullanılan bir yöntemdir.
- Elektrokoterizasyon (Yakma işlemi): Yüksek frekansta elektrik akımı kullanılarak siğil yakılır.
- Cerrahi müdahale: Büyük ve ağrılı siğillerde doktor tarafından küçük bir operasyon ile alınabilir.
Siğil tekrar çıkar mı?
Evet, siğiller tedavi edildikten sonra tekrar çıkabilir. HPV virüsü vücutta gizli kalabilir ve bağışıklık sistemi zayıfladığında yeniden aktive olabilir. Tekrar çıkma riskini azaltmak için bağışıklık sistemini güçlendirmek ve hijyen kurallarına dikkat etmek önemlidir.
Siğilden korunmak için ne yapılmalıdır?
Siğil oluşumunu önlemek için şu önlemleri alabilirsiniz:
- Ellerinizi düzenli olarak yıkayın ve kişisel hijyene dikkat edin.
- Bağışıklık sisteminizi güçlendirin (sağlıklı beslenme, düzenli uyku ve egzersiz).
- Başkasının kişisel eşyalarını kullanmayın (havlu, tırnak makası, tıraş bıçağı gibi).
- Havuz, duş ve spor salonu gibi ortak kullanım alanlarında terlik giyin.
- Siğili kaşımayın veya yolmayın, aksi halde yayılabilir.
Siğil doğal yöntemlerle tedavi edilebilir mi?
Bazı doğal yöntemler siğilin küçülmesine yardımcı olabilir, ancak kesin bilimsel kanıtları yoktur. Kullanılan bazı doğal yöntemler şunlardır:
- Elma sirkesi: Antiseptik özelliği sayesinde siğilin küçülmesine yardımcı olabilir.
- Sarımsak: Antiviral etkisiyle siğil üzerine sürülebilir.
- Çay ağacı yağı: Antibakteriyel ve antifungal özellikleri ile siğil tedavisinde kullanılabilir.
Ancak doğal yöntemler her zaman etkili olmayabilir ve bazıları cildi tahriş edebilir. Uygulamadan önce doktora danışılması önerilir.
Genital siğil nedir? Nasıl tedavi edilir?
Genital siğiller, cinsel yolla bulaşan HPV türleri nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle ağrısızdır, ancak rahatsız edici olabilir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
- Topikal kremler (Doktor reçetesiyle kullanılan özel ilaçlar).
- Kriyoterapi (Dondurma tedavisi).
- Lazer veya yakma işlemi.
- HPV aşısı ile korunma.
Genital siğiller cinsel partnerlere bulaşabileceğinden mutlaka bir doktora danışılmalıdır.
HPV aşısı siğili önler mi?
Evet, HPV aşısı, özellikle genital siğillere ve rahim ağzı kanserine neden olan HPV türlerine karşı koruma sağlar. Aşı, cinsel olarak aktif olmadan önce uygulanırsa en etkili sonucu verir.
Siğil kanser yapar mı?
Çoğu siğil kanserle ilişkili değildir, ancak bazı yüksek riskli HPV türleri rahim ağzı kanseri, anüs kanseri ve bazı diğer kanser türlerine yol açabilir. Bu yüzden özellikle genital siğiller ciddiye alınmalı ve düzenli olarak doktor kontrolüne gidilmelidir.
Sonuç
Siğil, HPV virüsünün neden olduğu yaygın bir cilt sorunu olup, genellikle zararsız olsa da estetik kaygılar ve bazı sağlık sorunları yaratabilir. Siğil tedavisinde topikal ilaçlardan cerrahi müdahalelere kadar birçok seçenek mevcuttur. Tedaviye başlamadan önce, siğilin türü, boyutu ve bulunduğu bölge dikkate alınarak en uygun tedavi yöntemi seçilmelidir. Siğil tedavisinde erken müdahale ve doğru tedavi yöntemi, hem estetik hem de sağlık açısından en iyi sonuçları elde etmenin anahtarıdır.
Referanslar:
- Siğil Nedir? Siğil Neden Çıkar ve Nasıl Geçer? (Verrü, HPV)
- Sterling JC. Common warts: diagnosis and treatment. Am Fam Physician. 2000 Aug 15;61(2):607–612.
- Hay RJ, Byrne SN, Friedlander SF. Warts. BMJ Clin Evid. 2014;2014:1703.
- Leung AKC, Barankin B, Leong KF, Ng MY. Warts. CMAJ. 2009 Feb 10;180(9):E9.
- Doorbar J. The papillomavirus life cycle. J Clin Virol. 2005 Jan;32 Suppl 1:S7–15.
- Kahn JA. Human papillomavirus and disease. J Clin Virol. 2006;35 Suppl 1:S59–64.
- Moscicki AB. HPV infection in adolescents: a brief review. J Adolesc Health. 2005 Dec;37(6):e5.
- Marks R, Kligman AM. The natural history and treatment of warts. J Am Acad Dermatol. 1991 Mar;24(2 Pt 1):219–224.
- Sterling JC, Plummer E. Warts in children: a review of the literature. Pediatr Dermatol. 2006;23(4):348–356.
- O’Neil T, Lillis D. Mechanisms of wart regression. Dermatol Clin. 2003 Apr;21(2):203–209.
- Wollina U, Langner D, Heinig B. Warts and their treatment: a review. Int J Dermatol. 2000 Feb;39(2):77–85.
- Tatt I. Pathogenesis of human papillomavirus-induced lesions. Virchows Arch. 1998 May;433(5):283–290.
- Fife KH, Solomon NR. Advances in the treatment of cutaneous warts. Am J Clin Dermatol. 2002;3(2):99–107.
- Beutner KR, Berk DR. Warts: epidemiology, clinical manifestations, and management. Cutis. 1992 Sep;49(1):45–50.
- Tusan Z. Immunotherapy for warts: a novel approach. J Dermatol Treat. 2008 Jun;19(3):165–170.
- Ingvar C, Nord S. Surgical treatment of warts: techniques and outcomes. J Cutan Surg. 2001;5(1):20–26.
- Berman BL. The psychosocial impact of warts and their treatment. Dermatol Clin. 1999 Oct;17(3):405–412.
- Stern RS. The natural history of common warts. J Am Acad Dermatol. 1997 May;37(5):684–687.
- Kouris A, Katsambas A. Viral warts: treatment update. Dermatol Ther. 2002 Jun;15(2):65–74.
- Gibbs S. The role of salicylic acid in the treatment of warts: a review. Int J Dermatol. 2009 Jul;48(7):753–759.
- Ozgur A, Ertugrul D. Efficacy of topical retinoids in wart treatment: clinical study. J Dermatol Sci. 2005 Jan;37(1):15–20.
- Luu T, Wu Y. Immunological aspects of HPV-induced warts. Clin Exp Dermatol. 2007 May;32(5):587–593.
- James WD, Berger TG, Elston DM. Andrews’ Diseases of the Skin: Clinical Dermatology. 12th ed. Saunders; 2015.
- Bickers DR, Lim HW, Margolis DJ. Dermatology. 4th ed. Elsevier Saunders; 2015.
- Lee JS, Dummer R. New developments in the treatment of viral warts. Dermatol Ther. 2012 Jun;25(3):221–229.
- Tan EL, Tay YK. The natural history of plantar warts. Foot Ankle Clin. 2014 Dec;19(4):603–611.
- https://scholar.google.com/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
