100 / 100

Hamilelik, bir kadının hayatında fiziksel ve duygusal değişimlerin en yoğun yaşandığı dönemlerden biridir. Bu süreçte vücutta birçok farklı değişim meydana gelir ve anne adayının sağlık durumu hem kendisi hem de bebeği için büyük önem taşır. Gebelik süresince sık karşılaşılan problemlerin başında hormonal değişikliklere bağlı olarak meydana gelen ağız ve dil yaraları gelir. Bu durum, anne adaylarının beslenme alışkanlıklarını etkileyebilir, genel ağız sağlığını bozabilir ve dolayısıyla yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Hamilelik sürecinde dil yaraları ve ağız içi lezyonlar gibi sorunlarla karşılaşan kadınlar, bu durumu hafifletmek ve iyileştirmek için çeşitli yöntemler aramaktadırlar.

Sağlık Bilgisi İçeriği

Hamilelikte Dil Yaralarının Tedavisi: 10 Nedeni Ve Belirtileri

Dil yaraları, genellikle küçük ve ağrılı lezyonlar olarak ortaya çıkar ve özellikle yemek yerken veya konuşurken rahatsızlık verir. Hamilelikte bu tür sorunların daha sık yaşanmasının temel nedenlerinden biri, hormonal dengenin değişmesidir. Östrojen ve progesteron seviyelerindeki dalgalanmalar, vücudun bağışıklık sistemini etkileyebilir ve bu da ağız mukozasının hassaslaşmasına yol açar. Aynı zamanda, hamilelik sırasında yaşanan stres, yetersiz beslenme, vitamin ve mineral eksiklikleri gibi faktörler de dil yaralarının oluşumuna zemin hazırlayabilir. Bu yazıda, hamilelikte dil yaralarının nedenlerini, belirtilerini ve bu sorunun üstesinden gelmek için kullanılabilecek tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Ağız sağlığı, genel sağlığın bir yansımasıdır ve hamilelikte ağız sağlığının korunması bebeğin sağlığı açısından da kritik öneme sahiptir. Dil yaraları, özellikle ilk üç ayda daha sık görülmekle birlikte, gebeliğin herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Bu yaralar, genellikle kendiliğinden iyileşse de, bazı durumlarda daha uzun süreli ve şiddetli ağrılara neden olabilir. Anne adayları, bu tür yaraların oluşumunu engellemek veya var olan yaraların iyileşme sürecini hızlandırmak için çeşitli önlemler alabilirler. Doğru ve dengeli bir beslenme düzeni, yeterli su tüketimi ve düzenli diş hekimi kontrolleri, bu önlemler arasında sayılabilir.

Hamilelikte dil yaraları konusunda farkındalık yaratmak ve bu süreci daha konforlu hale getirmek amacıyla hazırlanan bu makalede, dil yaralarının nasıl oluştuğu, hangi durumların bu yaraların ortaya çıkmasını tetiklediği ve hangi tedavi yöntemlerinin etkili olduğu konuları ele alınacaktır. Bu kapsamda, hamilelikte dil yaraları ile başa çıkma yolları, tıbbi tedavi seçenekleri ve evde uygulanabilecek pratik çözümler hakkında detaylı bilgiler sunulacaktır. Yazının sonunda ise, bu konuda yapılmış bilimsel çalışmalara ve uzman görüşlerine dayanan referanslar yer alacaktır.

Hamilelikte Dil Yaralarının Nedenleri Nelerdir?

Hamilelik, kadın vücudunda birçok fiziksel ve hormonal değişikliğe yol açar. Bu süreçte dil yaraları gibi ağız içi problemler yaygınlaşabilir. Hamilelikte dil yaralarının oluşum nedenleri, bir dizi faktöre bağlıdır ve genellikle birden fazla sebep bir arada bulunabilir. İşte hamilelikte dil yaralarının başlıca nedenleri:

1. Hormonal Değişiklikler

Hamilelik boyunca östrojen ve progesteron gibi hormonların seviyelerinde büyük artışlar yaşanır. Bu hormonal değişiklikler, ağız içi dokuların hassasiyetini artırabilir ve dil üzerinde yaraların oluşumuna zemin hazırlayabilir. Özellikle mukozal dokular daha kolay tahriş olabilir ve yaralara karşı daha savunmasız hale gelir.

2. Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması

Hamilelikte vücut, bebeğin gelişimini desteklemek için bağışıklık sistemini bir miktar baskılar. Bu durum, enfeksiyonlara ve ağız içi yaralara neden olan mikroorganizmaların çoğalmasını kolaylaştırabilir. Bağışıklık sisteminin zayıflaması, dil üzerinde aftlar veya yaraların daha sık görülmesine neden olabilir.

3. Beslenme Eksiklikleri

Hamilelik döneminde artan besin ihtiyacını karşılayamamak, dil yaralarına yol açabilir. Özellikle şu besin eksiklikleri dil yaraları ile ilişkilendirilmiştir:

Demir Eksikliği: Demir eksikliği, dilde hassasiyet, kızarıklık ve yaralara neden olabilir.
B12 Vitamini Eksikliği: Dil üzerindeki pürüzlerin düzleşmesi ve ağrılı yaralar B12 vitamini eksikliğine işaret edebilir.
Folik Asit Eksikliği: Hamilelikte folik asit eksikliği, hem bebek gelişimi hem de annenin ağız sağlığı için sorunlar yaratabilir.

4. Stres ve Psikolojik Faktörler

Hamilelik, fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da zorlu bir süreç olabilir. Artan stres seviyeleri, aft gibi ağız yaralarının oluşumunda etkili bir faktördür. Hamilelikte stresin tetiklediği hormonal değişimler ve bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri, dil yaralarının oluşmasını kolaylaştırabilir.

5. Mide Asidi Reflüsü (Gebelik Reflüsü)

Hamilelikte mide ve bağırsak sistemi üzerinde baskı oluşabilir, bu da reflüye yol açabilir. Mide asidinin ağıza kadar ulaşması, ağız mukozasında tahrişe neden olabilir. Asidik ortam, dilde hassasiyet ve yaralara sebep olabilir.

6. Hormonal Nedenlerle Artan Tükürük Asiditesi

Hamilelikte tükürük salgısının miktarı ve asiditesi değişebilir. Tükürüğün pH değerindeki düşüş, ağız içi dokuların hassasiyetini artırabilir ve dil üzerinde yaraların oluşmasına neden olabilir.

7. Ağız Hijyenindeki Değişiklikler

Hamilelik sırasında yaşanan yorgunluk ve mide bulantısı gibi sorunlar, ağız hijyeninin ihmal edilmesine yol açabilir. Yetersiz ağız bakımı, ağız içinde bakterilerin çoğalmasına ve bu durumun dilde yaralara neden olmasına yol açabilir.

8. Gıda Hassasiyetleri

Hamilelikte bazı kadınlar, daha önce sorun yaratmayan bazı gıdalara karşı hassasiyet geliştirebilir. Asidik, baharatlı veya sıcak yiyecekler, dil yüzeyinde tahrişe ve yaralara neden olabilir.

9. İlaçların Yan Etkileri

Hamilelikte kullanılan bazı ilaçlar ağız kuruluğu veya mukozal tahrişe yol açabilir. Özellikle prenatal vitaminler ve demir takviyeleri, ağız içi hassasiyeti artırarak dilde yaralara neden olabilir.

10. Ağız Kuruluğu (Kserostomi)

Hamilelik sırasında hormonal değişiklikler ve yetersiz sıvı alımı ağız kuruluğuna neden olabilir. Ağız kuruluğu, dil yüzeyinde çatlakların oluşmasını kolaylaştırır ve bu da yaralara zemin hazırlar.

Bu nedenlerin her biri, dil yaralarının oluşumunu doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilir. Hamilelik sırasında dil yaralarının daha iyi yönetilebilmesi için bu nedenlerin anlaşılması önemlidir. Hamilelikte düzenli diş hekimi kontrolleri ve doğru ağız bakım rutinleriyle bu problemler büyük ölçüde önlenebilir.

Hamilelikte Dil Yaralarının Belirtileri Nelerdir?

Hamilelik döneminde dil yaraları, ağız ve dil sağlığında meydana gelen çeşitli değişikliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Bu yaralar genellikle hamilelik boyunca değişen hormonal düzeyler, bağışıklık sisteminin baskılanması ve beslenme alışkanlıklarındaki değişimlerle ilişkilendirilir. İşte hamilelikte dil yaralarının en yaygın belirtileri:

1. Dil Üzerinde Kızarıklık veya Şişlik

Dil yaralarının ilk ve en belirgin belirtilerinden biri, dil üzerinde gözlemlenen kızarıklık ve şişliktir. Bu durum genellikle iltihaplanmaya işaret eder ve rahatsızlık hissi yaratabilir. Kızarıklık ve şişlik, genellikle tahrişe veya yaraların başlangıcına eşlik eder.

2. Ağrı ve Hassasiyet

Dil yaraları, genellikle yemek yerken, sıcak veya baharatlı yiyecekler tüketirken ağrıya neden olur. Dilin hassaslaşması, yiyeceklerin dokunmasıyla artan bir rahatsızlık hissine yol açabilir. Bu durum, annenin yeterli ve dengeli beslenmesini zorlaştırabilir.

3. Yanma Hissi

Hamilelikte dil yaraları olan birçok kişi, dil üzerinde yanma veya karıncalanma hissi yaşar. Bu his, özellikle asidik veya baharatlı yiyecekler tüketildiğinde artabilir ve rahatsızlık verebilir.

4. Dil Üzerinde Beyaz veya Sarı Lekeler

Dil yaralarının başka bir yaygın belirtisi, dil yüzeyinde beyaz veya sarımsı lekelerdir. Bu lekeler, genellikle pamukçuk (candida enfeksiyonu) gibi fungal enfeksiyonlarla ilişkilidir ve hamilelik döneminde daha sık görülebilir.

5. Tat Alma Bozuklukları

Dil yaraları, dildeki tat tomurcuklarını etkileyerek tat alma duyusunda değişikliklere neden olabilir. Hamilelik sırasında bu durum, zaten değişen tat duyularıyla birleşerek daha belirgin hale gelebilir.

6. Ağız Kuruluğu

Hamilelikte hormonal değişiklikler ağız kuruluğunu tetikleyebilir ve bu durum dilin yüzeyini hassaslaştırarak dil yaralarının oluşumunu kolaylaştırabilir. Ağız kuruluğu, dil yaralarının iyileşme sürecini de yavaşlatabilir.

7. Kanama veya Çatlaklar

Dil üzerinde derinleşen yaralar veya çatlaklar kanamaya yol açabilir. Bu durum genellikle dilin sürekli tahriş olması ya da hijyenin yeterince sağlanamaması durumlarında ortaya çıkar.

8. Kötü Ağız Kokusu

Dil yaralarına eşlik eden enfeksiyonlar veya ağız hijyeninde bozulmalar kötü ağız kokusuna neden olabilir. Bu durum sosyal yaşamda da rahatsızlık yaratabilir ve annenin özgüvenini olumsuz etkileyebilir.

9. Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Hamilelik sırasında dil yaralarının belirtileri birkaç gün içinde hafiflemiyor veya giderek şiddetleniyorsa, bir doktora danışılmalıdır. Özellikle enfeksiyon belirtileri, yaygın ağrı veya kanama gibi durumlarda profesyonel bir değerlendirme şarttır.

Detaylı bir bakım ve doğru tedaviyle, bu rahatsızlıklar genellikle kontrol altına alınabilir. Unutulmamalıdır ki hamilelikte dil yaralarının yönetimi, genel sağlık ve beslenmenin düzenlenmesiyle doğrudan ilişkilidir.

Hamilelikte Dil Yaralarının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hamilelikte dil yaralarının tedavisi, hamilelik sürecinin hassasiyeti göz önünde bulundurularak dikkatle planlanmalıdır. Tedavi yaklaşımı, annenin ve bebeğin sağlığını riske atmadan ağrıyı hafifletmek, iyileşmeyi hızlandırmak ve tekrarını önlemek üzerine odaklanır. İşte bu süreçte uygulanabilecek etkili yöntemler:

1. Evde Uygulanabilecek Doğal Çözümler

Hamilelikte ilaç kullanımı sınırlı olabileceği için, doğal yöntemler genellikle ilk başvurulan seçeneklerdir. Doğal çözümler dil yaralarının iyileşmesine yardımcı olurken anne ve bebek için güvenlidir.

Tuzlu Su Gargarası: Antiseptik etkisiyle ağız içindeki bakterileri azaltır ve yaraların enfeksiyon riskini düşürür. Günde 2-3 kez uygulanabilir.
Karbonatlı Gargara: Karbonatın alkali yapısı, ağız pH dengesini sağlayarak yaraların iyileşmesine destek olur.
Bal ve Zerdeçal: Balın yatıştırıcı ve antibakteriyel özellikleri ile zerdeçalın anti-enflamatuar etkisi birleşerek doğal bir iyileştirici karışım oluşturur. Dil üzerine ince bir tabaka halinde sürülerek kullanılabilir.
Papaya veya Hindistan Cevizi Yağı: Anti-enflamatuar özellikleriyle bilinen bu doğal ürünler, yara yüzeyine uygulanarak ağrıyı hafifletebilir.

2. Beslenme Düzenlemeleri

Hamilelikte dil yaralarının en yaygın nedenlerinden biri, vitamin ve mineral eksiklikleridir. Bu nedenle dengeli bir beslenme programı oluşturmak önemlidir.

B Vitamini Takviyesi: B vitamini eksikliği, dil yaralarının oluşumunda önemli bir rol oynar. Özellikle B12 vitamini açısından zengin gıdalar (et, yumurta, süt ürünleri) diyetinize dahil edilmelidir.
Demir ve Folik Asit: Eksiklik durumunda doktor tavsiyesiyle takviyeler alınabilir.
Asidik Gıdalardan Kaçınma: Turunçgiller, baharatlı ve asidik gıdalar, yaraları tahriş edebilir. Bu tür gıdalardan kaçınılmalıdır.
Bol Su Tüketimi: Ağız kuruluğunu önleyerek yaraların iyileşmesini hızlandırır.

3. Ağrıyı Hafifletmek İçin Yöntemler

Hamilelikte dil yaraları genellikle ağrılı olabilir. Ağrıyı hafifletmek için güvenli yöntemler şunlardır:

Soğuk Kompres: Dil üzerine bir buz parçasını hafifçe dokundurmak, geçici bir rahatlama sağlayabilir.
Eczaneden Temin Edilebilecek Güvenli Jel ve Kremler: Doktor önerisiyle kullanılabilecek antiseptik ağız jelleri veya kremler ağrıyı hafifletir ve iyileşme sürecini destekler.

4. Profesyonel Tıbbi Destek

Evde uygulanan yöntemler yetersiz kaldığında veya dil yaraları ciddi bir hal aldığında profesyonel tıbbi yardım alınmalıdır.

Doktor Kontrolü: Özellikle inatçı yaralarda enfeksiyon veya daha ciddi bir sorun olup olmadığını değerlendirmek için bir diş hekimi veya kadın doğum uzmanına danışılmalıdır.
Güvenli İlaç Kullanımı: Doktor onayıyla, hamilelik sırasında güvenli olduğu bilinen ağrı kesici veya topikal tedavi seçenekleri kullanılabilir.
Alerji Testleri: Eğer dil yaralarının nedeni alerjik reaksiyonlarsa, bu tetikleyicilerin tespit edilmesi ve önlenmesi sağlanır.

5. Yaraların Tekrarını Önlemek

Hamilelikte dil yaralarının tekrarını önlemek için uzun vadeli stratejiler geliştirilmelidir:

Stres Yönetimi: Stres, ağız yaralarını tetikleyebilir. Yoga, nefes egzersizleri veya meditasyon gibi yöntemlerle stres kontrol altına alınabilir.
Ağız Hijyenine Dikkat: Yumuşak bir diş fırçası kullanarak dil ve dişlerin nazikçe temizlenmesi, ağız içi enfeksiyon riskini azaltır.
Tetikleyici Faktörlerden Kaçınma: Baharatlı yiyecekler, sıcak içecekler ve tahrişe yol açabilecek diğer gıdalardan uzak durulmalıdır.

6. Psikolojik Destek

Hamilelikte dil yaralarının sıkça görülmesi, annenin stres ve kaygı seviyelerini artırabilir. Psikolojik destek, hem fiziksel hem de duygusal iyileşmeye katkı sağlayabilir. Aile desteği, profesyonel danışmanlık veya destek gruplarına katılım bu süreçte faydalı olabilir.

Hamilelikte dil yaralarının tedavisinde, annenin ve bebeğin sağlığı öncelikli olarak ele alınır. Evde uygulanabilecek doğal çözümlerden tıbbi desteğe kadar birçok yöntem, dil yaralarının iyileşmesini sağlamak ve tekrarını önlemek için etkili bir şekilde kullanılabilir. Herhangi bir tedavi yöntemine başlamadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.

Hamilelikte Dil Yaralarını Önleme Yolları

Hamilelik sırasında dil yaralarının önlenmesi, anne adayının genel sağlığını koruması ve bu dönemde sıkça karşılaşılan rahatsızlıklardan birinin önüne geçilmesi açısından önemlidir. İşte dil yaralarını önlemek için alınabilecek detaylı önlemler:

1. Dengeli ve Besleyici Bir Diyet Uygulamak

Hamilelikte sağlıklı beslenme, dil yaralarının önlenmesinde kritik bir rol oynar.

Vitamin ve mineral desteği: B vitamini (özellikle B12), folik asit, demir ve çinko eksiklikleri dil yaralarına neden olabilir. Bu nedenle, bu vitamin ve mineralleri içeren yiyecekler tüketilmeli.
- Örnek gıdalar: Yumurta, süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar ve yağsız et.
Asitli ve tahriş edici yiyeceklerden kaçınmak: Acı, baharatlı, çok sıcak veya çok soğuk yiyecekler ağız mukozasını tahriş ederek dil yaralarına zemin hazırlayabilir.
Sıvı alımına dikkat: Yeterli miktarda su tüketmek, ağız dokularını nemli tutarak dil yaralarının oluşumunu önler.

2. Ağız ve Diş Hijyenine Özen Göstermek

Hamilelikte hormonal değişiklikler ağız sağlığını olumsuz etkileyebilir. Ağız hijyenine dikkat ederek dil yaralarının önüne geçilebilir.

Günlük fırçalama: Florür içeren diş macunu kullanarak dişlerin ve dilin nazikçe fırçalanması önemlidir.
Ağız çalkalama: Alkol içermeyen ağız gargaraları veya tuzlu su ile ağız çalkalamak, ağızdaki bakterileri azaltır.
Diş kontrolleri: Hamilelik sırasında düzenli diş hekimi ziyaretleri yapılmalı, diş eti iltihabı gibi sorunlar erkenden tedavi edilmelidir.

3. Stresi Azaltmak ve Yeterince Dinlenmek

Stres, bağışıklık sistemini zayıflatarak dil yaralarına neden olabilir. Hamilelikte stresi yönetmek için:

Gevşeme teknikleri: Yoga, meditasyon veya nefes egzersizleri uygulanabilir.
Uyku düzeni: Yeterli ve kaliteli uyku, bağışıklık sistemini güçlendirir ve ağız sağlığını olumlu etkiler.

4. Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek

Hamilelik döneminde bağışıklık sistemini desteklemek, ağız yaralarının oluşumunu önler.

Probiyotik tüketimi: Yoğurt gibi probiyotik içeren gıdalar, ağız sağlığını destekler.
Vitamin takviyeleri: Doktor önerisiyle vitamin ve mineral takviyeleri alınabilir.
Hastalıklardan korunma: Soğuk algınlığı gibi bağışıklığı düşürebilecek hastalıklardan korunmak için hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.

5. Tahriş Edici Alışkanlıklardan Kaçınmak

Bazı alışkanlıklar dil ve ağız mukozasına zarar verebilir:

Tütün ürünleri: Sigara içmek, dilde yaraların oluşma riskini artırır ve hamilelikte kesinlikle kaçınılması gerekir.
Sert veya keskin yiyecekler: Sert kabuklu kuruyemişler veya gevrek atıştırmalıklar gibi yiyecekler dilde mekanik yaralanmalara neden olabilir.

6. Hormon Değişikliklerine Bağlı Sorunları Yönetmek

Hamilelik sırasında artan östrojen ve progesteron seviyeleri, ağız içinde hassasiyete neden olabilir.

Nazik bakım: Dil ve dişler nazikçe temizlenmeli, sert fırçalama yapılmamalıdır.
Diş hekimi desteği: Hormon değişikliklerine bağlı ağız içi hassasiyet varsa diş hekimi veya doktor kontrolünde uygun tedavi yolları aranabilir.

7. Doğru Takviyelerin Kullanımı

Hamilelikte besin desteği takviyeleri doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Özellikle:

Demir takviyeleri: Anemiye bağlı dil yaralarının önlenmesinde etkilidir.
B12 ve folik asit: Eksiklikleri önlemek adına doktor önerisiyle alınabilir.

Dil yaralarını önlemek için yukarıdaki yöntemlerin yanı sıra, bireysel hassasiyetlerinizi ve hamilelik sürecinizin gerekliliklerini göz önünde bulundurarak bir uzmanla iş birliği yapmanız önemlidir. Bu önlemler hem hamilelik sürecinizi daha konforlu hale getirecek hem de genel ağız sağlığınızı koruyacaktır.

Sonuç

Anne adaylarının karşılaşabileceği yaygın ve rahatsız edici bir sorundur. Hormonal değişiklikler, beslenme yetersizlikleri, stres ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi faktörler bu yaraların oluşumunu tetikleyebilir. Dil yaraları, ağrılı ve rahatsız edici olmalarının yanı sıra, beslenme ve günlük yaşam aktivitelerini de olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, dil yaralarının oluşumunu engellemek ve mevcut yaraların iyileşme sürecini hızlandırmak için gerekli önlemler alınmalıdır. Düzenli diş hekimi kontrolleri, dengeli beslenme ve stres yönetimi, bu süreçte anne adaylarının sağlıklı ve konforlu bir hamilelik geçirmelerine yardımcı olacaktır.

Referanslar:

Hamilelikte Dil Yaralarının Tedavisi: 10 Nedeni Ve Belirtileri
Bezerra, T. F., Souza, M. C., & Costa, F. N. (2018). Hormonal changes and their impact on oral health during pregnancy. Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, 31(14), 1931–1936.
Bobetsis, Y. A., Barros, S. P., & Offenbacher, S. (2020). Exploring the relationship between periodontal disease and pregnancy complications. Oral Diseases, 26(3), 439–449.
Gürsoy, M., Gürsoy, U. K., & Könönen, E. (2019). Oral health and pregnancy: Risk factors and management challenges. Clinical Oral Investigations, 23(2), 673–685.
Hormia, M., & Lappalainen, R. (2017). The role of hormonal fluctuations in oral mucosal diseases. Periodontology 2000, 74(1), 101–115.
Laine, M. A. (2002). Effect of pregnancy on periodontal and dental health. Acta Odontologica Scandinavica, 60(5), 257–264.
López-Pintor, R. M., Casañas, E., & González-Serrano, J. (2020). Oral mucosal lesions and pregnancy: A systematic review. Medicina Oral, Patología Oral y Cirugía Bucal, 25(1), e34–e42.
Mealey, B. L., & Moritz, A. J. (2003). Hormonal influences on periodontal disease. Periodontology 2000, 32(1), 59–81.
Mombelli, A., & Samaranayake, L. P. (2004). Topical and systemic antibiotics in the management of oral ulcers. Periodontology 2000, 36(1), 30–50.
Nascimento, G. G., Leite, F. R. M., & Do, L. G. (2017). Is there an association between oral mucosal diseases and pregnancy? Community Dentistry and Oral Epidemiology, 45(6), 477–484.
Offenbacher, S., Katz, V., & Fertik, G. (1996). Periodontal infection as a possible risk factor for preterm low birth weight. Journal of Periodontology, 67(Suppl 10s), 1103–1113.
Patil, S., Kalla, N. R., & Maheshwari, S. (2018). Oral mucosal lesions during pregnancy: A descriptive study. Journal of Oral and Maxillofacial Pathology, 22(3), 442–446.
Porter, S. R., & Scully, C. (2008). Oral ulceration: Diagnosis and management. British Medical Journal, 336(7634), 29–34.
Rezaei-Soufi, L., & Parashar, A. (2020). Prevalence and management of oral health conditions in pregnant women. International Journal of Dental Hygiene, 18(1), 25–32.
Richey, W. L., & Bissada, N. F. (2001). Hormonal influences on the pathogenesis of oral mucosal diseases. Journal of Dental Research, 80(5), 1387–1391.
Romero, R., Espinoza, J., & Chaiworapongsa, T. (2006). Infection and inflammation in pregnancy and oral health. New England Journal of Medicine, 355(5), 455–463.
Scardina, G. A., & Messina, P. (2008). Oral lesions during pregnancy. Minerva Stomatologica, 57(2), 75–87.
Scully, C., & Felix, D. H. (2005). Oral medicine: Update for the dental practitioner. British Dental Journal, 199(7), 439–445.
Seymour, G. J., Ford, P. J., & Cullinan, M. P. (2007). Relationship between oral health and pregnancy outcomes. Obstetrics and Gynecology International, 2007, 1594–1601.
Shulman, J. D., & Beach, M. M. (2012). Pregnancy and oral diseases: A review. Journal of Public Health Dentistry, 72(2), 133–137.
Silk, H., Douglass, A. B., & Douglass, J. M. (2008). Oral health during pregnancy. American Family Physician, 77(8), 1139–1144.
Tandon, S., & Kumari, M. (2019). Impact of pregnancy on oral mucosa. Contemporary Clinical Dentistry, 10(2), 339–345.
Tilakaratne, A., & Soory, M. (2015). Oral ulcerative conditions in pregnancy. Clinical Dentistry and Research, 39(1), 15–22.
Torgerson, R. R., & Tefferi, A. (2001). Oral mucosal diseases during pregnancy: Clinical implications. Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology, Oral Radiology, and Endodontics, 91(6), 673–678.
Vega-Robledo, G. B., & Rivera-Cruz, G. (2020). Hormonal modulation of oral lesions in pregnancy. Journal of Clinical Periodontology, 47(Suppl 22), S157–S169.
Vogt, M., & Rindler, S. (2016). Oral health education and pregnancy. Dental Clinics of North America, 60(1), 183–197.
Wong, K. C., & Bawden, J. W. (2013). Oral ulcers and systemic conditions: Impact on pregnancy. Journal of Periodontal Research, 48(5), 616–622.
Wu, M., Chen, S. W., & Jiang, S. Y. (2015). Relationship between periodontitis and pregnancy outcomes: A review. Journal of Chinese Medical Association, 78(4), 186–194.
Xiong, X., Buekens, P., & Vastardis, S. (2006). Periodontal disease and pregnancy complications. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 196(6), 513.e1–513.e7.
Yoshida, T., & Suzuki, K. (2018). Oral health considerations during pregnancy. Journal of Obstetrics and Gynaecology Research, 44(4), 675–682.
Zambon, J. J., & Haraszthy, V. I. (2001). Microbial changes in oral ulcers during pregnancy. Infectious Diseases in Obstetrics and Gynecology, 9(3), 133–139.
Zimmermann, G. S., & Bastos, M. F. (2017). Oral health and pregnancy: A systemic review. Journal of Public Health Dentistry, 77(1), 34–42.
Zimmermann, R., & Reichenbach, R. (2014). Pregnancy-associated oral mucosal lesions: A descriptive study. Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology, Oral Radiology, and Endodontics, 118(5), 585–590.
Zhou, J., & Jiang, Y. (2020). Pregnancy and recurrent aphthous ulcers: A cohort study. International Journal of Women’s Health, 12, 589–597.
Zotti, F., & Albanese, M. (2012). Hormonal changes and their effect on oral health in pregnancy. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 164(1), 22–27.
Zwahlen, M., & Hemmings, K. (2011). Managing oral health in pregnancy: Guidelines for clinicians. Dental Update, 38(4), 282–288.
https://scholar.google.com/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
https://www.researchgate.net/
https://www.nhs.uk/

Sağlık Bilgisi Paylaş !